Bændablaðið - 23.02.2017, Page 6

6 Bændablaðið | Fimmtudagur 23. febrúar 2017
Bændablaðið kemur út 24 sinnum á ári. Því er dreift ókeypis á yfir 400 stöðum
á landinu og á öll lögbýli landsins.
Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim í pósti
gegn greiðslu. Árgangurinn kostar þá kr. 10.200 með vsk. (innheimt í tvennu lagi).
Ársáskrift fyrir eldri borgarar kostar 5.100 með vsk.
Heimilisfang: Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Fax: 562 3058 – Kt: 631294–2279
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. − Málgagn bænda og landsbyggðar −
SKOÐUN
Samkvæmt lesendakönnun Gallup var
Bændablaðið með 43,8% lestur utan
höfuðborgarsvæðisins. Ber blaðið þar
höfuð og herðar yfir aðra prentmiðla
landsins. Þannig hefur Bændablaðið
haldið sterkri stöðu sinni undanfarin ár.
Þá heldur blaðið sjó í lestri á landinu í
heild á meðan þróunin hefur verið nei-
kvæð fyrir flesta aðra prentmiðla.
Vegna hnignandi þróunar í lestri flestra
prentmiðla landsins hafa sumir forsvars-
menn þeirra viðrað hugmyndir um að
íslenska ríkið komi með einhverjum hætti
að borðinu til að styrkja þeirra stöðu. Bent
hefur verið á þróunina í öðrum löndum,
eins og Noregi. Víst er að miðað við dvín-
andi lestrarkunnáttu ungmenna á Íslandi,
þá virðist ekki vanþörf á að prentuðu efni
sé haldið að fólki eins og kostur er.
Ef horft er yfir fjölmiðlaflóruna og þá
prentmiðla sem starfræktir eru á landinu,
þá líta auglýsendur gjarnan til þess hvernig
raunverulegum lestri miðlanna er háttað.
Auglýsingafyrirtæki og birtingahús beita
könnunum eins og að framan greinir gjarn-
an fyrir sig í röksemdafærslum fyrir birtingu
auglýsinga. Opinberar stofnanir og fyrirtæki
hafa leiðst inn á sömu braut að einhverju
leyti, en samt ekki alltaf.
Í birtingu opinberra fyrirtækja og stofn-
ana á auglýsingum má segja að liggi beinn
styrkur við þann fjölmiðil sem þess nýtur.
Á meðan útgáfa hreinna flokksblaða á
landsbyggðinni var sem öflugust, þótti það
sjálfsagt mál að allir pólitísku flokkarnir
sætu við sama borð í birtingu auglýsinga
hins opinbera. Í sumum tilfellum byggðist
útgáfan jafnvel að verulegu leyti á þessum
opinberu auglýsingum.
Það hefur því óneitanlega vakið athygli
okkar á Bændablaðinu að ríkisstofnanir,
sem hafa þær siðferðilegu skyldur umfram
önnur fyrirtæki að ná athygli allra lands-
manna, skuli ekki nýta sér meira en gert
er styrk Bændablaðsins á landsbyggðinni.
Sannarlega fer enginn prentmiðill á Íslandi
víðar um landið en Bændablaðið og ítrek-
aðar kannanir sýna að enginn prentmið-
ill er eins mikið lesinn á landsbyggðinni.
Forsvarsmenn þessara opinberu fyrirtækja
og stofnana mættu alveg hafa í huga að
byggð á Íslandi nær enn sem betur fer tölu-
vert út fyrir borgarmörk Reykjavíkur. Þar
býr meira að segja fjöldi fólks, yfirleitt með
þokkalega sjón og kann bæði að lesa og
skrifa. Það borgar líka sína skatta, en það er
meira en hægt er að segja um marga aðra.
Þetta fólk á jafn mikið og aðrir í þessum
stofnunum þótt stundum mætti ætla að fólk
á landsbyggðinni sé þriðja flokks borgarar.
Nægir þar að nefna viðhald og uppbyggingu
vegakerfisins sem er beinlínis orðið lífs-
hættulegt á köflum.
Vissulega hefur ýmislegt verið gert í
innviðauppbyggingu og án efa er mesta
byltingin í þeim efnum lagning ljósleiðara-
kerfis um landið og sums staðar samhliða
lagningu rafstrengja. Þar hefur alþingis-
maðurinn, bóndinn og fyrrverandi for-
maður Bændasamtaka Íslands, Haraldur
Benediktsson, sannarlega verið að gera
góða hluti. Færi betur ef sama drift yrði
tekin upp í mjög svo aðkallandi endurnýjun
og uppbyggingu samgöngumannvirkja.
