Morgunblaðið - 04.09.2019, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. SEPTEMBER 2019
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
MikePence,varafor-
seti Bandaríkj-
anna, kemur til
landsins í dag.
Varaforsetinn er
reyndur stjórnmálamaður
og hefur komið víða við.
Hann hafði gegnt ríkis-
stjóraembætti í Indiana í
nokkur ár þegar hann tók
boði Trumps um að berjast
með honum sem varafor-
setaefni í kosningunum
2016. Þá stóðu skoðana-
kannanir til þess að fram-
bjóðandi demókrata,
Hillary Clinton, myndi hafa
tiltölulega auðveldan sigur.
Pence lauk háskólaprófi í
sagnfræði og sneri sér þá
að lögfræði og gerðist eftir
útskrift starfandi lögmað-
ur. Síðar fór hann með
stjórn útvarpsþátta og var
loks kjörinn þingmaður
fyrir repúblikana í full-
trúadeild þingsins 2001 og
sat þar til 2013.
Pence hefur sagt að að-
dáun sín á John F. Ken-
nedy og Martin Luther
King hafi vakið áhuga á
stjórnmálum. Hann var þá
rómversk-kaþólskur ungur
maður, af írsku bergi brot-
inn. Hann vann í nokkur ár
sem stuðningsmaður demó-
krata og kaus Jimmy Car-
ter þegar hann barðist fyr-
ir endurkjöri gegn Ronald
Reagan sem sigraði.
Síðar breyttist bæði póli-
tísk og trúarleg afstaða
Pence.
Hann hefur verið farsæll
í starfi sem varaforseti og
hefur alloft komið í hans
hlut að greiða odda-
atkvæðið í öldungadeildinni
þegar að þau hafa fallið
jöfn, en varaforsetinn telst
vera forseti öldungadeild-
arinnar og hefur aðeins at-
kvæðisrétt þar þegar þann-
ig stendur á.
Bandaríkin eru mikil-
vægasta vinaríki Íslands og
stendur sú vinátta á göml-
um merg þegar horft er til
síðari tíma sögu.
Bretar hernámu landið
snemma í síðari heims-
styrjöld og það dró úr lík-
um þess að nótum Hitlers
myndi lukkast að leggja
það undir sig. En al-
gjörlega öruggt varð það
þegar að langöflugasta lýð-
ræðisríki heims tók að sér
hervernd
Íslands. Í
tengslum við
samninga um
það studdu
Bandaríkjamenn
síðar stofnun
lýðveldis hér og var sú við-
urkenning Bandaríkjanna
ein höfuðforsenda þess hve
hið sjálfstæða ríki fór vel af
stað.
Heimsókn Pompeos utan-
ríkisráðherra og nú vara-
forsetans eru mjög jákvæð
skref. Vandræðagangur
ríkisstjórnarinnar er hins
vegar óskiljanlegur og mun
vonandi ekki hafa mikil
varanleg eftirköst.
Ummæli Donalds
Trumps forseta um Græn-
land, sem margir áhrifa-
menn í Danmörku líta á
sem „wake up call“ eins og
þeir orðuðu það, eru vís-
bendingar um um að nýjar
aðstæður á nýjum tímum
kalla á ný viðbrögð.
Í kjölfar heimsóknar
utanríkisráðherrans og nú
varaforsetans hafa orðið
nokkrar umræður um hvað
kunni að fylgja þessum
aukna áhuga. Hefur því
verið haldið fram að
Bandaríkjamenn muni
viðra hugmyndir um hafn-
araðstöðu hér í einni eða
annarri mynd. Eins hefur
verið nefnt að Bandaríkin
kynnu að bjóða Íslandi
gjaldeyrislínu sem gerði Ís-
lendingum óþarft að halda
utan um jafn burðugan
gjaldeyrisforða og þeir
gera nú með þeim kostnaði
sem slíku fylgir. Vera má
að þetta síðara sé nefnt í
hérlendri umræðu vegna
þess að Bandaríkin vildu
ekki gera sambærilega
samninga við Ísland og við
önnur lönd á Norðurlönd-
um í aðdraganda hinnar al-
þjóðlegu bankakreppu. En
á því eru þó ýmsar nær-
tækar skýringar.
Þessi atriði og fleiri sem
verið hafa í hinni lokuðu
umræðu hefur Morgun-
blaðinu ekki tekist að fá
staðfest með fullnægjandi
hætti enn sem komið er.
Hvað sem sannindum um
slíkt líður er full ástæða til
að fagna komu Mike Pence
varaforseta til Íslands enda
undirstrikar hún og treyst-
ir enn góða vináttu land-
anna.
Það er fagnaðarefni
að varaforseti
Bandaríkjanna leggi
leið sína hingað nú}
Góður gestur
boðinn velkominn
Í
lífinu skiptir öllu að geta treyst þeim
sem maður skiptir við. Við gerum þetta
ósjálfrátt oft á dag. Á veitingastöðum er
matur eldaður af fólki sem við þekkjum
hvorki haus né sporð á, en búumst samt
ekki við að fá myglaðan mat. Við treystum því að
kyrrstæði bíllinn við gangbrautina fari ekki af
stað á ógnarhraða þegar við erum komin út á
miðja götu. Langoftast er líka öllu óhætt í sam-
skiptum við aðra. Flest fólk er heiðarlegt og því
má treysta.
