Morgunblaðið - Sunnudagur - 22.12.2019, Síða 4

Hvenær lögðu miðjumenn á djúpið?
Gamli bakvörðurinn Lee Dix-on var spurður að því í er-lendum miðli á dögunum
hvort félagið sem hann lék svo lengi
með, Arsenal, sárvantaði ekki djúpan
miðjumann. „Jú, og reyndar leik-
menn í allmargar aðrar stöður,“ svar-
aði hann um hæl. „Annars hef ég
aldrei áttað mig almennilega á þess-
um djúpu miðjumönnum. Á minni tíð
þá voru bara miðjumenn – sem
flengdust milli vítateiga.“
Dixon minntist þess ekki að annar
miðjumaðurinn hefði verið eitthvað
dýpri en hinn – alltént ekki í spark-
legum skilningi. Erfitt að bregða öðr-
um mælistikum á slíkt út frá tak-
mörkuðum upplýsingum um eðlis-
greind og almennt æði. En við erum
sumsé að tala um hið klassíska leik-
kerfi 4-4-2, sem lengi bar ægishjálm
yfir önnur kerfi. Þegar annar brá sér
fram, þá sat hinn eftir. Það var regl-
an. Svo mátti auðvitað ganga til
samningaviðræðna við vængmennina
um að hlaupa í skarðið þyrftu báðir
miðjumennirnir að æða fram völlinn.
Eða annan senterinn.
Vek sérstaka athygli á því að ég
nota hér orðið „miðjumaður“ en ekki
„miðvellingur“, sem er mér alla jafna
tamara. Ég hef nefnilega verið
skammaður talsvert í seinni tíð fyrir
þann smekk enda þykir ýmsum orðið
með afbrigðum subbulegt og ljótt. Í
anda jólanna og Jesúbarnsins skulum
við láta fegurðina njóta vafans! Áskil
mér þó allan rétt til að grípa til „vell-
ingsins“ á ný síðar enda þótti það
herramannsmatur í minni sveit í
gamla daga. Og enginn var verri eftir
þrjár til fjórar ausur.
Lee Dixon vann fyrir sér með
tuðrusparki frá 1982 til 2002. Fyrr á
þessu ári hitti ég mann sem man
ennþá lengra aftur, Johan Neeskens,
sem gerði garðinn frægan með gull-
aldarliði Ajax og Hollands á áttunda
áratugnum. Skipti svo að vísu niður í
Barcelona. Eins og menn gerðu á
þeim tíma. Hann kannaðist að vonum
ekkert við að hafa verið einhver djúp-
ur nagli enda unnu þau ágætu lið út
frá hugmyndafræði alsparksins (h.
totaalvoetbal). Á HM 1974 og 1978
skiptu leikmenn um stöður eins og
hreinlátir um nærbuxur. Meira að
segja markvörðurinn var númer 8.
Jan gamli Jongbloed. Kjaftæði? Ég
held nú síður. Hann var númer 8.
Flettið því bara upp! Alspark í sinni
tærustu og fallegustu mynd.
Og hvað með sirkuslið Brasilíu á
HM 1982? Besta liðið sem aldrei varð
heimsmeistari, eins og margir segja.
Sennilega vann það ekki vegna þess
að allir tíu útileikmennirnir spiluðu
stífan sóknarleik og markmanns-
dulan meira og minna með hinu lið-
inu, svíki minnið mann ekki. Og þá
erum við ekki að tala um liðið sem
marserar undir regnbogalitum fána.
Waldir Peres var oftar en ekki besti
maður andstæðinga Brasilíu. Hefðu
Zico, Sókrates og félagar mögulega
farið alla leið á HM ’82 hefðu þeir bú-
ið að djúpum miðjumanni? Fernand-
inho hefur til dæmis gert þetta ljóm-
andi vel með Manchester City í ensku
knattspyrnunni á undanförnum árum
og misserum. Verst að hann var ekki
fæddur árið 1982 – og vantaði raunar
talsvert upp á það. Þrjú ár, sam-
kvæmt þjóðskrá.
Mögulega var Luis Fernández
fyrsti vísirinn að djúpum miðjumanni
í sparksögunni (segi ég án allrar
ábyrgðar) en hann var alla jafna aftar
á vellinum en Jean Tigana, Alain Gir-
esse og Michel Platini í tignarlegu
landsliði Frakka á níunda áratugn-
um. Var þó með reglulegar áætlunar-
ferðir fram völlinn, muni ég rétt,
nokkuð sem djúpir miðjumenn kæm-
ust ekki upp með í dag – nema taka á
sig launalækkun.
Úgg, nafn mitt er
Sitjandi miðjumaður!
Annað orð yfir djúpan miðjumann,
sem haslað hefur sér völl á seinni ár-
um, er „sitjandi“ miðjumaður. Sem er
meinfyndið. Sé alltaf fyrir mér mak-
indalegan mann í lautarferð þegar
þetta ber á góma, ellegar virðulegan
indíánahöfðingja. „Úgg, nafn mitt er
Sitjandi miðjumaður!“
Sá miðjumaður sem ég man eftir
og kemst næst því að hafa verið sitj-
andi á velli er líklega Jan gamli
Mølby, Daninn sem var í sigursælu
liði Liverpool á níunda og tíunda ára-
tugnum. Holdlegt atgervi hans gerði
það að verkum að Mølby var mest á
rólinu inni í miðjuboganum. Ömmur
okkar hefðu sagt að hann hafi verið
kjötvaxinn eða stórbeinóttur. Kapp-
inn bjó á hinn bóginn yfir afbrigði-
legri sendingagetu og var um langt
árabil skæður sóknarmaður, þrátt
fyrir að láta sjaldan sjá sig í grennd
við markið. Og svo var Mølby pott-
þétt djúpur fír, í andlegum skilningi.
Talaði a.m.k. enskuna eins og inn-
fæddur „skáser“.
Í huga margra er Frakkinn Claude
Makélélé holdgervingur hins djúpa
miðjumanns enda sópaði hann að sér
titlum með Real Madrid og Chelsea
snemma á öldinni – úr þeirri ágætu
stöðu. Og breytti ef til vill fótbolt-
anum fyrir fullt og fast?
Það eitt og sér gerir hann djúpan.
Mynd er af Claude Makélélé við
hugtakið djúpur miðjumaður í
orðabókum um allan heim. Jav-
ier Mascherano var einnig lið-
tækur í því hlutverki.
AFP
Ekkert lið er lengur lið
með liðum í heimi fót-
menntanna nema það
búi að djúpum miðju-
manni. Því fer fjarri að
það hafi alltaf verið
þannig. Í gamla daga
voru miðjumenn jafn-
vígir á vörn og sókn.
Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is
Zico og Sókrates fagna á
HM á Spáni 1982. Hefðu
þeir betur haft djúpan
miðjumann innanborðs?
AFP
HEIMURINN
4 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 22.12. 2019
Gildir á alla viðburði í húsinu
Nánar á harpa.is/gjafakort
Gjafakort
Hörpu
hljómar
vel um
jólin
Silfurmunir og skartgripir síðan 1924
ERNA
Skipholti 3 – Sími 552 0775 – erna.is
GULL- OG SILFURSMIÐJA
Hönnuður
Ragnhildur Sif Reynisdóttir
Verð kr. 21.500
Hönnuður
Ösp Ásgeirsdóttir
Verð kr. 8.500
Jólaskeiðin &
jólabjallan
2019