Morgunblaðið - 11.11.2019, Side 15

15
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 11. NÓVEMBER 2019
Sykur Agnes Björt Andradóttir, söngkona hljómsveitarinnar Sykur, lét ekki sitt eftir liggja á tónleikum sveit-
arinnar á Airwaves-tónlistarhátíðinni sem fór fram um helgina. Iðaði miðbærinn af lífi vegna hátíðarinnar.
Eggert
Til þess að ná því
mikilvæga markmiði
að halda aftur af hlýn-
un loftslagsins og jafn-
vel snúa þróuninni
þarf að ríghalda í
ákveðið markmið: Að-
eins má vinna og nota
30-40% þekktra birgða
í jörð af kolum, olíu og
gasi. Um þetta er
þarflaust að deila. Til
viðbótar verður að sjá
til þess að minna verði nýtt af kol-
um en samtímis að jarðgas (í fyrsta
sæti) eða olía (í öðru sæti) komi
sem mest í stað kolanna við orku-
framleiðslu. Þau losa mest af gróð-
urhúsagösum fyrir hvert brennt
tonn en gasið minnst. Til þessa þarf
pólitískar ákvarðanir.
Tímabil slíkra aðgerða má þó að-
eins verða stutt, þ.e. þar til
kolefnislosun og kolefnisbinding
taka að snúa við alvarlegri lofts-
lagsþróun sem er vísindalega stað-
fest.
Þessar staðreyndir merkja ekki
að opna beri fleiri olíu- og gaslindir
á norðurslóðum. Þekktar birgðir ol-
íu og gass, þar sem annars staðar,
eru nægar til þess að stuðla að
minnkandi kolanotkun á heimsvísu.
Verð ólíkra orkugjafa skiptir vissu-
lega máli en á endingu verða það
losunarmarkmið ríkja sem mestu
ráða um hvernig orka er framleidd
og hvað hún kostar, ekki verðið og
hagkvæmnin ein.
Íslendingar eiga að hafna því að
opna á mögulega vinnslu olíu og
gass við Jan Mayen. Gildir einu
þótt hagnast megi á henni. Sú dýra
vinnsla myndi ekki draga úr olíu-
og gasvinnslu annars staðar eða
beina þjóðum frá kolanotkun til ol-
íu- og gasnotkunar.
Hún bæri þess ein-
ungis merki að við
vildum taka þátt í
kapphlaupinu um að
hagnast á efni sem
þegar er vitað um í
nægum mæli, meira að
segja of miklum mæli,
og framtíðin mun
hafna að lokum. Vissu-
lega verður erfitt fyrir
sum ríki eða sjálf-
stjórnarsvæði, sem
reiða sig á sölu olíu,
kola og gass, að ná landi í loftslags-
málum – en þau neyðast til þess.
Við erum ekki þar.
Þegar lagt er á Alþingi fram
frumvarp til laga um að Ísland
verði í hópi ríkja sem ekki geta eða
vilja vinna jarðefnaeldsneyti á
næstunni er það yfirlýsing um nýja
tíma. Umsögn Orkustofnunar um
nýlegt þingmannafrumvarp VG (og
fleiri), og orð orkumálastjóra í
Morgunblaðinu 31. október, eru á
skjön við raunveruleikann. Við af-
sölum okkur ef til vill fé með því að
láta jarðefnin liggja en fáum lífs-
gæði í staðinn. Við vinnum ekki olíu
eða gas en ýtum undir að meirihluti
efnanna á heimsvísu verði látinn
óhreyfður.
Eftir Ara Trausta
Guðmundsson
» Þegar lagt er fram
frumvarp um að Ís-
land verði í hópi ríkja
sem ekki geta eða vilja
vinna jarðefnaeldsneyti
á næstunni er það yfir-
lýsing um nýja tíma.
Ari Trausti
Guðmundsson
Höfundur er þingmaður
Vinstri grænna.
Olía og gas – nei,
enn einu sinni
Ísland á að taka for-
ystu í ylrækt á heims-
vísu með snjöllum hug-
myndum í
umhverfisvernd og
náttúruvernd. Ísland
hefur nægt hreint vatn,
endurnýjanlega orku
og hreint loft sem er
hráefnið sem notað er
til framleiðslu á há-
gæða lífrænum græn-
metisafurðum. Hnatt-
staða Íslands og landfræðileg
einangrun gera Ísland að kjörlandi
til ylræktar. Þessi atriði ásamt ein-
stökum náttúruauðlindum gera Ís-
land einstakt til ylræktar. Lega
landsins og einangrun þýðir að lítið
er af meindýrum og sjúkdómum.
