Fréttablaðið - 21.01.2020, Qupperneq 16

Kulnun í starfi
getur lýst sér í
gífurlegri þreytu, kæru-
leysi í starfi og minni
afkastagetu.
Sandra Guðrún
Guðmundsdóttir
sandragudrun@frettabladid.is
Kulnun er afleiðing lang-vinnrar streitu. Kulnun er oft tengd starfi en hún getur þó
einnig komið fram vegna annars
konar álags. Einkennin eru þreyta
og pirringur. Fólk á erfitt með að ná
slökun og oft fylgir áhugaleysi á því
sem áður veitti ánægju.
Í langtíma rannsókn sem nýlega
birtist í evrópsku læknatímariti
fundu hjartalæknar tengsl milli
alvarlegrar kulnunar og gáttatifs.
Gáttatif er mjög algeng tegund
hjartsláttartruflana. Auk óreglu-
legs hjartsláttar getur gáttatif
valdið brjóstverk, svima, andnauð,
úthaldsleysi, svita og ógleði svo
eitthvað sé nefnt. Gáttatif getur
einnig aukið áhættu á heilablóð-
falli í alvarlegustu tilfellunum.
Í áðurnefndri rannsókn voru
tæplega 16.000 manns skoðuð,
bæði karlar og konur á 45-65 ára
aldri frá fjórum mismunandi svæð-
um í Bandaríkjunum. Þátttakendur
voru fyrst rannsakaðir á árunum
1987-1989 og svo aftur á árunum
1990-1992, 1993-1995, 1996-1998,
2011-2013 og loks 2016-2017. Rann-
sakendur mældu meðal annars
reiði, kulnun og félagsleg tengsl
þátttakenda. Rannsóknin sýndi
að kulnun jók líkurnar á gáttatifi,
aftur á móti fundust ekki sams
konar tengsl milli kulnunar og reiði
eða lélegra félagslegra tengsla.
Alþjóðaheilbrigðisstofnunin
(WHO) tengir kulnun í starfi við
stöðuga streitu á vinnustað sem
ekki hefur tekist að ná tökum
á. Hún getur lýst sér í gífurlegri
þreytu, kæruleysi í starfi og minni
afkastagetu. Í nýlegi rannsókn sem
Gallup framkvæmdi á næstum
7.500 manns í fullu starfi í Banda-
ríkjunum kom í ljós að 23% þeirra
fundu mjög oft eða alltaf til kuln-
unar í starfi.
Niðurstöður fyrri rannsókna
á tengslum geðheilsu og gáttatifs
hafa verið mismunandi. Ein rann-
sókn bendir til þess að gáttatif geti
valdið þunglyndi og kvíða, en því
geti líka verið öfugt farið að þung-
lyndi og kvíði valdi gáttatifi.
Dr. Matthew Budoff, hjartasér-
fræðingur við háskóla í Kaliforníu,
sem ekki var þátttakandi í áður-
nefndri langtímarannsókn segir í
samtali við bandarískt heilsutíma-
rit að það hafi ekki komið honum
á óvart að sjá niðurstöðurnar. Það
er að kulnum geti valdið gáttatifi.
Hann segir að þegar fólk er haldið
streitu aukist adrenalínið í blóði
þess og það geti valdið gáttatifi.
Hann bendir aftur á móti á að
niðurstöður rannsóknarinnar
hafi sýnt að tengslin milli gáttatifs
og kulnunar hafi ekki verið mjög
sterk.
Ýmsar orsakir kulnunar
Það er ýmislegt sem getur valdið
kulnun í starfi. Mikið álag á vinnu-
stað, óljós stefna, lélegur aðbún-
aður og starfsmaður upplifir sig
jafnvel ekki hafa neina stjórn á
vinnu sinni. Þá er skortur á umbun
fyrir gott starf eða að starfs-
maður upplifi að starfið sé einhæft
og ekki nógu krefjandi einnig
áhættuþáttur.
Aðstæður í einkalífi geta líka
aukið líkur á kulnun, má þar nefna
of lítinn tíma fyrir félagslíf eða
slökun, skort á nánum félags-
legum tengslum og skort á svefni.
Persónueinkenni eins og full-
komnunarárátta, neikvætt viðhorf
til sjálfs sín og annarra, þörf til að
vera alltaf við stjórnvölinn og of
mikill metnaður geta líka ýtt undir
kulnun.
Það er gott að vera vakandi fyrir
einkennunum og vinna gegn þeim
þegar þeirra verður fyrst vart til að
koma í veg fyrir alvarlega kulnun.
Rannsóknir hafa nefnilega sýnt
að fólk sem dettur út af vinnu-
markaði vegna kulnunar í starfi
á oft erfitt með að komast inn á
hann aftur.
Tengsl kulnunar og hjartveiki
Niðurstöður nýbirtrar langtímarannsóknar sýna tengsl milli alvarlegrar
kulnunar og gáttatifs. Mikill fjöldi fólks segist finna fyrir kulnun í starfi.
Mjög margir hafa upplifað kulnun í starfi. MYNDIR/GETTY
Rannsóknin sem náði yfir þrjá áratugi sýndi fylgni milli gáttatifs og kulnunar. Þátttakendur í rannsókninni voru tæplega 16.000 á aldrinum 45-65 ára.
FERMINGARGJAFIR
Fimmtudaginn 15. mars gefur Fréttablaðið út
bráðsniðugt aukablað sem innheldur ótal
hugmyndir að fjölbreyttum fermingargjöfum.
Allir sem hafa fermst vita að dagurinn og ekki síst
gjarnar lifa í minningunni um aldur og ævi.
Tryggðu þér gott auglýsingapláss
í langmest lesna dagblaði landsins.
Upplýsingar hjá auglýsingadeild Fréttablaðsins í síma 512 5402
eða sendu okkur póst á netfangið serblod@frettabladid.is
Nán ri upplýsi ar um blaðið veitir
Jón Ívar Vilhelmsson markaðsfulltrúi Fréttablaðsins.
Sími 550 5654/ jonivar@frettabladid.is
VÖRUBÍLAR OG
VINNUVÉLAR
Veglegt sérblað Fréttablaðsins um vörubíla og
vinnuvélar kemur út þriðjudaginn 28. janúar nk.
T yggðu þér gott auglýsingapláss
í langmest lesna dagblaði landsins.
4 KYNNINGARBLAÐ FÓLK 2 1 . JA N ÚA R 2 0 2 0 Þ R I ÐJ U DAG U R