Fréttablaðið - 28.12.2002, Blaðsíða 15

áður en afplánun lýkur. „Þeir sem
sækja í meðferð í Byrgið eru fólk
af öllum stéttum. Það hefur
breyst mjög mikið hin síðari ár.
Trú mín er að það sé ekki til neins
fyrir þá sem hafa lengi verið í
drykkju, dópi og niðurlægingu að
vera skemur en þrjá mánuði. Það
segir mér enginn að það sé nóg að
fara í afvötnun og síðan einn mán-
uð í endurhæfingu nema með
miklum stuðningi eftir meðferð.
Hjá okkur geta menn verið eins
lengi og þeir vilja og ég sendi eng-
an heim nema hann vilji það sjálf-
ur og sé tilbúinn til að takast á við
allt það áreiti sem bíður hans.“
Er nauðsynlegt að hafa trú til
að geta hætt að drekka?
Já, það er ekki mögulegt án
trúar. En gáðu að því að það þarf
sterka trú til að trúa ekki. Ég á við
að sannfæring manna þarf að
vera mikil ef þeir ætla að halda
því fram að ekki sé til æðri kraft-
ur máttugri þeirra eigin vilja. Og
hvað er það annað en trú,“ segir
Guðmundur og teygir sig til sonar
síns sem er liðlega ársgamall og
vill komast til pabba. „Hann er
yngstur þessi. Við fengum hann
óvænt en sjáum ekki eftir því.
Helga eiginkona hans bætir við að
Guðmundur hafi talið sig of gaml-
an og búinn að skila sínu þegar
hann fæddist.
Helga Haraldsdóttir eiginkona
Guðmundar er aðeins 34 ára og
lítur út eins og ung stúlka. Elsta
barn þeirra er sextán ára og tvö
önnur eiga þau fjórtán og sjö ára.
„Helga var svo ung þegar við
eignuðumst fyrsta barnið,“ segir
Guðmundur en þau hittust á Rauf-
arhöfn. Þangað kom Guðmundur
til að fara á sjó eftir meðferð á
Vogi fyrir sautján árum. „Ég fór
þangað eftir eina meðferðina og
taldi að ég yrði frekar edrú ef ég
færi í burtu. Það varð ég vitaskuld
ekki og Helga mátti þola mig
þannig fyrstu fimm árin okkar
saman.“
Þau fluttu suður og Guðmund-
ur fór í eina meðferðina enn á Vog
árið 1990. „Ég kom þangað í
slæmu ástandi og var mjög veikur
fyrstu dagana. Síðustu þrír dag-
arnir mínir í drykkju voru hreint
helvíti. Helga var þá farin norður
til foreldra sinna með börnin og
faðir minn bar í mig vín til að
halda mér veikum þar til ég færi
inn. Hann óttaðist að ef rynni af
mér þá myndi ég hætta við. Ég
var í raun nær dauða en lífi og var
orðinn verulega hræddur. Eftir
fimm daga á Vogi þá langaði mig í
sturtu en hún var upptekin og ég
þurfti að bíða. Þá var það fyrir
einhverja rælni að ég gekk niður í
kapelluna sem þar var og bað Guð
að taka þessa líðan frá mér og
gera mig heilbrigðan á ný. Þá
gerðist eitthvað. Ég fann hvernig
hiti færðist niður eftir hvirflinum
á mér og ég fann að mér leið
miklu betur. Þetta var byrjunin á
þeirri andlegu vakningu sem ég
varð fyrir á þessum tíma. Ég vissi
þegar ég fór þaðan út og hélt vest-
ur að Staðarfelli að ég myndi
aldrei koma á Vog aftur. Það hefur
staðið og ég hef ekki drukkið síð-
an.“
Aldrei getað þetta
án eiginkonunnar
Eftir meðferðina á Staðarfelli
kom Guðmundur heim og þau
Helga bjuggu í Hafnarfirði. Hann
segir þau ekki hafa átt mikið og ef
þjófar hefðu komið inn í íbúð
þeirra á þessum tíma hefðu þeir
sest niður og grátið. „Við áttum
bókstaflega ekkert því allt hafði
farið í vín.“ Guðmundur sótti AA-
fundi og fljótlega fór hann að fara
á samkomur í Veginum. „Mér
fannst eitthvað vanta og ég fann
það þar. Það var síðan um áramót-
in 1993 sem ég sagði við konu
mína að mig langaði að bjóða þeim
sem hvergi ættu höfði sínu að
halla að vera hjá okkur um kvöld-
ið og Helga samþykkti það. Þar
með hófst það ævintýri sem ég
hef verið að vinna að síðan.“
Til að gera langa sögu stutta þá
tóku þau hjón á leigu húsnæði við
Hvaleyrarbrautina og buðu þeim
sem vildu verða edrú að búa þar.
