Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2017, Blaðsíða 4

nægja meirihluta verðandi foreldra (60%) með
geðheilsuvanda til að ná tökum á vandanum
(Thome og Arnardóttir, 2013).
Staða geðheilbrigðiseftirlits fyrir
verðandi og nýorðnar mæður
á Selfossi
Á Heilbrigðisstofnun Suðurlands (HSU) hefur ekk -
ert formlegt þverfaglegt samstarf verið né sam-
ræming á vinnulagi eða verkferlar til, til að halda
utan um verðandi og nýorðnar mæður í vanda og
fjölskyldur þeirra. Rúmlega 107 börn fæddust á
Árborgarsvæðinu árið 2015 en það þýðir að um
30–40 fjölskyldur höfðu þörf fyrir frekari stuðn -
ing, áfallaúrvinnslu eða önnur meðferðarúrræði ef
rannsókn Önnu Karólínu Stefánsdóttur og félaga
(2000) er höfð til viðmiðunar. Ljósmæður í mæðra -
vernd og hjúkrunarfræðingar í ung- og smábarna-
vernd á Selfossi hafa fundið fyrir fjölgun mæðra
sem stríða við andlega vanlíðan á með göngu og
eftir fæðingu. Vandi þessara kvenna og fjölskyldna
þeirra hefur oft verið flókinn og marg þættur,
meðferðarleiðir verið óljósar og úr ræði fá auk þess
sem utanumhald og skráning hefur ekki verið mark -
viss.
Þegar velferðarráðuneytið auglýsti haustið 2015
eftir umsóknum um styrki til gæðaverkefna með
áherslu á verkefni sem miða að því að efla þver-
faglegt samstarf í heilbrigðisþjónustu var ákveðið
á HSU að sækja um styrk til að koma þessum
málum í ákveðinn farveg. Í mars 2016 fékk síðan
HSU úthlutað gæðastyrk til innleiðingar þverfag-
legs samstarfs í geðheilbrigðisþjónustu Heil brigðis -
stofnunar Suðurlands fyrir verðandi eða nýorðnar
mæður og fjölskyldur þeirra.
Tilgangur gæðaverkefnisins
og framkvæmd
Tilgangur gæðaverkefnisins er að auka þverfaglegt
samstarf milli fagaðila og gera þjónustuna mark-
vissari með því að skipuleggja ákveðið vinnulag og
semja vinnuleiðbeiningar. Í byrjun mars 2016
hófst vinna við gæðaverkefnið þegar verkefnastjóri
ung- og smábarnavernd, ljósmóðir og geðhjúkrun-
arfræðingur HSU hittust og fóru yfir þáverandi
vinnulag fyrir viðkvæmar verðandi og nýorðnar
mæður og fjölskyldur þeirra í mæðravernd og ung-
og smábarnavernd. Búnar voru til vinnuleiðbein-
ingar og verkferlar til að greina þær mæður og fjöl-
skyldur sem þurftu aukna þjónustu. Ákveðið verk-
lag var skipulagt og lagað að starfsemi HSU (sjá
mynd 1 og mynd 2) auk þess sem fylgt var vinnu-
leiðbeiningum landlæknis og viðurkenndum mats -
kvörðum til að koma í veg fyrir og greina líkamleg
og andleg frávik hjá mæðrum á meðgöngutím-
anum og eftir fæðingu barns. Viðmið varðandi til-
vísanir í önnur úrræði, svo sem í Miðstöð foreldra
og barna, í FMB-teymi Landspítalans, og á göngu-
deild geðdeildar Landspítalans voru síðan notuð
ef vísa þurfti konum í önnur úrræði.
Þegar vinnuleiðbeiningarnar voru nánast full-
gerðar var haldinn fundur með ljósmæðrum og
farið yfir hvernig leggja skyldi fyrir áhættumat í
fyrstu mæðraskoðun og hvernig staðið yrði að
skimun með kvarða við 16 vikur eða síðar ef þess
þyrfti. Einnig var farið yfir vinnulag og skráningu
á fundi með hjúkrunarfræðingum í ung- og smá-
barnavernd á heilsugæslu Selfoss. Að lokum var
skráning í SÖGU-kerfinu samræmd þegar búið var
að fara yfir sniðmót, skráningu og útbúa flýti-
gluggaskráningarform fyrir ljósmæður og hjúkr-
unarfræðinga.
Samstarf var hafið við Önnu Maríu Jónsdóttur,
geðlækni Miðstöðvar foreldra og barna, um skipu-
lag lyfjameðferðar, val á fyrstu lyfjum á meðgöngu
og við brjóstagjöf. Auk þess kom Anna María um
vorið og fræddi heimilislækna HSU, ljósmæður í
mæðraeftirliti og hjúkrunarfræðinga í ung- og
smábarnavernd um þennan skjólstæðingahóp, geð -
lyf og úrræði í boði.
Um miðjan september hittust ábyrgðarmaður
gæðaverkefnisins, ljósmæður og læknar heilsu-
gæslu Selfoss til að fara yfir hvernig gengið hefði
að koma gæðaverkefninu af stað og hvað mætti
betur fara í samstarfinu. Í lok árs 2016 voru svo
töluleg gögn tekin saman, s.s. fjöldi kvenna sem
greindist með áhættuþætti samkvæmt skimun,
fjöldi kvenna með andlega vanlíðan samkvæmt
mælitækjum og þau úrræði sem konum og fjöl-
skyldum þeirra var beint í.
Fagaðilar sem tóku þátt
í gæðaverkefninu
Ábyrgðamaður gæðaverkefnisins var Anna Guð -
ríður Gunnarsdóttir, MSc-hjúkrunarfræð ingur og
verkefnastjóri ung- og smábarnaverndar heilsu-
gæslu Selfoss. Aðrir fagaðilar eru Arndís Mogen-
sen, ljósmóðir við Heilbrigðisstofnun Suðurlands,
sem einnig er með sérmenntun í hugrænni atferl-
4 Tímarit hjúkrunarfræðinga
Hjúkrun 2017: Fram í sviðsljósið