Slökkviliðsmaðurinn - 01.05.1976, Síða 21

bruna á selluós-nitrati og í eldum þar sem
ammoníum nitrat er til staðar. Venjulega má
Þekkja hann í eldi á rauðbrúnum lit hans.
Köfnunarefnistvísýringur hefur deyfiáhrif á
kok svo að návist hans verður ekki vart. Eitr-
unaráhrif hans eru seinvirk, nema um öndun
a miklu magni sé að ræða. Við hóflega öndun
kemur verkunin í ljós 8 klukkustundum síðar
vegna vökvamyndunar í lungum. Bati er tregur
°g stundum verður um smitandi lungnahólgu
að ræða. Öndun á 0.02%—0.07% getur leitt til
dauða á skömmum tíma.
Arcolein.
Arcolein er mjög ertandi og eitruð lofttegund
sem myndast við bruna á bensíni, feiti, olíum og
'Borgum öðrum svipuðum efnum.
Þótt Arcolein sé minni háttar þáttur í bruna-
lofttegundunum, þá er meira en 0.01% magns
Acroleins í lofti óþolandi fyrir menn og 0.10%
veldur dauða á skömmum tíma.
2- Logi.
Bruna efna í súrefnissnauðu lofti fylgir venju-
!ega logi. Af þ essari ástæðu er logi talinn ákveð-
ið brunaefni. Brunasár geta orsakast af beinni
snertingu við logana eða hita sem geislar frá
þeim. Þar sem logi er, þar er eldur og loga er
sjaldan hægt að skilja frá hinu brennanlega
efni í nokkurri fjarlægð.
Hiti, reykur og lofttegundir geta myndast í
vissum tegundum glóðarelda án þess að logi
sé sýnilegur.
3- Hiti.
Hiti er það brunaefni sem helst er ábyrgt fyr-
lr útbreiðslu elds í byggingum. Líffræðilegar
kættur af völdum hita eru allt frá smáskein-
um til dauða. Þegar hiti verkar á menn, getur
hann valdið vatnssneyðingu, hitalosti, köfnun
°g brunasárum, hann veldur einnig örari hjarta-
slaetti. Þegar hiti fer yfir það mark sem bæri-
legt er mönnum er afleiðingin dauði.
Prófessor William Claudy 'hefur lagt til að
slökkviliðsmaður ætti ekki að fara inn á svæði
SLÖ KKVILIÐSMAÐU Rl N N
þar sem hætta er á að hitinn fari yfir 45°C—
55°C án sérstakra skjólklæða og gríma. Jafn-
vel þjálfaður slökkviliðsmaður getur ekki andað
að sér rakamettuðu lofti í þessu hitastigi tvisv-
ar sinnum án þess að bíða tjón af.
Rannsóknir hafa sýnt, að 48°C hiti á yfirborði
hörunds veldur annarar gráðu brunasári og
óþolandi sársauka ef hitinn mæðir nógu lengi
á húðinni (um 6 klst.) Ef hörundshitinn er
aukinn minnkar þessi tími verulega. Til dæm-
is veldur 55 °C hiti brunasári á 20 sekúndum
og 90°C hiti veldur brunasári á 1 sekúndu. Áð-
ur en mannshúðin getur tekið í sig nægilegan
'hita til að 'hækka hitastig á yfirborði hörunds-
ins verður að íhuga aðra hitaupptökueiginleika
líkamans. Þeir fela m. a. í sér þann hita sem
uppgufunin frá líkamanum tekur í sig og þann
hita sem hringrás blóðsins flytur burt. Sá tími
sem það tekur að 'hækka hitastig líkamans er
háður hitastiginu sem á honum mæðir, en það
eykst hratt á fyrstu mínútunum í flestum eld-
um. Augsýnilegt er að ef mikill hiti mæðir á
hörundinu strax í byrjun, þá hækkar hitastig
hörundsins þegar í stað og hraðar en hitaupp-
tökueiginleikar líkamans fá ráðið við.
Brunasárum er yfirleitt skipt í þrjá flokka,
fyrstu, annarar og þriðju gráðu brunasár. I
fyrsta gráðu brunasári er urn efsta lag hörunds-
ins að ræða og einkennast þá af óeðlil'egum
roða, sársauka og stundum vökvamyndun. Ann-
arar gráðu brunasár ganga neðar í hörundið,
hörundið verður rakt og bleiklitað, blöðrur
myndast og yfirleitt verður mikil vökvamynd-
un. Þriðju gráðu brunasár eru alvarlegust og
ganga alveg niður að fitulaginu, þriðju gráðu
brunasár eru venjulega þurr, hvít og orpin,
þriðju gráðu brunasár eru ekki sársaukafull
vegna þess að taugaendarnir verða óvirkir.
Kæliáhrif uppgufunar á hörundsraka geta
verið mótvægi gegn áhrifum hita á hörund, allt
að 90°C eða meira í þurru lofti, þessi mörk verða
lægri í röku lofti. Þegar byggingar eru hannaðar
mætti ætla að innganga ætti að verja fyrir
hitastigi yfir 45°C—65°C. Þetta á að vera hita-
stig í axlarhæð en ekki í lofthæð, þar sem hiti
er yfirleitt hærri.
19