„Þetta voru menn sem var búið að
sparka út af Vogi. Þeim hafði ver-
ið sagt að ef þeir féllu eina ferðina
enn þá gætu þeir ekki átt von á að
fá að koma aftur. Þetta voru
mennirnir sem sátu á Hlemmi og
mennirnir sem gistu fanga-
geymslurnar. Helga þvoði af þeim
og eldaði mat og Guðmundur seg-
ir að allur þeirra tími hafi farið í
þetta starf. „Þetta hefði aldrei
geta gengið nema fyrir það að
Helga og börnin hafa tekið þátt í
þessu af fullri einurð. Oft létu
börnin herbergin sín fyrir menn
af götunni og sváfu upp í eða inni
hjá okkur svo vikum skipti. Það
hefur aldrei heyrst orð frá þeim
og þau taka fullan þátt í þessu
með okkur.“
Einhver maður í Hafnarfirði
sem nær alltaf í þá
Guðmundur segir Byrgið hafa
notið ótrúlegrar velvildar margra
í gegnum árin. „Ég hef ekki þurft
að kaupa svo mikið sem kjötflís í
tvö ár. Jóhannes í Bónus og vinir
hans hafa séð til þess. Byrgið nýt-
ur þeirrar sérstöðu að þar er afar
fátt starfsfólk á launum. Vist-
menn elda mat, þrífa og vinna
flest þau verk sem þarf að inna
þarf af hendi. Það eru pípulagn-
ingamenn, smiðir og múrarar í
hópi heimilismanna og þeir telja
ekki eftir sér að rétta hönd. Ólaf-
ur Ólafsson, fyrrum landlæknir,
er læknirinn okkar og vinnur
hann mikið og gott starf. Hann
kemur tvisvar í viku og lítur eftir
sjúklingum og styður okkur á
margvíslegan hátt.“
Hvernig vildi það til að hann
varð læknir Byrgisins?
Það er saga í kringum það.
Hann sagði mér einhverju sinni
frá því að þegar hann tók við emb-
ætti landlæknis á sínum tíma
gekk hann yfir Arnarhól og þar
sátu rónarnir og drukku. Hann
ákvað þá með sjálfum sér að hann
skyldi gera það sem í hans valdi
stæði til að hjálpa þessum mönn-
um. Í embættistíð hans lagði hann
sig fram við það. Út um gluggann
á skrifstofu hans við Hlemm gat
Ólafur fylgst með útigangsmönn-
unum á Hlemmi. Honum fannst
alltaf jafn sárt að horfa til þeirra
og eymdarinnar sem þeir bjuggu
við. Svo kom að hann fór að veita
því eftirtekt að þeir voru þar ekki
lengur og hringdi í Axel Kvaran
hjá lögreglunni, sem hafði með
þau mál að gera þar. „Axel, hvað
hefur orðið um alla útigangmenn-
ina sem haldið hafa til á
Hlemmi?“ Axel sagðist ætla að at-
huga það og hringdi síðan í hann
skömmu síðar. „Ólafur minn, það
er einhver maður úr Hafnarfiði
sem kemur alltaf og nær í þá, svei
mér að ég viti hvað verður um þá.
