Morgunblaðið - Sunnudagur - 08.12.2019, Síða 17

eru sumar þeirra engin smásmíði. Hvernig skyldi
mönnum á borð við Al Gore líða þegar hann lítur um öxl
til stórkarlalegra fullyrðinga sinna um það sem átti að
gerast næstu 10-15 árin, þau sömu sem nú eru löngu
liðin?
Sennilega líður honum og kórfélögum hans bara vel,
ella myndi hann og þeir kannski hafa slegið af í stór-
spám sínum. En þess verður ekki vart, öðru nær.
Stjórnmálamenn grípa þetta allt á lofti sem glóðheit
sannindi sem byggja megi á heilu regluverkin um
mannlega hegðun, og þvinga fram í krafti hópsann-
færingar og þykir þá jafngott að gera það með góðu
eða illu.
Nordal og Einar
Árið 1971 var gefin út áhugaverð og lipur bók Sig-
urðar Nordal um Einar Benediktsson, sem var jöfur,
hvernig sem á hann var horft, og tók það til fleiri sviða
en skáldskapar þar sem hann gnæfði ofar flestum.
Í þessari snotru og handhægu bók er prýðileg
mannlýsing, hvort sem hún er af manni eða skáldi,
framsæknum frumkvöðli sem sá margt á undan öllum
hinum og talaði fyrir morgunroða framfara af kynngi-
mögnuðum krafti.
Hafi Einar stundum farið yfir mörk þá helgaði
tilgangurinn þau meðul og allar þær mixtúrur.
Í áratugi var það notað sem dæmi um óbeislað hug-
myndaflug Einars og þó einkum um þann galgopahátt
sem hann leyfði sér, þegar að hann boðaði að rétt væri
að selja útlendingum norðurljósin. Héldu flestir að
hann svifist einskis og sæi ekkert að því að hafa fé af
fjarlægum fáráðlingum með því að selja þeim eitthvað
sem flögraði hjá, eins og það væri þinglýst fasteign á
besta stað í stórborg.
Það er ekki langt síðan við landar skáldmæringsins
hættum að segja flissandi hver öðrum sögur af þess-
um ósvífnu tilþrifum skáldsins. Enda myndi nú orðið
erfitt að finna menn sem skildu skensið þegar norður-
ljósin hesthúsa inn gjaldeyri sem enginn sá fyrir nema
skáldið.
Tveir góðir
Sigurður Nordal var einn af þeim snillingum sem
lagaði orð í hendi sér svo að þau féllu miklu betur að
íslenskunni en hið alþjóðlega heiti hefði nokkru sinni
gert. Nágrannaþjóðir okkar hafa ekki allar búið við
svona mannval og þess sér stað.
Þessi íslensku orð lifa eins og þau hafi alltaf verið í
málinu og má nefna töfratækið sem þessu bréfi er ýtt
inn í núna.
Sigurður hafði kynni af Einari Benediktssyni í
aldarfjórðung og segir þau hafa verið ágæt en þó hafi
hann ekki þekkt hann vel og margir mun betur.
En hann nefnir til sögu setningu sem hann heyrði
Einar segja þrem sinnum: „Konan mín sem er gáfuð
kona, þó svona færi nú milli okkar, hefur ekkert
brageyra.“
Sigurður taldi líklegast að Einar hefði „myndað
orðið, a.m.k. er það ekki í orðabók Sigfúsar Blöndal og
honum var það munntamt“.
Þetta orð hefur því sömu eiginleika og mörg þeirra
sem Sigurður sjálfur lagði málinu til og verður á auga-
bragði eins og það hafi alltaf verið þar.
En inntak þess má auðveldlega færa til og nota sem
lýsingu á alls óskyldum efnum. Hve oft verða ekki á
vegi manns ágætir menn fjölfróðir á einstökum svið-
um og sumir sem taka jafnvel öllum fram um þann
fróðleik en skortir algjörlega þá næmni, sem orðið
brageyra segir um sitt svið?
Manni kemur í hug alætur á stjórnmálalegan fróð-
leik, lærdómsmenn á því sviði en vantar sárlega hið
stjórnmálalega brageyra, en vita það ekki. Þeir eru á
sama báti og sá sem hefur ekki hið upprunalega brag-
eyra og veit ekki hvers hann fór á mis.
Aðra rekst maður á sem hafa endaskipti á bæði
þekktri sögu og útfærðum kenningum en eru hins veg-
ar eins og fiskar í frísku hafsvæði. Þeim væri ómögu-
legt að skrá eða skilgreina í hverju snilld þeirra liggur
og myndu ekkert á því græða.
Bréfritari veit minna um knattspyrnu en flestir.
Hann veit þó hver Messi er og undrast hversu tá hans
og tuðra eru samfætt og er gapandi hissa á öllum hans
ólíkindum utan við mark andstæðinganna. Þeir vita
ekki fyrr en löngu síðar hvað gerðist.
En þó er ekki endilega víst að Lionel Messi fengi 10
á prófi í skriflegum fótbolta og alls ekki öruggt að
hann myndi skora fleiri mörk þótt hann væri með
doktorsgráðu í greininni.
Doktor Messi.
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
’Í þessum átökum virðast því flest böndbresta og auðveldast eiga þeir með aðtaka þátt í slíkum undirmálum sem hafa þegar fært trúnað sinn frá eigin þjóðríki
og til annarra heima.
8.12. 2019 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17