Margir telja að í viðskiptum gildi önnur lögmál.
Þar ríki samviskulausir fantar sem hika ekki við
að traðka á öðrum ef það hentar. Á tímum útrás-
arvíkinganna voru líka mörg dæmi um þetta,
stjórnendur og eigendur sem vildu helst enda
sérhver viðskipti á því að „taka snúning“ á við-
semjandanum, þ.e. að klekkja á honum í lokin.
Forseti lýðveldisins árið 2006 taldi það sérstakan kost
að „flækjur skrifræðisbákna“ hefðu aldrei þvælst fyrir
okkur Íslendingum. Hann nefndi að athafnamenn í sum-
um öðrum löndum yrðu oft að leggja velferð fjölskyld-
unnar á vogarskálar áhættunnar gagnstætt því sem væri
á Íslandi. Þarna átti forsetinn kollgátuna. Á endanum
lögðu þessir snillingar allt Ísland undir og töpuðu.
Viðskiptasiðferðið varð undir á útrásarárunum. Nú
virðist meiri virðing borin fyrir varfærni, vönduðum und-
irbúningi og heiðarleika en fyrir hrun, þó að því miður séu
víða enn skemmd epli.
Áhyggjur vekur að siðferði fer hrakandi á öðrum svið-
um samfélagsins. Sífellt fleiri láta eins og leik-
reglur samskipta manna, hópa og þjóða á milli
gildi ekki um þá. Þeir sem eru vanir að ráða því
sem þeir vilja þola illa andmæli. Ákvarðanir
fara að stjórnast af öðru en umhyggju fyrir
hópum sem menn segjast ala önn fyrir. Óneit-
anlega hlýtur fólk að spyrja hvers vegna þeir
sem áður nutu virðingar í samfélaginu telji sér
það nú samboðið að snúa út úr staðreyndum
eða láta eins og hreinasti tilbúningur sé heil-
agur sannleikur.
Hörður heitinn Sigurgestsson, sem um árabil
var forstjóri Eimskips, sagði: „[Veldu þér] við-
skiptafélaga og samstarfsmenn þá sem þér líst
svo á að þú getir starfað með til lengri tíma,
gætir vænst þess að treysta ævinlega og þá líka
þegar á móti blæs og áföll verða.“ Sem sagt:
Lærðu hverjum þú getur treyst.
Stjórnmálaumræðurnar og -starfið undanfarið ár sýna
að nú er risinn upp hópur pólitíkusa og leigupenna, sem
ekki er hægt að treysta, því að staðreyndir skipta þau litlu
máli. Þau kjósa ágreining þegar friður er í boði, þora ekki
að semja þegar hægt er að berjast og sjá óvini í hverju
horni. Þeir sem halda fram staðreyndum eru kallaðir svik-
arar og lygarar.
Þessi nýja stétt sem leiðir siðferði útrásarinnar inn í
þjóðmálin, tilgangurinn er að skapa úlfúð og gera lítið úr
andstæðingum. Ísland verður verra land en áður.
Benedikt
Jóhannesson
Pistill
Eðalmenn eða myglaðir ostar?
Höfundur er stærðfræðingur og stofnandi Viðreisnar.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Nýjar jarðfræðirannsóknirsýna að stórar, forsögu-legar skriður féllu yfirsvæðið þar sem suður-
hluti Seyðisfjarðarbæjar stendur nú.
Sérfræðingar Veðurstofu Íslands,
þau Tómas Jóhannesson jarðeðl-
isfræðingur og Sigríður Sif Gylfa-
dóttir, eðlisfræðingur og verk-
efnastjóri hættumatsins, tóku þátt í
vel sóttum íbúafundi á Seyðisfirði 29.
ágúst sl. og kynntu nýtt ofanflóða-
hættumat fyrir Seyðisfjarðarbæ.
Nýja matið kallar m.a. á varnar-
aðgerðir fyrir íbúðarbyggðina í suð-
urbænum vegna hættu á stórum
skriðum úr Neðri-Botnum og er und-
irbúningsvinna þegar hafin, sam-
kvæmt frétt Veðurstofunnar.
Auk þess óskaði Seyðisfjarðar-
kaupstaður eftir nánari greiningu á
ofanflóðahættu undir Strandartindi
og hvort þar væri hægt að greina á
milli svæða með mismikla hættu.
Nýja hættumatið undir Strandartindi
er lítið breytt frá fyrra hættumati frá
2002 að því leyti að allt atvinnusvæðið
undir Þófa er áfram á C-svæði sam-
kvæmt nýja matinu. Það að byggð sé
skilgreind á C-svæði þýðir að ekki má
reisa þar neinar nýbyggingar nema
frístundahús og húsnæði þar sem við-
vera er lítil.
