Morgunblaðið - 21.09.2019, Síða 50

50 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 21. SEPTEMBER 2019
Ragnhildur Þrastardóttir
ragnhildur@mbl.is
Ljósmyndir, úrklippur og muni frá aldamót-
um 18. og 19. aldar úr fórum Englendings-
ins Pikes Wards er nú að finna á sýningu í
myndasalnum í Þjóðminjasafninu. Sýningin
ber hinn lýsandi titil Með Ísland í fartesk-
inu: Ljósmyndir, úrklippur og munir úr fór-
um Pikes Wards.
„Pike Ward dvaldi langdvölum á Íslandi
frá 1893-1915 vegna fiskkaupa við Íslend-
inga. Strax í hans fyrstu ferð var hann með
myndavél með í för og tók myndir af því
sem honum fannst áhugavert,“ segir Inga
Lára Baldvinsdóttir sviðsstjóri myndasafns-
ins í Þjóðminjasafninu.
Ward var kunnur maður á Íslandi um
aldamótin 1900. Hann ferðaðist um landið
og keypti fisk til útflutnings. Sömuleiðis
gerði hann um tíma út frá Hafnarfirði.
Ward kenndi Íslendingum að nýta minni
fisk og staðgreiddi með peningum sem var
nýlunda hér á landi. Smáfiskurinn var við
hann kenndur og nefndur vorðfiskur eða
vorðari.
„Gríðarlega stórt safn“
„Hann myndaði allt mögulegt og ómögu-
legt og setti myndirnar í úrklippubækur. Í
þær safnaði hann einnig úrklippum úr ensk-
um blöðum um það sem snerti Ísland og
hann rakst á,“ segir Inga.
Úrklippubækurnar eru átta talsins og eru
varðveittar í skjalasafni í Exeter í Eng-
landi. Einhver hluti mynda Wards hefur
verið í umferð hérlendis en þó einungis lítill
hluti þeirra.
„Þetta er gríðarlega stórt safn, fyrir utan
þessar úrklippubækur eru þarna tvö albúm
og dagbækur með myndum sem hann hefur
límt inn í þær. Þar að auki kom fram þegar
verið var að vinna að þessu verkefni að son-
ur hans ætti þrívíddarljósmyndir sem Ward
hafði tekið. Hann virðist hafa endurnýjað
svolítið myndavélar og búnað þannig að
hann fór að taka þrívíddarljósmyndir um
1910.“
Myndirnar eru af ýmsum hlutum Íslands.
„Hann fór upp á Akranes og tók myndir
þar í sinni fyrstu ferð. Svo var hann mikið í
Ísafjarðardjúpinu og var með sérstakan
umboðsmann á Ísafirði, Jóhannes Péturs-
son, sem sá um viðskipti hans þar,“ segir
Inga og heldur áfram: „Hann dvaldi lang-
dvölum á Íslandi. Þetta var ekki maður sem
kom og var bara viku, hálfan mánuð eða
mánuð. Hann dvaldi hér mánuðum saman
ár hvert frá 1893 til 1915. Um tíma hafði
hann starfsstöð á Seyðisfirði, til að byggja
upp viðskiptahóp á Austurlandi meðal smá-
útgerðarmanna og til að mynda tengsl við
þá,“ segir Inga.
Gerði út Útópíu
Áður hafði Ward gert út togarann Útópíu
frá Hafnarfirði. „Útópía var einn fyrsti tog-
ari sem gerður var út frá Íslandi. Það var
árið 1899 og það er góð myndasyrpa út-
gerðartíma Wards í Hafnarfirði. Þannig að
útgerðin leiddi Ward á ýmsa staði í ólíkum
landshlutum og það eykur á breidd mynda-
safnsins.“
Ward var áhugaljósmyndari og tók mynd-
ir af daglegu lífi og fáförnum slóðum áður
en Íslendingar hófu að taka myndir af
áhugamennsku. Inga segir myndir Wards
sérstakar vegna þess að fáir hafi verið farn-
ir að mynda Ísland á þeim tíma sem Ward
tók sér það fyrir hendur.
