Slökkviliðsmaðurinn - 01.05.1976, Qupperneq 19

BRUNAEFNI oy áferif beirn á mem
Brunaefnum er hægt að skipta í fjóra flokka:
1- Brunalofttegundir.
2- Loga.
3. Hita.
4. Reyk.
Þessi efni hafa ýmis líffræðileg áhrif svo sem
brunasár og eiturverkanir vegna öndunar á
heitu lofti og loftíegundum.
1- Brunalofttegundir.
Heitið brunalofttegundir á við loftkennd efni
sem myndast við bruna. Flest brennanleg efni
mnihalda kolefni sem við bruna myndar koltví-
sýrmg 'þegar loftbirgðir eru nægar, en hættu-
legan kolsýring þegar loftbirgðir eru minni.
Aðrar lofttegundir, sem geta myndast þegar
efni brennur, eru brennisteinsvetni, brenni-
steinstvísýringur, ammoníak, vetnisblásýring-
ur, köfnunarefnisvetni og klórvetni.
Eitrun brunalofttegundanna.
Nákvæmar tölur um dauðsföll af völdum elds
eru ekki til, en það er vitað að dauðsföll vegna
ondunar á heitum brunalofttegundum og heitu
lofti, eru miklu algengari en dauðsföll af öðrum
orsokum til samans.
Rannsóknir á eldum sem hafa orðið fjölda
^nanns að bana leiða í ljós, að í næstum öll-
uni tilvikum var dánarorsökin öndun á heitum,
eitruðum og súrefnissnauðum brunalofttegund-
um.
Kolsýringurinn er aðal hættuvaldurinn í
flestum brunalofttegundum, en mörg önnur efni
1 þeim geta verið hættuleg við vissar kringum-
stæður. Til dæmis aukast eitrunaráhrif þess-
SLÖ KKVILIÐSMAÐU Rl N N
ara lofttegunda við bruna, vegna þess að and-
ardrátturinn verður hraðari sakir áreynslu, hita,
og mikils magns koltvísýrings í loftinu. Við
slíkar kringumstæður geta lofttegundir, sem
annars væru skaðlausar orðið mjög hættulegar.
Auk þess eru samanlögð áhrif tveggja eða
fleiri lofttegunda oft meiri en lofttegundirnar
hver útaf fyrir sig, en stigsmunur þessara áhrifa
er ekki kannaður til hlítar.
Rannsóknir á hættulegum eiginleikum bruna-
lofttegunda, hafa sýnt að eftirfarandi loftteg-
undir eru aðalorsök dauðsfalla.
Koltvísýringur.
Koltvísýringur leysist venjulega í miklu
magni við elda og mikil upphleðsla þessarar loft-
tegundar örvar mjög andardráttinn.
Þessar aðstæður að viðbættu minnkuðu súr-
efni og návist ertandi efna við bruna, geta valdið
bólgu í lungum vegna of mikillar vökvamynd-
unar. Talið er að hraði og dýpt öndunar aukist
um 50% við 2% koltvísýring og 100% við
3% koltvísýring. Við 5% verður andardráttur-
inn erfiður fyrir marga, þótt menn hafi andað
að sér 5% koltvísýring án alvarlegra aukaverk-
ana.
Bandarískur prófessor að nafni William
Claudy segir í skýrslu að 100% koltvísýringur,
geti valdið dauða, ef honum er andað í nokkr-
ar mínútur. Þar sem mikið magn koltvísýrings
eykur öndunarhraðann, eykur hann einnig önd-
un á öðrum eiturlofttegundum, sem til staðar
kunna að vera og því einnig hættuna.
Kolsýringur.
Kolsýringur er ekki eitraðastur brunategund-
anna, en hann er einna algengastur þeirra. Við
17