Bændablaðið - 14.03.2019, Side 24
Bændablaðið | Fimmtudagur 14. mars 201924
SAMGÖNGUMÁL
Varaflugvellir settir undir ISAVIA og ný flugstefna mun líta dagsins ljós fyrir haustið:
Stærri kerfisbreytingar í fluginu
en við höfum nokkru sinni séð
– segir Sigurður Ingi Jóhannsson samgönguráðherra
Sigurður Ingi Jóhannsson sam
göngu ráðherra segir að tillögu,
sem samþykkt var á Alþingi fyrir
skömmu, um að ISAVIA taki yfir
rekstur allra millilandaflugvalla
á Íslandi, sé ætlað að stórauka
öryggi í fluginu. Þetta eigi
líka að geta leitt til eflingar á
uppbyggingu þessara valla sem
og annarra innanlandsflugvalla.
„Það var þannig á árum áður,
þegar Flugstoðir sáu um flugvelli
landsins, að þá var innheimt
svokallað varaflugvallagjald. Því
var ætlað að standa undir kostnaði
við uppbyggingu varaflugvalla
fyrir millilandaflugið í Reykjavík,
á Akureyri og á Egilsstöðum.
Ákveðið var að leggja þetta af
árið 2009 og sameina í einni
gjaldtöku í samskiptum við
flugrekendur á hverjum tíma
undir hatti ISAVIA. Það
hefur gengið frábærlega
að byggja upp í Keflavík
og eiginlega ótrúlegt hvað
það hefur gengið vel hjá
ISAVIA að bregðast við
þeirri áskorun að taka á
móti frá tveim milljónum
flugfarþega í gegnum
völlinn upp í tæplega 10
milljónir í fyrra.
Afnám varaflugvallalgjaldsins
reyndist skaðlegt
Á sama tíma og þetta vara
flugvallagjald var lagt af vöruðu
margir við, ekki síst þeir sem
áður höfðu starfað í Flugstoðum,
að hættan á því að treysta á að
ríkisvaldið myndi koma með
skattpeninga almennings til að
byggja upp flugvellina, yrði alltaf
háð því að það yrði keppni um þá
peninga við eitthvað annað. Það
hefur orðið reyndin. Það hafa verið
settir of litlir fjármunir í þetta.
Þannig að sú tillaga sem samþykkt
var á þinginu núna um daginn,
um að ISAVIA eða sambærilegu
félagi yrði falið að reka alla
millilandavelli landsins í einu
grunnneti, snýst um flugöryggi.
Það er að segja, að ef öll flugfélög
sem fljúga til Íslands geta tilgreint
öruggan varaflugvöll á Íslandi fyrir
utan Keflavík, þá er það meira
öryggi en að snúa við eða lenda
í Skotlandi eða Írlandi. Það er
einnig stórt umhverfismál og mun
hagkvæmara því hægt er að flytja
meiri farm í stað varaeldsneytis.“
Milljarða ávinningur af
uppbyggingu varaflugvalla
„Ávinningur flugfélaganna að geta
tilgreint varaflugvöll á Íslandi er
umtalsverður og telst í milljörðum
króna. Í þessari tillögu um að reka
flugvellina fjóra í einu grunnneti,
þá mun ISAVIA bæði taka faglega
ábyrgð með sinni þekkingu,
reynslu og getu til að byggja upp
flugvellina. Einnig er gert ráð fyrir
að flugrekendur séu tilbúnir til
að skipta ávinningi sem af þessu
hlýst til að geta viðhaldið öruggum
flugsamgöngum til Íslands.
Þarna er verið að tala um
mögulegar tekjur upp á einn
milljarð eða rúmlega það á ári. Á
einhverju árabili myndi það duga til
að byggja upp flughlöð eða samsíða
brautir sem gætu nýst til að koma
fyrir mörgum flugvélum, ef á þyrfti
að halda. Einnig gæti það nýst fyrir
aðra nauðsynlega uppbyggingu.
