Morgunblaðið - 09.11.2019, Blaðsíða 25

FRÉTTIR 25Erlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 9. NÓVEMBER 2019
ESTRO Model 3042
L 164 cm Leður ct. 15 Verð 345.000,-
L 198 cm Leður ct. 15 Verð 385.000,-
ítölsk hönnun – ítölsk framleiðsla
Skeifunni 8 | Sími 588 0640 | casa.is
Stokkhólmi. AFP. | Svíþjóð er eitt af
friðsömustu og öruggustu löndum
heims en aukin notkun glæpahópa á
sprengjum til að gera upp sakirnar
við andstæðinga sína hefur valdið Sví-
um áhyggjum.
Sprengjusérfræðingar sænsku lög-
reglunnar voru kallaðir út til að rann-
saka 99 sprengingar á fyrstu tíu mán-
uðum ársins en fáar þeirra ollu
manntjóni. Sprengingarnar voru tvö-
falt fleiri en á sama tímabili á síðasta
ári. Þar að auki voru sérfræðingarnir
kallaðir út 76 sinnum vegna sprengna
sem sprungu ekki.
Í síðustu viku sprakk til að mynda
sprengja í stigagangi fjölbýlishúss í
Malmö og önnur á svölum fjölbýlis-
húss í Hässleholm á Skáni, syðsta
hluta landsins, auk þess sem sprengja
fannst fyrir utan verslunarmiðstöð í
bænum Kristianstad á Skáni.
„Við höfum ekki séð sömu þróun í
öðrum löndum,“ sagði Anders Thorn-
berg, ríkislögreglustjóri Svíþjóðar.
„Ég skil að margir skuli hafa áhyggj-
ur af því sem er að gerast, fólki finnst
að hefndarárásir glæpagengja séu að
færast nær almenningi.“
Auk fjölbýlishúsa hafa sprengju-
árásir glæpagengjanna beinst gegn
litlum fyrirtækjum og lögreglustöðv-
um, að sögn sænsku lögreglunnar.
Sprengjurnar eru misstórar, sumar
eru eins og flugeldar en aðrar stærri
og öflugri. Í einni sprenginganna
stórskemmdist framhlið tveggja fjöl-
býlishúsa í borginni Linköping í
Austur-Gautlandi.
Fleiri ungir karlmenn
bíða bana í skotárásum
Þrátt fyrir sprengingarnar eru of-
beldisglæpir tiltölulega fátíðir í Sví-
þjóð. Flestar þeirra eiga rætur að
rekja til illdeilna milli glæpagengja,
að sögn Lindu Staaf, yfirmanns rann-
sóknadeildar sænsku ríkislögregl-
unnar.
Staaf segir að glæpahóparnir hafi í
fyrstu aðallega beitt handsprengjum
og öðrum sprengjum sem framleidd-
ar eru í verksmiðjum en nýlega byrj-
að að nota heimatilbúnar og öflugri
sprengjur. Hún segir að ekki sé vitað
hvers vegna þessi þróun hafi orðið en
að lögreglan hafi komist að því að
glæpahóparnir beiti sprengjunum
ekki í sama tilgangi og byssum. Þeir
noti sprengjur til að ógna þeim sem
árásirnar beinast að, til að hræða þá
eða kúga fé út úr þeim. Glæpamenn-
irnir beiti hins vegar byssum til að
drepa óvini sína í öðrum gengjum.
Á fyrstu tíu mánuðum ársins voru
gerðar 268 skotárásir í Svíþjóð og 33
biðu bana í þeim. Á sama tíma á síð-
asta ári voru skotárásirnar 248 og
dauðsföllin 37.
Sænska dagblaðið Dagens Ny-
heter skýrði einnig frá því í október
að dauðsföllum meðal karlmanna á
aldrinum 20-29 ára vegna skotárása
hefði fjölgað um 200% milli áranna
2014 og 2018.
Meiri harka í gengjastríðinu
Staaf segir að meiri harka hafi
færst í stríð glæpagengjanna. Yfir-
leitt megi rekja árásirnar til fíkni-
efnasölu og markmiðið með þeim sé
oft að ganga lengra en óvinirnir frek-
ar en að svara í sömu mynt. „Stund-
um hafa menn gleymt því fyrir löngu
hvers vegna illdeilurnar hófust og
árásirnar snúast aðeins um hefnd,“
sagði Staaf.
Hún segir að flestir árásarmann-
anna hafi alist upp á stöðum sem
sænska lögreglan skilgreinir sem fé-
lagslega „berskjölduð svæði“, þar
sem lífskjörin eru lökust og „glæpa-
menn hafa áhrif á samfélagið“. Lög-
reglan birti lista yfir 60 slík svæði í
júní. Staaf segir að ungmennum sem
alist upp á þessum svæðum sé hætt-
ara við því að ganga til liðs við glæpa-
hópa og sum þeirra líti á ofbeldi sem
leið til að öðlast virðingu. „Við höfum
dæmi um fólk sem hefur öðlast mikla
virðingu fyrir að skjóta einhvern til
bana fyrir hönd einhvers annars.“
Sænski ríkislögreglustjórinn sagði
að aukið ofbeldi glæpahópanna væri
„ákaflega flókið úrlausnarefni“ en
lagði áherslu á að lögreglan hefði hert
baráttu sína gegn glæpamönnunum.
