Fréttablaðið - 27.12.2019, Blaðsíða 41

Árni Oddur Þórðarson, forstjóri Marels, segir skráninguna erlendis hjálpa í viðræðum við fyrirtæki um mögulega sameiningu við Marel. Horft sé til þess að kaupa fjölskyldufyrirtæki sem velta 20-200 milljónum evra. FRÉTTABLAÐIÐ/SIGTRYGGUR ARI
spurninga sem bætast við þær
góðu spurningar sem við fáum frá
íslenskum hluthöfum.“
Hvernig spurninga spyrja erlendu
hluthafarnir?
„Erlendir hluthafar okkar þekkja
vel til í Ameríku, Kína og á f leiri
svæðum því þeir hafa fjárfest beint
í fyrirtækjum víða um heim. Til
samanburðar kaupa íslenskir lífeyr-
issjóðir almennt í erlendum fyrir-
tækjum í gegnum sjóði. Erlendu
hluthafarnir hafa því puttann á
púlsinum á mörgum fyrirtækjum
sem glíma við svipaðar áskoranir
og tækifæri og Marel.
Þeir spyrja gjarnan hvernig hlut-
irnir eru gerðir fremur en hvað
er gert. Væri möguleiki á að leysa
verkið með öðrum hætti og vísa þá
gjarnan í önnur fyrirtæki? Af hverju
vex þessi vörulína ekki hraðar í ljósi
eftirspurnar frá viðskiptavinum?
Spurningar eru á þessum nótum,
hvernig við erum að gera hlutina, í
stað þess að einblína á rekstrartölur
eða hvað við erum að gera.
Um er að ræða umsvifamikla fjár-
festa sem hafa burði til að gera eigin
skoðanakannanir á meðal okkar
viðskiptavina. Þeir hafa mikla inn-
sýn í rekstur og miðla þekkingunni
til okkar sem styrkir okkur enn
frekar.“
Áttir þú von á mikilli og stöðugri
eftirspurn eftir hlutabréfunum við
skráningu í Amsterdam?
„Já, við áttum von á miklum
áhuga. Við gáfum okkur góðan
tíma til að undirbúa skráninguna
og höfðum hitt fjölda fjárfesta í því
skyni að kynna fyrirtækið. Auk
þess höfðu margir fjárfestar beðið
okkur um að skrá Marel í erlenda
kauphöll. Það eru nefnilega færri
langtímafjárfestar í hlutabréfum
en við höldum sem hafa heimildir,
samkvæmt fjárfestingarstefnu, til
að kaupa íslenskar krónur. Það er
ekki hægt að eignast íslensk hluta-
bréf án þess að kaupa fyrst krónur.
Fæstir alþjóðlegir hlutabréfa-
sjóðir hugsa sem svo að þeir ætli
að kaupa hlutabréf á Íslandi, í Dan-
mörku eða Hollandi og velja svo
fyrirtækið. Þeir greina fjölda fyrir-
tækja víða um heim og ákveða eftir
þá vinnu að fjárfesta í einstaka
fyrirtækjum.
Í aðdraganda skráningar á mark-
að í Hollandi reyndust BlackRock,
stærsta fjárfestingarfélag í heimi, og
sjóður á vegum svissneska bankans
Credit Suisse okkur vel. Hluthaf-
arnir tveir skráðu sig fyrir hluta
af útboðinu áður en verðið á gengi
bréfanna var ljóst. Það skipti veru-
legu máli því fjármálaheimurinn
veit hve vel þeir kafa ofan í fjárfest-
ingar áður en tekin er ákvörðun.“
Hafa greinendur og erlendir hlut-
hafar ekki hvatt ykkur til að ráðast í
stærri yfirtökur?
„Auðvitað fáum við slíkar spurn-
ingar. Tækifærin á markaðnum
eru augljós, það verður meiri sam-
þjöppun. Við svörum ávallt að það
verði að vera jafnvægi á milli þess að
sýna aga í yfirtökum og koma fjár-
magni í vinnu.
Við munum ekki kaupa fyrirtæki
nema það hafi í för með sér að Marel
geti boðið viðskiptavinum betri
lausnir og að fyrirtækið og Marel
hafi sameiginlega sýn og gildi. Þær
yfirtökur sem Marel hefur farið í
hafa knúið enn frekari innri vöxt
því þær hafa bætt lausnaframboð
Marels.“
Hefur þú fengið freistandi tilboð
í Marel?