Þannig yrðu allir þessir flugvellir
betri sem alþjóðaflugvellir og
stæðu betur undir þeim áherslum
sem gerðar voru í tíð ríkisstjórnar
á árunum 2013 til 2017, um að
opna fleiri gáttir inn í landið til að
auðvelda dreifingu ferðamanna.“
Þjónustugjöld borgi
uppbygginguna
Sigurður segir að tvær leiðir séu
fólgnar í þessari tillögu varðandi
gjaldtöku af flugrekstri. Auðvitað
sé hægt að setja skatt, en ef um
þjónustugjald er að ræða eins og er
í dag, þá mun ISAVIA væntanlega
semja um upphæð þess við
flugrekendur. Einnig er gert ráð
fyrir að þó farið verði í aukna
uppbyggingu á varaflugvöllunum,
þá eigi það ekki að hamla
uppbyggingu á Keflavíkurflugvelli.
Gert er ráð fyrir að hagurinn af
uppbyggingu varaflugvallanna geti
numið um tveim milljörðum fyrir
millilandaflugið á ári. Af því er gert
ráð fyrir að um helmingurinn skili
sér til reksturs á þeim flugvöllum,
en ekki eingöngu til flugfélaganna.
Fyrsta flugstefna Íslendinga
er nú í vinnslu
– Nú er vitað að viðhaldi hefur
verið ábótavant á öðrum innan
landsflugvöllum. Þá eru aðstæður
mjög erfiðar víða eins og á
Ísafjarðarflugvelli, sem er illa
staðsettur fyrir flug. Hefur eitthvað
komið til tals að fara í byggingu á
nýjum flugvelli þar og uppbyggingu
á öðrum flugvöllum?
„Á árinu 2019 verður haldið
upp á 100 ára flugsögu á Íslandi.
Í tengslum við það þá lét ég hefja
vinnu í fyrra við mótun fyrstu
flugstefnunnar hér á landi. Það plagg
mun vonandi koma út síðsumars eða
í haust.
Við höfum aldrei mótað stefnu
um hvar við ætluðum að hafa
flugvelli, heldur voru það herir
Bandaríkjamanna og Breta sem
byrjuðu á því verkefni. Við höfum
síðan tekið við og síðan hafa
jafnvel áhugamenn á einhverjum
stöðum tekið sig til við að búa til
flugbrautir sem síðan hafa orðið að
flugvöllum.“
Efnahagsleg áhrif flugsins
a.m.k.25% af landsframleiðslu –
hvergi eins hátt
„Í væntanlegri flugstefnu verður m.a.
fjallað um innanlandsflugvellina,
einnig um millilandaflugið sem
mikilvægan efnahagslegan þátt.
Fyrir um 10 til 12 árum mat erlend
ráðgjafarskrifstofa efnahagsleg
áhrif flugsins sem 6,6% af
landsframleiðslu. Núna eru áhrifin
a.m.k. 25% að lágmarki. Hvergi
í heiminum er hlutfallið eins hátt
og hér á landi. Þetta er því orðinn
gríðarlega mikilvægur þáttur í
efnahagslífi landsins og þeim mun
mikilvægara að við höfum þar
einhverja stefnu.
Varðandi innanlandsflugvellina,
þá hefur hið opinbera gert
þjónustusamning við ISAVIA um
þá velli. Fjármagn sem til þeirra er
ætlað verður ekki skorið niður þó
ISAVIA taki að sér varaflugvellina.
Þvert á móti ætti þá meira fé að renna
til þeirra flugvalla sem eftir eru en
áður var ætlað í alla flugvellina, þar
með varaflugvallanna. Við komum
með breytingartillögu varðandi
þetta sem þingið samþykkti og
kom frá starfshópi sem fjallaði um
þessi mál. Hún snerist um að breyta
þeim stuðningi sem verið hefur við
innanlandsflugið.“
Varðandi Ísafjarðarflugvöll þá var
lögð fram þingsályktunartillaga frá
þingmönnum Norðvesturkjördæmis
um að hugað yrði að nýju
flugvallarstæði á Vestfjörðum sem
jafnvel gæti nýst til millilandaflugs.
