Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2017, Blaðsíða 27

Aðferð
Tilraunasniði var beitt. Leitað var að hugsanlegum
þátttakendum á átta heilsugæslustöðvum og sex
læknastofum með því að skima sjúkraskrár þrjú
undangengin ár. Þátttökuskilyrði voru einstak-
lingar á aldrinum 45–65 ára með væga og miðlungs-
alvarlega LLT – GOLD-stig II og III – (greint með
blásturprófi) sem aðalsjúkdóm. Útilokaðir voru
þeir sem höfðu annan aðalsjúkdóm en LLT, þar
með talið astma (höfðu > 200 ml eða 12% aukn-
ingu á FEV1 eftir innöndun á 200 µg albúteróli),
þeir sem töluðu ekki íslensku, gátu ekki komið sér
sjálfir í rannsóknasetur og þeir sem höfðu verið í
skiplagðri endurhæfingu á undanförnum 6 mán-
uðum.
Þátttakendum var skipt í tilrauna- og saman-
burðarhóp af handahófi. Tilraunameðferðin bygg-
ist á fræðilegum ramma um samráð (e. partnership
as practice) og efnisatriðum hefðbundinna sjálfs -
umönnunarmeðferða. Hún var veitt með a) þremur
til fjórum meðferðarsamtölum sjúklings og fjöl-
skyldumeðlims við hjúkrunarfræðing, b) sex mán-
aða reykleysismeðferð og c) 2 klst. hóptíma hjá
þverfaglegu rannsóknarteymi og sjúklingi sem
sagði batasögu. Samanburðarhópurinn fékk hefð-
bundna heilbrigðisþjónustu og mætti í gagna-
söfnun tvisvar. Að því loknu var honum boðið upp
á samanþjappaða útgáfu af tilraunameðferðinni.
Meðferðin og gagnasöfnunin fóru fram í Rann-
sóknasetri hjúkrunarrannsókna í Eirbergi á Lands-
pítalalóð. Gagnasöfnun fór fram þrisvar hjá til-
raunahópi.
Auk skráningar lýðfræðilegra breyta voru eftir-
farandi mælingar gerðar: Reykingastatus (kolmón-
oxíðmæling), fjöldi versnana sjúkdóms að mati
þátttakenda, gagnsemi meðferðarinnar (12 níu
atriða spurningar á fimm punkta Likertkvarða),
sjúkdómsmiðuð heilsutengd lífsgæði (St. George’s
Respiratory Questionnaire) (Jones 2008), áhrif
sjúkdóms og meðferðar (Illness Intrusiveness Rat-
ing Scale) (Devins, 2010), kvíði og þunglyndi (Hos -
pital Anxiety and Depression Scale) (Zigmond og
Snaith, 1983) og líkamleg virkni (International
Physical Activity Questionnaire Short Version)
(IPAQ Research Committee, 2005) (Jonsdottir
o.fl., 2015).
Niðurstöður
Einkenni þátttakenda
Tæplega þrjú hundruð (n=291) einstaklingum var
boðin þátttaka. Af þeim voru 172 sem afþökkuðu,
var ekki hægt að ná í, höfðu normalgildi á blást-
ursprófi, blandaða sjúkdómsmynd, astma eða
aðrar ástæður til að taka ekki þátt. Því var 119
einstaklingum tilviljunarraðað í tilrauna- (n=60)
og samanburðarhóp (n=59). Í heildina voru sam-
tals 30 einstaklingar sem komu í fylgd fjölskyldu -
meðlims eða fjórðungur þátttakenda. Þar sem svo
fáir fjölskyldumeðlimir tóku þátt, auk þess sem
ekki komu alltaf sömu einstaklingar með hverjum
þátttakanda, var ekki hægt að greina rannsóknar-
gögnin um fjölskyldumeðlimi. Með þessu breyttist
rannsóknin frá upphaflegri áætlun um fjölskyldu-
rannsókn í að vera rannsókn á einstaklingum með
LLT án þess að samspil og áhrif LLT á fjölskyldu -
meðlimi væri rannsökuð. Alls luku 100 einstak-
lingar rannsókninni, 48 í tilraunahópi og 52 í
samanburðarhópi. Þannig var brottfall 20% í til-
raunahópi og 12% í samanburðarhópi. Brottfall
fjölskyldumeðlima var hærra eða 31% í tilrauna-
hópi og 50% í samanburðarhópi.
Meðalaldur þeirra sem luku rannsókninni var
59 ár. Konur voru 54 og karlar 46. Flestir voru
með LLT á GOLD-stigi II og III eða 83 einstak-
lingar. Níu voru á stigi I og átta á stigi IV. Þeir sem
voru á stigi I voru mjög nálægt skilmerkjum um
stig II og þeir sem voru á stigi IV voru mjög nálægt
skilmerkjum stigs III. Því voru þessir 17 einstak-
lingar teknir með í rannsóknina. Tilrauna- og sam-
anburðarhópar voru sambærilegir á lýðfræðilegum
breytum. Hins vegar reyktu marktækt fleiri í sam-
anburðarhópi (69% á móti 50%) og áhrif sjúk-
dómsins voru minni í þeim hópi við upphaf með-
ferðar. Af þeim sem reyktu og voru í tilraunahópi
þáði ríflega helmingur reykleysismeðferð (58%).
Um og yfir 80% þátttakenda í tilraunahópi mættu
í skipulagða viðtalsmeðferðartíma. Við upphaf
rannsóknar reyndist fjórðungur þátttakenda vita
að hann hafði LLT.
Meginniðurstöður
Almennt voru áhrif sjúkdómsins á þátttakendur
ekki mikil. Má það greina á því að meðaltal mæl-
inga á heilsutengdum lífsgæðum við upphaf rann-
sóknar var um 35 heildarstig þar sem 100 stig gefa
til kynna verstu mögulegu heilsutengd lífsgæði.
Sama gildir um áhrif sjúkdóms og meðferðar þar
Tímarit hjúkrunarfræðinga 27
Hagnýting niðurstaðna