„Það hafa oft verið málaleitanir
í þá veru en þær hafa aldrei farið
það langt að við yrðum að bera til-
boðið undir hluthafa. Ástæðan er
sú að við töldum að virði félagsins
væri mun meira. Þegar bréfin voru
einungis skráð á Íslandi má segja að
markaðsgengið endurspeglaði ekki
raunvirðið. Ef það kæmi yfirtöku-
tilboð núna, þegar Marel er skráð
á virkan hlutabréfamarkað, yrðum
við að líta svo á að verðmyndun
bréfanna væri eins sanngjörn og
kostur er og fara með það í opið ferli.
Vaxtarmarkmið Marels eru metn-
aðarfull og því stendur hugur okkar
til áframhaldandi virðissköpunar.
Ég starfaði sem f járfestir og
stjórnarmaður áður en ég tók við
daglegri stjórn Marels sem for-
stjóri. Ég tel að ég geti hugsað sem
hluthafi og hafi hagsmuni þeirra að
leiðarljósi. Okkur er umhugað um
jafna stöðu hluthafa sem sést vel
í því að ekki kom annað til greina
en að sami flokkur hlutabréfa væri
skráður í Amsterdam og á Íslandi
og við höfum ávallt lagt okkur fram
um að halda öllum hluthöfum vel
upplýstum.“
Árni Oddur og faðir hans Þórður
Magnússon eru stórir hluthafar í
Marel fyrir tilstilli eignarhlutar í
Eyri Invest, stærsta hluthafa fyrir-
tækisins.
Margir óttast að það verði erfitt
að koma á fót „nýju Marel“, öðru
stóru þekkingarfyrirtæki á Íslandi.
Hvernig horfir það við þér?
„Á Íslandi eru margir sprotar með
góðar hugmyndir og sumir hverjir
hafa þróað góða vöru. Ég er bjart-
sýnni á framvindu nýsköpunar
hérlendis nú en fyrir fáeinum árum.
Frumkvöðlar verða að bera gæfu
til að leyfa öflugri rekstrarmönnum
að stýra fyrirtækinu þegar það er
komið á rekspöl. Þá þurfa þeir að
vera opnir fyrir því að rekstrar-
einingin taki breytingum svo hún
geti náð enn meiri árangri, til dæmis
með yfirtökum eða sameiningum.
Oft eru sprotarnir betur settir sem
hluti af stærri heild, en einnig er
hægt að vaxa með yfirtökum skref
fyrir skref.
Allt frá fyrstu yfirtökunni árið
1997 hafa starfsmenn Marels lært
mikið af starfsmönnum og starf-
semi þeirra fyrirtækja sem voru
yfirtekin enda höfðu þau yfirleitt
starfað lengur í alþjóðlegum við-
skiptum. Á yfirtökunni á Stork
árið 2008 lærðum við hvernig eigi
að reka víðtækt alþjóðlegt sölu- og
þjónustunet. Sá lærdómur endur-
speglast í að þjónustu- og varahluta-
sala hefur vaxið úr 10 prósentum
2005 í 37 prósent núna.“
Vær i hlutabréfamarkaður inn
reiðubúinn til að styðja við slíka
vegferð núna?
„Marel hafði 45 starfsmenn og 6
milljónir evra í tekjur þegar það var
skráð á hlutabréfamarkað árið 1992.
Það dytti engum í hug að skrá svo
lítið fyrirtæki á markað núna. Það
eru ótal einkafjárfestar sem geta
stutt við bakið á félögum af þeirri
stærð. Það er auk þess æskilegt að
laða að erlenda fjárfesta með þekk-
ingu á nýsköpun og sölu- og mark-
aðsmálum.“
Árni Oddur segir að Marel
hafi styrkt Alþjóðaskólann fyrir
skemmstu. Það hafi verið gert til
að styðja við nýsköpun hérlendis.
„Marel hefur hug á að fá erlenda sér-
fræðinga til landsins sem alla jafna
eiga fjölskyldu. Þrándur í götu hefur
verið að hér er ekki rekið alþjóðlegt
skólakerfi og því vandkvæðum
bundið að flytja erlenda fjölskyldu
til Íslands. Stuðningur við skólann
er þó fyrst og fremst til að hinir
ýmsu sprotar sem eru að vaxa hér
geti laðað að erlenda sérfræðinga
til starfa.