Sérfræðingar skoða málin
„Það féllu stórar skriður á þessu
svæði fyrir um 14.000 árum og svæðið
hefur verið rannsakað og er vaktað,“
sagði Aðalheiður Borgþórsdóttir,
bæjarstjóri á Seyðisfirði. Hún sagði
að fremur litlar líkur væru taldar á að
eitthvað gerðist þarna og nefndi að
ekki hefði fallið þarna skriða á sögu-
legum tíma. Engu að síður hefði C-
svæði verið stækkað og nokkur hús
lent inni á því. Það kallaði á viðbrögð
og auknar skriðuvarnir. Hún sagði að
hættan sem fylgdi því að vera á C-
svæði væri metin álíka mikil og sú
sem fylgdi því að vera í umferðinni.
„Það er von á svissneskum sér-
fræðingum nú í september til að
skoða þetta og svo mun hópur ís-
lenskra sérfræðinga fara til Sviss og
Austurríkis að skoða varnarmann-
virki,“ sagði Aðalheiður.
Í hættumatinu kemur m.a. fram
að hætta af völdum stórra skriðna úr
þykkum, lausum jarðlögum sé metin
meiri en áður. Það kalli á varnar-
aðgerðir. Skriðuhætta er vöktuð af
ofanflóðavakt Veðurstofunnar, sem
fylgist með veðurspá og úrkomumæl-
ingum. Hún er líka í samráði við at-
hugunarmenn Veðurstofunnar á
þeim stöðum sem eru í mestri ofan-
flóðahættu. Að öllum líkindum falla
stórar skriður úr Neðri-Botnum í
kjölfar stórrigninga sem koma skýrt
fram í veðurmælingum.
Aðalheiður sagði að verið væri
að skoða leiðir til að draga úr hættu á
stórum jarðskriðum. Hún nefndi að
ein leið væri hreinlega að „drena“
fjallið, það er að leggja lagnir sem
veittu jarðvatni í burt. Einnig hefði
verið rætt um að reisa varnarveggi til
varnar skriðuföllum.
„Hér falla reglulega aurskriður,
aðallega meðfram árfarvegum eftir
mjög miklar rigningar,“ sagði Aðal-
heiður. Hún sagði að þegar hefði ver-
ið gripið til varna við Búðará og Þóf-
arlæk.
Snjóflóðavarnir auknar
Komin eru snjóflóða-
varnarmannvirki á Seyðis-
firði að hluta. Næsta vetur
á að hanna snjóflóða-
varnargarða sem koma
niðri í bæ. Fyrirhugaðar
framkvæmdir eru nú í
matsferli. Aðalheiður
minnti á að árið 1885
féll stórt sjóflóð úr
Bjólfinum og
grandaði 24
manns.
Hættumatssvæði C
stækkað á Seyðisfirði
Endurskoðað hættumat fyrir
Seyðisfjörð og hættumat fyrir
Vestdalseyri var kynnt á borg-
arafundi á Seyðisfirði 29.
ágúst. Kynningin var í
tengslum við breytingar á að-
alskipulagi sem á að gera á
næstu árum. Fyrra hættumat
er frá árinu 2002.
Hættumatskort og skýrslur
sem lýsa forsendum matsins
liggja frammi á skrifstofu
Seyðisfjarðarkaupstaðar og á
vef Veðurstofu Íslands
(www.vedur.is/ofanflod/
haettumat/seydisfjordur) til
kynningar í fjórar vikur. Hægt
er að skila skriflegum athuga-
semdum til bæjarskrifstofu
Seyðisfjarðarkaupstaðar
á Hafnargötu 44,
Seyðisfirði, eða í
tölvupósti til
sfk@sfk.is til 30.
september 2019
merktum „athuga-
semd við ofan-
flóðahættumat á
Seyðisfirði“.
Endurskoðað
hættumat
SEYÐISFJÖRÐUR
Aðalheiður
Borgþórsdóttir
Undirfyrirsögn
Hafnargata
Garðarsv
egur
Ves
turv
egu
r
Fjarðargata
R
án
ar
ga
ta
S
u
ð
u
rg
a
ta
Austurvegur
Miðtún
Túngata
Múlavegur
Botnahlíð
Haugsvegur
Brattahlíð
Austurvegur
Fossgata
Mú
lav
eg
ur
Bo
tna
hlí
ð
bak
ki
Fja
rða
rba
kki
Lei
rub
akk
i
Bjólfsgata
Oddagata
Ö
ld
u
g
a
ta
Ö
ld
u
g
a
ta
N
o
rð
u
rg
a
ta
B
ú
ð
a
rá
D
a
Ré
tta
rhó
lar
Árstígur
Ferjuleira
L
ó
n
s
le
ira Fjarða
rströn
d
A
B
C
A
B
C
S
Fjör
ður
Hættumat vegna ofanfl óða á Seyðisfi rði
Hættusvæði C
Hættusvæði C
Seyðisfjörður
Hættusvæði C
Heimild/kort: Veðurstofa Íslands