Í ört vaxandi ferðaþjónustu skipta
samgöngur öllu máli. Án góðra vega,
flugvalla og hafna er tómt mál að tala um
uppbyggingu í ferðaþjónustu á Íslandi. Það
er líka tómt mál að tala um uppbyggingu
á landsbyggðinni af nokkru tagi ef þessir
þættir eru ekki í lagi. Þótt ljósleiðarinn sé
góður og bráðnauðsynlegur, þá dugar hann
skammt einn og sér. Ef menn ætla ekki að
fara að taka til hendi af röggsemi nú þegar
í uppbyggingu vegakerfisins, þá geta menn
allt eins skellt í lás á Keflavíkurflugvelli.
Við megum ekki og höfum alls ekki efni á
að draga lappirnar lengur í þessu efni. /HKr.
Til umhugsunar
Ísland er land þitt
Hafragilsfoss í Jökulsá á Fjöllum. Mynd / HKr.
Landbúnaðarráðherra hefur skipað breytt-
an samráðshóp til að undirbúa endurskoðun
búvörusamninga árið 2019. Bændur gagn-
rýndu að taka ætti upp skipan hópsins og
fóru fram á rökstuðning fyrir því með ítar-
legu bréfi strax daginn eftir að tilkynnt var
um hina breyttu skipan. Því var svarað sama
dag og fyrsti fundur hópsins var haldinn þ.e.
þann 16. febrúar sl.
Lesendur geta kynnt sér bréf BÍ og svarbréf
ráðherra á bondi.is en mér þykir rétt að birta
hér niðurlag svarbréfsins þar sem rammað er
inn verksvið samráðshópsins. Mikilvægt er að
það sé öllum ljóst.
„Þrátt fyrir þær breytingar sem orðið hafa á
skipun samráðshópsins þá gilda búvörusamn-
ingar sem undirritaðir voru 19. febrúar 2016 og
tóku gildi 1. janúar sl. enda hafa samningarn-
ir hlotið staðfestingu Alþingis með lögum nr.
102/2016 um breytingu á búvörulögum og
fleira. Hlutverk samráðshópsins er afmarkað
í tilteknum ákvæðum búvörusamninganna og
halda þau ákvæði gildi sínu líkt og samningarn-
ir sjálfir. Verði niðurstaða samráðshópsins á
þá leið að ráðast þurfi í tilteknar breytingar
á ákvæðum búvörusamninga fer slík tillaga
til umfjöllunar samninganefndar ríkisins og
Bændasamtaka Íslands skv. 30. gr. búvörulaga
og slíkt samkomulag þarf ávallt staðfestingu
Alþingis til að hljóta gildi. Ráðherra getur
þannig ekki einhliða breytt búvörusamningum
án aðkomu samningsaðila og Alþingis.“
Hvað varðar starf hópsins sjálfs leggja bænd-
ur áherslu á að vinnan sem fram undan er verði
skipuleg, markviss og fagleg. Bændur eru til-
búnir að ræða allar málefnalegar tillögur um
starfsumhverfi landbúnaðarins, en sú umræða
verður alltaf að byggjast á bestu fáanlegu upp-
lýsingum. Aðeins þannig er líklegt að einhvers
konar sátt geti náðst. Mér þykir annars rétt að
tilgreina helstu atriði þeirra áherslna bænda sem
lagðar voru fram á fyrsta fundi hópsins.
Fara verður yfir markmið samninganna.
Greina þarf hvort þróun hefur verið í takt við
markmiðin það sem af er. Það verði til dæmis
gert með því að taka saman gögn um þróun
framleiðslunnar, þróun afurðaverðs til bænda,
þróun smásöluverðs til neytenda, þróun fjölda
framleiðenda í einstökum búgreinum, þróun
bústærðar í einstökum greinum, nýliðun, árang-
ur í ræktunarstarfi, skilvirkni stuðnings og þróun
dreifingar framleiðenda. Skoða þarf sérstaklega
virkni á nýju jafnréttisákvæði búvörusamninga
og áhrif þess á greinina. Vinna þarf framhalds-
rannsóknir sem m.a. er hægt að grundvalla á
frumrannsóknum Rannsóknarmiðstöðvar í jafn-
réttisfræðum við Háskóla Íslands sem fyrrnefnt
ákvæði er grundvallað á.
Gera þarf formlega greiningu á sérstöðu
íslensks landbúnaðar. Þá er átt við allt sem
flokka má undir formlega sérstöðu, einkum
gagnvart landbúnaði í Evrópu, N-Ameríku
og Eyjaálfu og felst ekki síst í heilbrigðum
dýrastofnum, hlutfalli grasfóðrunar, notkun
tilbúins áburðar og varnarefna, lyfjanotkun,
notkun vaxtarhormóna, auk orku- og vatns-
notkunar
Fyrir liggur skýrsla Landbúnaðarháskóla
Íslands um losun gróðurhúsalofttegunda frá
landbúnaði. Þá liggur einnig fyrir skýrsla
Hagfræðistofnunar HÍ um möguleika Íslands
á að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda.
Báðar skýrslurnar eru mikilvæg gögn í umfjöll-
un um þessi mál en þörf er á frekari mælingum.