Það kom okkur á óvart að við
vorum fyrsta fyrirtækið til að
styrkja Alþjóðaskólann, þótt hann
hafi verið starfræktur í tíu ár. Við
verðum að hlúa að innviðum sam-
félagsins ef sprotarnir eiga að geta
að komist á næsta þrep.“
Hver hefur verið lykillinn að
árangri í viðskiptum hjá þér?
„Ástríða fyrir viðfangsefninu
hverju sinni. Með ástríðunni fæst
skýr sýn á hvert eigi að stefna. Mik-
ilvægt er að geta hverju sinni skoðað
sjálfan sig, teymið, fyrirtækið og
atvinnugreinina utan frá og meta
blákalt styrkleika og veikleika og
hvernig sé hægt að styrkja stoðirnar.
Með aldrinum lærist að hlusta betur
á aðra og treysta samstarfsfólki fyrir
verkefnum. Það allra mikilvægasta
er að hafa sterkt teymi sem samsett
er af einstaklingum með mismun-
andi bakgrunn en sameiginlega sýn.
Það er alveg ótrúlegur mannauður
hér í Marel sem sífellt kemur manni
á óvart með hugmyndaauðgi og
áræðni.
Það er nauðsynlegt að sýna hug-
rekki og taka af skarið. Ég segi oft
við samstarfsfólk mitt að það séu
þrjár leiðir til Rómar. Það versta sem
hægt er að gera er að ræða of lengi
um leiðirnar og jafnvel enda á því
að velja einhvern milliveg eða fjórðu
leiðina sem er illgreiðfær.
Það má heldur ekki gleyma því að
ástæðan fyrir því að við feðgarnir
fjárfestum í Marel árið 2004 var að
við sáum að starfsmenn fyrirtækis-
ins voru að gera frábæra hluti og
þörf væri fyrir lausnir fyrirtækisins
en það þurfti að skerpa á áherslum í
rekstrinum.“
Hvaða mistök eru margir að gera
í viðskiptum?
„Að viðurkenna ekki að við
gerum öll mistök, smá og stór, og
hanga því eins og hundur á roði
á ákvörðunum sem augljóst er að
voru rangar. Það þarf að vinda ofan
af þeim ákvörðunum. Að þessu
sögðu þarf að sýna staðfestu og
fylgja málum eftir en þegar mistök
hafa verið gerð þarf að viðurkenna
þau og læra af þeim.
Það má heldur ekki líta fram hjá
því að jafnvel þótt eitthvað hafi
gengið upp áður þá breytast aðstæð-
ur og það þarf að bregðast við þeim.“
Hvernig er hefðbundinn dagur hjá
þér?
„Hann er ýmist í ökkla eða eyra.
Það eru langir dagar með fundar-
setum eða ég gef mér tíma til að
vera í næði og hugsa. Ég er smá
intróvert í grunninn eins og margir
forstjórar og líkar ágætlega við að fá
að vera einn annað slagið og hugsa.
Ég er ekki viss um að ég sýni öðrum
þá hlið mikið. Það er mikilvægt að
setja slíka daga skipulega inn í dag-
skrána, þar sem dagskráin er skipu-
lögð marga mánuði fram í tímann
hér í Marel.
Fundarseturnar eru tvenns konar.
Það eru annaðhvort langir fundir
með framkvæmdastjórninni þar
sem mörg mál eru tekin fyrir eða
fjöldi sprettfunda yfir daginn, þar
sem hver og einn er hálftími til 45
mínútur með korters hléi á milli
funda. Þeir eru oft átta til tíu á dag.“
Ef þú værir ekki í þessu starfi,
hvað værir þú að gera?
„Ég á erfitt með að sjá mig í öðru
en í alþjóðlegri samvinnu. Það er
gaman að finna hvernig þjóðar-
púlsinn um víða veröld slær.“
Ertu með þumalputtareglu til að
halda konu og börnum hamingju-
sömum samhliða löngum vinnu-
dögum og miklum ferðalögum vegna
vinnu?