Í væntanlegri flugstefnu vænti ég
þess að þar muni koma fram hvert
við eigum að stefna í þeim málum.“
Vonast til að skoska leiðin
gjörbreyti stöðu innanlandsflugs
„Staðreyndin er sú að menn hafa
verið að reyna að auka fjármuni
til þessara mála, en engu að síður
hefur farþegum fækkað. Fargjöld
hafa farið hækkandi, flugfélögin
hafa það skítt og flugvellirnir hafa
drabbast niður. Með öðrum orðum,
það kerfi sem við höfum verið með
er ómögulegt. Þess vegna ætlum
við að stokka upp þá fjármuni sem í
þetta fara. Við ætlum að nota þá að
hluta í þessa svokölluðu skosku leið.
Hún felst í því að endurgreiða allt að
50% af fargjöldum á til að mynda
átta leggjum, eða sem svarar vegna
fjögurra ferða fram og til baka. Það
er til að jafna aðstöðu fólks til að
sækja þjónustu sem ákveðið var að
byggja upp á höfuðborgarsvæðinu
samkvæmt byggðastefnu síðastliðin
150 ár.
Hjá þeim sem farið hafa
þessa leið, eins og Skotum og
fleirum, hefur ávinningurinn
orðið sá að flugfarþegum hefur
fjölgað, flugferðum hefur fjölgað,
farmiðaverð lækkað og um leið
hafa tekjur flugvallanna aukist. Það
tikkar því í öll jákvæðu boxin sem í
núverandi kerfi tikkar í öll neikvæðu
boxin. Þessi tillaga var samþykkt
með mjög breiðum meirihluta á
þingi og mun væntanlega taka gildi
ef vel gengur einhvern tíma á árinu
2020.
Áætlað er að í þetta geti farið
800 til 1.200 milljónir króna. Við
verðum þó að fara varlega af stað
eins og Skotar gerðu á sínum tíma.
Mikilvægt er að við útfærsluna séu
búnir til hvatar þannig að flugfélögin
sjái sér hag í að fjölga flugferðum
með lægri fargjöldum. Þannig geti
fleiri nýtt sér bætta stöðu en bara
þeir sem fá endurgreiðslu á hluta af
sínum fargjöldum.“
Stærsta kerfisbreyting í fluginu
frá upphafi
„Ég held að þessar breytingar sem
gerðar verða varðandi flugið séu
stærri kerfisbreytingar en við höfum
nokkru sinni séð,“ segir Sigurður
Ingi Jóhannsson samgönguráðherra.
/HKr.
Sigurður Ingi Jóhannsson samgönguráðherra. Myndir /HKr.
Eyjafjörður og Akureyrarflugvöllur fyrir miðri mynd. Þar hefur verið beðið eftir að stækkuð verði flughlöð til að
hægt sé að anna mörgum vélum í einu. Eins þarf að stækka flugstöðina svo hún ráði við að taka við fjölda farþega
sem þangað gætu komið ef ófært reynist að lenda á Keflavíkurflugvelli.
Fokker Friendship flugvél Flugfélags Íslands í aðflugi að Ísafjarðarflugvelli
undir Kirkjubólshlíð í júlí 2013. Flugvöllurinn var tekinn í notkun 1963 og leysti
sjóflugvélar af hólmi. Hann er þó illa staðsettur og hafa reyndir flugmenn lengi
bent á mun betra flugvallarstæði undir Eyrarhlíð við utanverðan Skutulsfjörð
sem liggi vel við megin vindáttum. Velta má fyrir sér hvort ekki væri hentugt
að nýta efni úr væntanlegum Súðavíkurgöngum til að byggja upp slíkan völl.