Sprengingarnar hafa valdið nokkr-
um dauðsföllum og dauði tveggja
ungra barna í tveimur þeirra á ár-
unum 2015 og 2016 ollu óhug meðal
Svía. Staaf segir þó að sprengingarn-
ar hafi sjaldan valdið alvarlegum
mannskaða, þótt undarlegt megi virð-
ast. „Í flestum tilvikum hefur það ver-
ið einskær heppni að fólk skuli ekki
hafa særst eða beðið bana,“ sagði hún.
AFP
Harðnandi ofbeldi Lögreglumenn á varðbergi fyrir utan lestarstöð í borg-
inni Malmö í Svíþjóð eftir að glæpamaður hótaði að sprengja þar sprengju.
Glæpamennirnir
beita sprengjum
oftar en áður
 Ofbeldisverk í stríði glæpahópa valda
Svíum áhyggjum  Sprengingum fjölgar
Morðtíðnin lág í Svíþjóð
» Þótt ofbeldisverkum ungra
glæpamanna hafi fjölgað í Sví-
þjóð á síðustu árum er tíðni of-
beldisglæpa og morða lág þar
miðað við önnur lönd.
» Tíðni ofbeldisglæpanna er
lægri en á síðasta áratug aldar-
innar sem leið, að því er fram
kemur í skýrslu sem glæpa-
varnastofnun Svíþjóðar birti í
júní. Manndrápum í stríði
glæpagengja hefur fjölgað en
öðrum morðum fækkað.
» Meðalmorðtíðnin í heiminum
var 6,1 á hverja 100.000 íbúa
árið 2017, 3,0 að meðaltali í
Evrópu en aðeins 1,1 í Svíþjóð. Í
Finnlandi og Danmörku var
hlutfallið 1,2 en á Íslandi 0,9.
Fornleifafræðingar í Mexíkó hafa fundið 800 bein úr
a.m.k. fjórtán loðfílum, eða mammútum, í miðhluta
landsins og segja að svo mörg loðfílabein hafi aldrei áð-
ur fundist í heiminum. Þeir telja að dýrin hafi drepist í
gildrum sem menn hafi sett upp og segja að þetta sé í
fyrsta skipti sem manngerð loðfílagildra finnst. Talið
er að gildran hafi verið notuð til að veiða loðfíla fyrir
rúmlega 14.000 árum, að sögn rannsóknarmanna
Mannfræði- og sagnfræðistofnunar Mexíkó. Þeir segja
að minnst fimm loðdýrahjarðir hafi verið á svæðinu
innan um önnur dýr á borð við hesta og úlfalda. Talið
er að loðfílar hafi dáið út fyrir um það bil 4.000 árum.
Hundruð beina útdauðra loðfíla fundust í grennd við Mexíkóborg,
að sögn Mannfræði- og sagnfræðistofnunar í Mexíkó
Beinin fundust á
stað sem ráðgert er
að nota til urðunar
800 bein
Ullarloðfílar
Síðasti ullarloðfíllinn drapst á Wrangel-
eyju í Síberíu fyrir um 4.000 árum
Eru skyldir asískum fílum, svipaðir
að stærð og lögun, en með
löng, rauð hár
Menn veiddu þá sér til matar og
til að nýta bein og skinnið
Voru jurtaætur
Mammuthus primigenius
Loðfílagildra
Heimild: Mannfræði- og sagnfræðistofnunin í Mexíkó (INAH)/Livescience.com/National Geographic
Ljósmynd: INAH
Mexíkó-
borg
MEXÍKÓ
Tultepec
Fyrsta manngerða loðfíla-
gildran sem vitað er um
Talin 14.000 ára gömul
Úr að minnsta kosti 14
loðfítum
Fundu 800 bein í loðfílagildru
Michael Bloomberg, fyrrverandi
borgarstjóri New York, er að undir-
búa hugsanlegt framboð í forkosning-
um demókrata þegar þeir velja for-
setaefni sitt í kosningunum í
nóvember á næsta ári.
Bandarískir fjölmiðlar höfðu þetta
eftir ráðgjöfum Bloombergs og sögðu
að hann hefði hafið undirskriftasöfnun
í að minnsta kosti einu ríki til að geta
skráð sig sem frambjóðanda en ekki
tekið lokaákvörðun um það. Howard
Wolfson, ráðgjafi Bloombergs, sagði
hann óttast að þeir demókratar sem
hafa þegar boðið
sig fram gætu
ekki komið í veg
fyrir endurkjör
Donalds Trumps
Bandaríkjafor-
seta. „Mike telur
að Donald Trump
sé fordæmislaus
ógn við banda-
rísku þjóðina,“
hafði The Wall
Street Journal eftir Wolfson.
Michael Bloomberg er álitinn
miðjumaður eins og Joe Biden en
sagður telja varaforsetann fyrrver-
andi vera of veikan frambjóðanda.
Hann telur tvo helstu keppinauta Bid-
ens, Elizabeth Warren og Bernie
Sanders, vera of vinstrisinnuð.
Bloomberg var borgarstjóri New
York á árunum 2001-2013 og er einn
af auðugustu mönnum Bandaríkj-
anna. Hann er 77 ára og öll helstu for-
setaefnin eru einnig á áttræðisaldri,
Sanders 78 ára, Biden 77 og Warren
70. Donald Trump er 73 ára.
bogi@mbl.is
Bloomberg sagður undirbúa
hugsanlegt forsetaframboð
 Telur Biden of veikan en Warren og Sanders of vinstrisinnuð
Michael
Bloomberg