Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.12.1989, Blaðsíða 27

Hér má sjá marga félaga Gísla úr Blindrafélaginu.
þetta er komið og sá fatlaði hefur
fengið fyrirheit um menntun, at-
vinnurekendurnir segja að þeir vilji
gjaman fá hann í vinnu og löggjaf-
arvaldið hefur tryggt honum forgang
að vinnu hjá hinu opinbera, fyllist hann
bjartsýni og segir: „Ég hef jafn mikinn
sjálfsákvörðunarrétt og hver og einn.
Ég ætla að mennta mig og sækja síðan
um starf við mitt hæfi“.
Tökum dæmi af tveimur. Annar
gengur menntaveginn, gengur þokka-
lega, og sækir um vinnu. Hann er fylg-
inn sér og leiðir atvinnuveitandanum
fyrir sjónir, að þó hann sé blindur,
vanti vinstri fótinn, búið sé að taka af
honum hægri handlegginn og í þokka-
bót sé hann með astma, þá geti hann allt
sem hann ætli sér, fái hann rétta aðstoð.
Atvinnuveitandanum líst nokkuð vel á
umsækjandann og lætur hann fá starf.
Hann sækir um hjálpartæki til Trygg-
ingastofnunar ríkisins og hinum fjöl-
fatlaða einstaklingi er sköpuð góð
vinnuaðstaða. Vinnuveitandinn er
ánægður með hann og greiðir honum
há laun sem að hluta til fara í skatta,
sem fara í það að greiða insúlíníð fyrir
atvinnuveitandann, sem er sykur-
sjúkur.
Auk þess kom í ljós að sá fatlaði
hélt sig mun betur að verki en margir
þeir ófötluðu sem unnu á sama vinnu-
stað.
Hinn fatlaði einstaklingurinn fer
einnig menntaveginn og gengur vel í
skólanum og sækir um vinnu. At-
vinnuveitandinn segir „Nei, ég þori
ekki að taka þá áhættu að ráða fatlaða
í vinnu“. Sá fatlaði er ekki mjög fram-
færinn, gengur út niðurbeygður og
segir við sjálfan sig: „Ég á sama rétt og
aðrir til að ákvarða líf mitt. Ég ætla að
reyna aftur“.
Þá man hann allt í einu eftir að
samkvæmt lögum á hann að eiga rétt á
atvinnu hjá ríki og bæ. Hann sækir um
vinnu hjá ríkisútvarpinu, útvarpi allra
landsmanna. Hann hafði fengið góða
þjálfun í tómstundaskólanum og feng-
ið afbragðs meðmæli sem fjölmiðl-
ungur. Einnig hafði hann menntað sig
sem tæknimaður. Hann sækir um starf
sem dagskrárgerðarmaður en fær nei.
Þá kærir hann úrskurðinn til félags-
málaráðherra. Sá ritar útvarpinu bréf
og átelur það. Ríkisútvarpið svarar, að
þó að það sé bundið í lögum að fatlað
fólk eigi forgang að atvinnu, þá komi
þeim það ekki við, fyrst og fremst ráði
hæfni, en ekki vorkunn, þess vegna
eigi félagsmálaráðherrann að þegja og
ekki skipta sér af útvarpinu, með
einhver lög, sem engin viðurlög séu
við. Sá fatlaði berst áfram, en alls
staðar rekur hann sig á vegg. Loks
gefst hann upp, fær allar þær hugs-
anlegu tryggingabætur sem hann á völ
á, gengur til geðlæknis og sálfræðings
einu sinni í viku og er auk þess hjá
félagsráðgjafa. Þannig kostar hann
þjóðfélagið offjár á mánuði en hann
fær ekki að nota hæfni sína til þess að
skapa þær tekjur sem hann þarf til að
leggja sitt af mörkum til þjóðfélagsins
og framfley ta sér og sínum ef hann á þá
einhverja að.
Ég hef reynt að bregða upp
nokkrum dæmum sem sýna hvernig
sjálfsákvörðunarréttur fatlaðra er
skertur og því miður oft fótum troðinn.
Það hlýtur að vera sanngirniskrafa
allra, hvort sem eru fatlaðir eða ófatl-
aðir, að sjálfsákvörðunarréttur hvers
og eins sé virtur og að manneskjan sem
einstaklingur, óháð líkamlegu eða
andlegu ástandi fái að njóta sín til fulls.
Það er átakanlegt dæmi sem kemur
fram í könnun sem landlæknir hefur
látið gera að lífskjör þeirra sem eru
fatlaðir eða sjúklingar, eins og stendur
í könnuninni, eru mun lakari t.d. hvað
varðar eigið húsnæði, en þeirra sem
eru ófatlaðir. Sýnt er fram á að fötluðu
fólki í eigin húsnæði fækkar.
Því miður er það staðreynd, að hér
á jörðinni fæðist mikill fjöldi fólks sem
telst fatlaður. I ríki dýranna er slíkum
einstaklingum varla hugað líf. Hvemig
færi ef sá grimmi heimur sem við lifum
í, tæki þá afstöðu, að láta alla þá sem
óheilir eru, lönd og leið og byggja upp
þjóðfélagið, aðeins fyrir ófatlaða. Það
væri sjálfsákvörðun, sem hægt væri að
framkvæma, og hver veit nema svo
verði. Þá væri t.d. hægt að nota hús
Öryrkjabandalagsins fyrir elliheimili
alþingismanna og samstarfsmanna
þeirra. Það gæti heitið Aþos. Sjálfs-
bjargarhúsið væri kjörið fyrir gamla
embættismenn. Hús Blindrafélagsins
yrði félagsmiðstöð augnlækna og þar
yrðu hvíldarherbergi fyrir þá lækna,
sem ættu að úrskurða alblinda eða of
sjónskerta sjúklinga vanhæfa til lífs.
Við skulum hins vegar vona að við
verðum þeirrar gæfu aðnjótandi að
gera þjóðfélagið jafn gott fyrir alla,
það yrði til góðs, því að allt sem gert er
vel fyrir fatlaða, kemur hinum ófötl-
uðu enn betur. Þess vegna er það miklu
betra fyrir þá sem ófatlaðir eru, að
virða til fullnustu sjálfsákvörðunarrétt
hinna fötluðu og gera þeim kleift að
verða jafnir þátttakendur í hinu dag-
lega lífi. Þetta er draumur minn um
von, sem ef til vill rætist.
Gísli flutti erindi þetta á landsþingi
Öryrkjabandalagsins og
Þroskahjálpar 14. október sl.
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS
27