Í skýrslu Landbúnaðarháskólans er m.a. vikið að
því að miklu getur munað við mat á losun hvort
notaðar eru mælingar sem farið hafa fram hér
eða almennir staðlar. Hagfræðistofnun bendir
einnig á nauðsyn frekari mælinga. Þarna er því
þörf á mun ítarlegri greiningum, ekki síst á
ástandi skurða sem hafa veruleg áhrif á losun
frá framræstu landi. Fyllsta ástæða er til að
greina kolefnisfótspor landbúnaðarins í heild
í kjölfarið og móta tillögur um hvernig megi
minnka það. Þar koma til skoðunar þær til-
lögur sem eru í skýrslu Hagfræðistofnunar og
lausnir eins og orkuskipti, frekari notkun raf-
knúinna véla, bætt orkunýting, frekari lífrænar
varnir og aukinn hlutur lífrænnar innlendrar
fóður- og áburðarframleiðslu. Landbúnaðurinn
þarf svo sannarlega að eiga hlut að því að
uppfylla skuldbindingar Íslands samkvæmt
Parísarsamkomulaginu frá 2015 sem Ísland
hefur fullgilt.
Tryggja verður betri upplýsingagjöf til
neytenda og neytendavernd til að gera þeim
auðveldara að taka upplýstar ákvarðanir. Skylt
verði að merkja með upprunalandi allar afurðir
sem standa neytendum til boða, hvort sem er
í verslunum, veitingastöðum og mötuneytum.
Upprunamerkingar verði settar fram með áber-
andi og skýrum hætti og m.a. gerðar kröfur um
leturstærð o.fl. Upprunalegt framleiðsluland
vörunnar komi skýrt fram þótt henni sé umpakk-
að annars staðar. Upplýsingagjöf til neytenda
verði bætt með því að umhverfisfótspor matvöru
komi fram með skilmerkilegum og skýrum hætti
m.t.t. kolefnislosunar, áburðarnotkunar, erfða-
breytts fóðurs, sýklalyfjanotkunar, notkunar á
illgresis- eða skordýraeitri o.s.frv.
Gerð verði skýlaus krafa um að fyrir
liggi upplýsingar um uppruna, dýravelferð,
umhverfisfótspor, lyfja- og eiturefnainnihald
við öll opinber innkaup. Umhverfisfótspor,
hollusta og hreinleiki verði metin a.m.k. jafn
þýðingarmikil við opinber útboð og innkaup
á matvælum og verð eða hæfi bjóðenda. Þetta
gildi um ríki, sveitarfélög og allar opinberar
stofnanir og félög.
Leggja þarf mat á þýðingu landbúnað-
arins fyrir aðra atvinnustarfsemi í landinu.
Landbúnaður og afurðir hans eru þýðingarmikill
hluti af ýmissi framleiðslustarfsemi, verslun og
þjónustu. Sérstaklega þarf að skoða framlag
landbúnaðarins til ferðaþjónustu m.t.t. menn-
ingarlegrar ásýndar, skipulagðra ferða, veitinga-
starfsemi, handverks, minjagripa o.fl. Skoða
þarf þýðingu landbúnaðarins fyrir samfélög
dreifbýlisins og þátt greinarinnar í innviðum og
atvinnulífi þeirra. Einnig framlag landbúnaðar-
ins og bænda til öryggismála, leitar og björgunar
og slíkra þátta.
Greina þarf samkeppnisstöðu íslensks land-
búnaðar. Hvernig er raunveruleg samkeppnis-
staða innlendrar framleiðslu gagnvart erlendri
með tilliti til launa, skatta, stuðnings, tollvernd-
ar, framleiðsluaðstæðna og annarra þátta sem
skipta máli? Tilgangur þess er að draga fram
með skýrari hætti hvernig íslenskur landbún-
aður er í stakk búinn til að keppa við innflutta
framleiðslu á markaði, án tillits til sérstöðu
framleiðslunnar.
Það er heilmikið verk fram undan. Bændur
ganga glaðir til þess.
Verið velkomin í Hof á Akureyri 3. mars
Nú eru að verða breytingar hjá samtökum
okkar, eins og fram kemur annars staðar í
blaðinu. Við erum að fara að innheimta félags-
gjöld og við erum að fara að halda okkar fyrsta
ársfund í stað Búnaðarþings. Þar munum við
ræða um búskap framtíðarinnar á opinni ráð-
stefnu í Hofi á Akureyri 3. mars og halda
stóra bændahátíð um kvöldið. Þangað eru
allir stuðningsmenn íslensks landbúnaðar
velkomnir. Sjáumst þar!
Sindri Sigurgeirsson
formaður Bændasamtaka Íslands
sindri@bondi.is
Samtal um staðreyndir
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339 − Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is – Blaðamenn: Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Sigurður Már Harðarson
smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is – Auglýsingastjóri: Ásgerður María Hólmbertsdóttir amh@bondi.is – Sími: 563 0303 – Netfang auglýsinga: augl@bondi.is − Vefsíða blaðsins:
www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is
Frágangur fyrir prentun: Prentsnið – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621