„Þegar hann byrjar að taka myndir í
Reykjavík árið 1893 er ein ljósmyndastofa í
Reykjavík. 1898 eru komnar tvær ljós-
myndastofur í Reykjavík þannig að gildi
safnsins er fólgið í því að þarna erum við að
finna eitthvað sem er gríðarlega merkileg
heild en líka merkileg fyrir tímabil sem lítið
er til af myndefni frá og frá ákveðnum stöð-
um sem lítið voru myndaðir. Það eru 18
myndir frá Neskaupstað, frá 1904 til 1910.
Á því tímabili var enginn ljósmyndari starf-
andi í Neskaupstað og enginn sem átti
myndavél þar.“
Silfurhnappar og altaristöflur
Ward var gríðarlega áhugasamur um
Ísland.
„Hann keypti allt frá silfurhnöppum upp í
altaristöflur og flutti með sér heim þannig
að heimili hans var veggfóðrað með safn-
gripum frá Íslandi. Það var ekki lófastór
blettur heima hjá honum sem var ekki með
einhverju íslensku dóti.“
Þegar þetta einkasafn hans var gefið frá
safninu í Exeter til Þjóðminjasafnsins árið
1950 urðu hins vegar úrklippubækurnar
með meiru eftir á safninu. Þær eru fyrst að
koma fram í dagsljósið núna 70 árum síðar.
Sýningin stendur fram í janúar 2020.
Morgunblaðið/Hari
Sýningarhöfundur „Hann myndaði allt mögulegt og ómögulegt," segir Inga Lára Baldvinsdóttir um Englendinginn Pike Ward.
Veggfóðraði með munum frá Íslandi
 Ljósmyndir, úrklippur og fleira úr fórum Pikes Wards má sjá á sýningu á Þjóðminjasafninu
 Einstaklega áhugasamur um Ísland  Einn af þeim fyrstu sem ljósmynduðu hérlendis
Katrín Jakobsdóttir forsætisráð-
herra afhenti enska rithöfundinum
Ian McEwan bókmenntaverðlaun
Halldórs Laxness í fyrsta sinn í Ver-
öld, húsi Vigdísar, í fyrradag, 19.
septemer. Forsætisráðherra kynnti
verðlaunin í apríl síðastliðnum á
Bókmenntahátíð í Reykjavík. For-
sætisráðuneytið, mennta- og menn-
ingarmálarráðuneytið, Íslandsstofa,
Bókmenntahátíð í Reykjavík, For-
lagið, sem er útgefandi verka Hall-
dórs Laxness, og Gljúfrasteinn
standa að hinum alþjóðlegu bók-
menntaverðlaunum. Tilefnið er ekki
síst það að hundrað ár eru nú liðin
frá því að Halldór Laxness gaf út
sína fyrstu skáldsögu, Barn náttúr-
unnar. Verðlaunin eru veitt virtum
erlendum rithöfundi fyrir endurnýj-
un sagnalistar nú fyrst árið 2019 en
síðan annað hvert ár eða árin 2021,
2023, 2025 og 2027. Ferill McEwans
spannar nær hálfa öld og spanna
sögur hans vítt svið. Hlýtur hann að
launum 15.000 evrur, rúmar tvær
milljónir króna.
McEwan veitti mbl.is viðtal í
fyrradag og segir þar m.a. að ham-
farahlýnun og popúlísk stjórnmála-
öfl valdi sér áhyggjum en góðu
fréttirnar séu þær, að sínu mati, að
fólk viti hvað þurfi að gera til að
vinda ofan af þróuninni. „Útlitið er
svart núna en hlutir geta breyst
hratt,“ sagði hann m.a. en viðtalið
má finna á slóðinni mbl.is/frettir/
innlent/2019/09/18/utli-
tid_er_svart_nuna/.
Katrín veitti McEwan
verðlaun Laxness
Ljósmynd/Stjórnarráð Íslands
Afhending Vel fór á með Katrínu
Jakobsdóttur forsætisráðherra og
enska rithöfundinum Ian McEwan í
Veröld á fimmtudag, 19. september.
 Fyrsti handhafi bókmenntaverðlauna
DALVEGI 10-14 | 201 KÓPAVOGI | SÍMI 540 7000 | FALKINN.IS
Veldu öryggi
SACHS – demparar
ÞAÐ BORGAR SIG AÐ NOTA ÞAÐ BESTA