En mér er sagt að þeir verði edrú
hjá honum. Þeir segja mér í
fangageymslunni að þeir séu
hættir að gista þar.“
Ólafur fór að kanna málið og
kom í heimsókn til mín og það
varð úr að hann bauð mér að
verða læknir Byrgisins. Það er
mikill styrkur af Ólafi og hann
styður fast við bakið á okkur og
vinnur óeigingjarnt starf í þágu
Byrgisins.“
Nýtur velvilja manna
úr öllum flokkum
Guðmundur segir það ævintýri
líkast hvernig til hafi tekist. Allan
tímann sem þeir hafa verið í
Rockville hafi ekki lögreglubíll
komið þangað. Aldrei hafi menn út-
kljáð mál með höndum. „Því sárna
mér mjög þeir fordómar sem bæj-
aryfirvöld í Sandgerði sýna okkur. Í
ræðu sem forseti Íslands hélt hjá
okkur fyrir nokkrum dögum í jóla-
hlaðborði sagði hann að hverju
sveitarfélagi ætti að vera sómi að
því að hafa Byrgið. Og það er rétt
hjá honum því ég veit fyrir víst að
dóphreiðrunum hefur fækkað mjög
á Suðurnesjum síðan við komum í
Rockville. Að sama skapi hefur
þeim fjölgað aftur í Hafnarfirði.“
Byrgið virðist njóta velvildar
stjórnmálamanna?
„Já, menn úr öllum flokkum
hafa heimsótt okkur. Á jólahlað-
borðið komu margir þeirra og fögn-
uðu með okkur. Sólveig Pétursdótt-
ir dómsmálaráðherra kom fyrir
nokkrum dögum í heimsókn og
hafði mörg orð um hve vel henni lit-
ist á starfsemina. Hún kom færandi
hendi og sama daga voru komnar
inn á bankabók okkar þrjár milljón-
ir frá ráðuneyti hennar. Við eigum
því fyrir bensíni en fyrir nokkrum
dögum þurftum við að skrapa alla
okkar vasa til að komast á milli.
Ríkisstjórnin hefur gefið vilyrði
sitt fyrir því að skuldir okkar verði
greiddar og framvegis munum við
fá greiðslur með hverjum sjúklingi.
Það verður mikill munur að losna
við eilífar fjárhagsáhyggjur.“
Guðmundur segir skuldir hafa
byrjað að hlaðast upp eftir að Byrg-
ið flutti í Rockville. Sparisjóðurinn
í Hafnarfirði gerði okkur gjald-
þrota og ég held að það sé eins-
dæmi í sögunni að svo hart sé geng-
ið að líknarfélagi. Ég veit ekki bet-
ur en ákveðinn hlutur af arði spari-
sjóðanna eigi að fara til líknarfé-
laga. Ég hef hins vegar ekki séð
eina krónu af því sem fer til líknar-
mála hjá þeim.“
Hvernig líst þér á framtíðina,
Guðmundur?
„Ég er bjartsýnn á hana. Ég
hafði vonað að við gætum alltaf
verið í Rockville og það olli mér
vonbrigðum þegar ég heyrði talað
um það þegar ég var að berjast fyr-
ir að fá fé á fjárlögum, að það
þyrfti að leysa úr húsnæðismálum
okkar. Ég vissi ekki hvað mennirn-
ir voru að tala um. Það hafði enginn
rætt um það við mig. Eftir fund
með nefnd sem falið var að sjá um
okkar mál og gera úttekt á þeim
skýrðist allt. Ég er mjög sáttur við
að flytja á Brjánsstaði á Skeiðum
ef það verður niðurstaðan og er
þess fullviss að þar fer meira en
vel um okkur.“
bergljot@frettabladid.is
15LAUGARDAGUR 28. desember 2002
Undantekningarlaust
þá eru menn á fallbraut ef
þeir hætta að hirða um sig.
Því er svo mikilvægt að
menn einangri sig ekki þeg-
ar þeir fara að standa á eig-
in fótum. Þeir verða að vera
á AAfundum eða á kristileg-
um fundum þar sem félag-
arnir taka eftir ef menn eru
að fara út af brautinni og
benda þeim á.
,,
GUÐMUNDUR, KONA HANS HELGA HARALDSDÓTTIR OG SONURINN SAMÚEL
Þetta hefði aldrei getað gengið án stuðnings hennar og barnanna.