„Það er ekki auðvelt að svara
þessari spurningu, en ég reyni eftir
fremsta megni að ná jafnvægi á milli
fjölskyldulífs og starfs. Það er mikil-
vægt að vera til staðar þegar maður
er heima og það heyrir til algjörrar
undantekningar þegar ég er hér
á landi að ég vinni á kvöldin eða
um helgar. Þá legg ég mig fram um
að truf la ekki samstarfsfólk utan
hefðbundins vinnutíma. Aftur á
móti, þegar ég er erlendis, þá eru
vinnudagarnir langir. Ég skipulegg
til dæmis ferðalög þannig að ég fer
út á mánudegi og heim á föstudegi
og er því ávallt heima með fjölskyld-
unni um helgar. Ég hef haft það sem
reglu að ferðast ekki vegna vinnu á
sumrin né í desember og við fjöl-
skyldan skipuleggjum góð frí þar
inn á milli. Það skiptir okkur máli
að vera saman í aðdraganda jólanna
og sinna undirbúningnum saman,
ég hlakka til að taka mér gott frí
yfir hátíðarnar í faðmi fjölskyldu
og vina.
Tollastríð á milli Bandaríkjanna
og Kína og órói í alþjóðastjórn-
málum hefur dregið úr viðskiptum
á alþjóðavísu. Er farið að hilla undir
bjartari tíma í sölu nýrra verksmiðja
hjá Marel?
„Það er allt annar tónn í okkar
viðskiptavinum. Þegar óvissa er
mikil, eins og vegna Brexit, aukinna
tolla og annarra viðskiptahindrana,
draga fyrirtæki og fjárfestar úr fjár-
festingum.
Svínaflensa geisar í Asíu sem gerir
það að verkum að mikil þörf hefur
verið á að reisa kjúklingaverksmiðj-
ur í heimsálfunni til að mæta ójafn-
væginu sem myndaðist þegar ekki
var hægt að bjóða upp á svínakjöt í
sama mæli og áður. Fram undan er
einnig heildarendurskipulagning á
framleiðslu á svínakjöti í álfunni og
ætlum við okkur stóra hluti þar.
Unnið er að samningum á milli
bandarískra og kínverskra stjórn-
valda, og vonandi mun myndin taka
að skýrast varðandi útgöngu Bret-
lands úr Evrópusambandinu. Það
mun auka fjárfestingar í heiminum.
Að því sögðu verðum við að muna
eftir því að heimurinn er mun stærri
en Evrópa. Í Bretlandi búa 66 millj-
ónir manna en um 100 milljónir
virkra neytenda bætast við á hverju
ári. Fjölgunin á sér einkum stað í
Asíu þar sem miklir fólksflutningar
úr sveit í borg eiga sér stað og í kjöl-
farið eykst einnig eftirspurn eftir
matvælum.
Krafan um örugg, holl og hag-
kvæm matvæli sem eru framleidd
á sjálf bæran hátt verður aðeins
háværari með hverjum degi. Sam-
hliða þessari gríðarlegu fólks-
fjölgun og fjölgun neytenda, er það
óhjákvæmilegt að við nýtum nýja
tækni, hugvit og nýsköpun til þess
að mæta eftirspurninni og kröfunni
um að nýta auðlindir jarðar á skyn-
samlegan hátt. Starfsmenn Marels
eru sameinaðir undir skýrri sýn og
vinna af mikilli ástríðu og metnaði
við að hanna, framleiða, selja og
þjónusta lausnir sem umbylta því
hvernig matvæli eru unnin með
sjálf bærni, hagkvæmni og rekjan-
leika að leiðarljósi. Þannig, með
litlum sem stórum framförum í
þessari mikilvægu virðiskeðju,
getum við haft gríðarlega stór áhrif
til hagsbóta fyrir samfélagið.“
Hörður Ægisson, ritstjóri Markaðarins, afhenti Árna viðurkenningu dómnefndar. FRÉTTABLAÐIÐ/ SIGTRYGGUR ARI
Það versta sem hægt
er að gera er að
ræða of lengi um leiðirnar og
jafnvel enda á því að velja
einhvern milliveg.
Það eru litlu sigr-
arnir sem eiga sér
stað dag hvern sem skipta
öllu máli.
MARKAÐURINN 11F Ö S T U D A G U R 2 7 . D E S E M B E R 2 0 1 9