Hlýir hafstraumar gefa landinu síð-
an hærra hitastig og jarðhitinn skap-
ar sérstöðu sem nýtist til upphitunar
og sótthreinsunar jarðvegs. Með
endurnýjanlegri orku úr fallvötnum
og jarðgufu má lýsa upp gróðurhús á
Íslandi á dimmum vetrum á norð-
urslóðum. Vaxtarlýsing í gróð-
urhúsum er orðin regla og þannig
má rækta allt árið og tryggja stöðugt
framboð. Grænmetisbændur hafa
ráðist í vöruþróun og markaðs-
setningu á íslensku grænmeti sem er
á heimsmælikvarða.
Í ljósi markmiða um umhverf-
isvernd, náttúruvernd og sjálfbærni
er eðlilegt að Íslendingar taki for-
ystu í ræktun grænmetis með sjálf-
bærum hætti og lágmarki innflutn-
ing sem veldur mengun og skilur
eftir sig hátt kolefnisspor. Íslenskir
tómatar og gúrkur eru 90% vatn og
nægt er til af hágæða vatni á Íslandi
þannig að umhverfi til framleiðslu á
grænmeti er framúrskarandi. Ís-
lenskir tómatar, gúrkur, sveppir,
paprikur, kartöflur,
gulrætur, blómkál og
rófur eru dæmi um líf-
ræna framleiðslu á
heimsmælikvarða.
Umhverfisvernd,
náttúruvernd og snjall-
ar hugmyndir munu
verða helstu þættir
samkeppnishæfni á 21.
öldinni. Eftirspurn eftir
lífrænni og hreinni
matvælaframleiðslu á
eftir að aukast verulega
á næstu áratugum sem
leiðir til hærra verðs og
mikilla tækifæra fyrir íslenska
grænmetisbændur. Lífsstílsbreyt-
ingar, matvælaöryggi, hollusta,
vatnsskortur, lítil mengun og afurðir
lausar við sýklalyf gera ylrækt á Ís-
landi samkeppnishæfa horft til fram-
tíðar.
Endurnýjanleg orka til fram-
leiðslu á þessum hágæðavörum í yl-
rækt þarf að vera á samkeppnishæfu
og á sambærilegu eða lægra verði en
til stóriðju, sem fellur ekki undir um-
hverfisvernd eða náttúruvernd 21.
aldarinnar. Íslensk stjórnvöld þurfa
að taka forystu með skattalegri íviln-
un og samkeppnishæfu verði á
endurnýjanlegri orku. Íslensk græn-
metisrækt getur orðið ein mikilvæg-
asta atvinnugrein Íslands á næstu
áratugum þar sem vatn, endurnýj-
anleg orka og lítil mengun munu
leika lykilhlutverk. Íslensk stjórn-
völd þurfa að taka stefnumarkandi
ákvarðanir á næstu misserum og
gera ylrækt á Íslandi að stóriðju á
heimsvísu með stórfelldri uppbygg-
ingu um allt land. Lífrænn íslenskur
landbúnaður getur á næstu áratug-
um verið arðsamur atvinnuvegur ef
stjórnmálamenn leysa þau vandamál
sem flest eru auðleyst með góðum
vilja og framsýni.
Íslandi er einstakt land, þess
vegna er mikilvægt að sjá skóginn
fyrir trjánum þegar horft er til fram-
tíðar en vatnið, endurnýjanlega ork-
an og ylræktin eru einstök á heims-
vísu. Það tók Bláa lónið 30 ár að
komast á heimskortið en er núna ein-
stök heilsumiðstöð og lífsstílsfyr-
irtæki með framúrskarandi við-
skiptamódel sem skapar gríðarlegar
gjaldeyristekjur. Það þurfti til þess
að ná þessum árangri framsýna
stjórnendur og eigendur til að koma
fyrirtækinu á toppinn. Ylrækt með
sjálfbærni að leiðarljósi mun eftir 20
ár verða á svipuðum stað og Bláa
lónið er núna ef stjórnmálamenn
leysa þau vandamál sem standa ís-
lenskri ylrækt fyrir þrifum sem flest
eru auðleyst með góðum vilja og
framsýni. Mikilvægt er að hefja ís-
lenska ylrækt til forystu á öld sjálf-
bærni, umhverfisverndar og nátt-
úruverndar og lágmarka innflutning
á grænmeti sem skapar hátt kolefn-
isspor og mætir ekki markmiðum um
sjálfbærni og umhverfisvernd.
Nú þurfa stjórnmálamenn að
bretta upp ermar og láta verkin tala
með því að skapa hagstætt starfsum-
hverfi fyrir ylrækt sem stóriðju 21.
aldar á Íslandi. Ylrækt er er stóra
tækifærið fyrir Ísland á nýrri öld
umhverfismála og sjálfbærni.
Eftir Albert Þór
Jónsson »Endurnýjanleg orka
til framleiðslu á
þessum hágæðavörum í
ylrækt þarf að vera á
samkeppnishæfu og á
sambærilegu eða lægra
verði en til stóriðju.
Albert Þór
Jónsson
Höfundur er viðskiptafræðngur með
MCF í fjármálum fyrirtækja og 30
ára starfsreynslu á fjármálamarkaði.
albertj@simnet.is
Ylrækt er stóriðja
21. aldar á Íslandi
Grein Skúla Helga-
sonar fimmtudaginn
7. nóvember sem rituð
var undir fyrirsögn-
inni Viðrar vel til loft-
árása? vakti athygli.
Enn eina ferðina til-
kynnir Skúli að loka
eigi Korpuskóla áður
en skólaráðið sjálft fái
ráðrúm til að taka
endanlega afstöðu til
lokunar grunnskóla í norð-
anverðum Grafarvogi. Það skýtur
skökku við að Skúli skuli tilkynna
að búið sé að taka ákvörðun um
lokun Korpuskóla áður en fundur
er haldinn í skóla- og frístundaráði.
Ekki síst vegna þess að einmitt
sama dag og fundurinn er haldinn,
þriðjudaginn 12. nóvember, rennur
út umsagnarfrestur foreldraráða
og skólaráða. Við í Sjálfstæð-
isflokknum höfum lagt til mark-
vissar tillögur til að koma í veg fyr-
ir lokun Korpuskóla. Í fyrsta lagi
höfum við lagt til samrekstur leik-
og grunnskóla í skólahúsnæðinu. Í
öðru lagi að fjölga í árgöngum
þannig að unglingar komi til baka
sem sendir voru burt á sínum tíma.
Í þriðja lagi höfum við lagt til að
heimila uppbyggingu í Staðahverfi
til að tryggja nægan nem-
endafjölda í skólanum. Þetta eru
skynsamlegar tillögur sem myndu
tryggja rekstur Korpuskóla til
frambúðar.
Skákað í skálkaskjóli
Skúli fullyrðir að þar sem ung-
lingar voru tímabundið sendir í
Víkurskóla árið 2008 vegna myglu í
útikennslustofum sé búið að fækka
í skólanum. Þessi ráðstöfun fyrir
meira en áratug var
tímabundin og það á
formaður skóla- og frí-
stundaráðs að vita.
Reyndar er Samfylk-
ingin á sínu þriðja
kjörtímabili í meiri-
hluta í Reykjavík og
getur ekki skýlt sér
bak við aðra. Samfylk-
ingin hefur farið með
formennsku í skóla- og
frístundaráði allan
tímann. Níu ár hafa
ekki dugað Samfylk-
ingunni til að draga þessa tíma-
bundnu ráðstöfun til baka en í
staðinn er hún notuð sem skálka-
skjól. Staðreyndin er sú að nægt
pláss er í Korpuskóla fyrir alla
nemendur Staðahverfis. Þetta vita
Grafarvogsbúar og eru ósáttir við
gerræðið í ráðhúsinu. Við skulum
vona að fyrirsögn greinar Skúla
„Viðrar vel til loftárása?“ verði
ekki orð að sönnu hvað skólastarf í
Grafarvogi snertir. Í stað þess að
leggja til atlögu við skólastarf í
Grafarvogi ráðlegg ég meirihlut-
anum að sýna sóma sinn í því að
draga þessa tillögur sínar til baka
og finna farsæla lausn í sátt og
samlyndi við íbúa og starfsfólk.
Skáldaleyfi Skúla
Eftir Eyþór
Arnalds
Eyþór Arnalds
» Það skýtur skökku
við að Skúli skuli til-
kynna að búið sé að taka
ákvörðun um lokun
Korpuskóla áður en
fundur er haldinn í
skóla- og frístundaráði.
Höfundur er oddviti sjálfstæð-
ismanna í borgarstjórn.