Bændablaðið - 20.02.2020, Blaðsíða 33

Bændablaðið | Fimmtudagur 20. febrúar 2020 33
KLETTUR / SALA OG ÞJÓNUSTA / KLETTAGARÐAR 8-10
104 REYKJAVÍK / 590 5100 / klettur.is
Eigum á lager nýja kynslóð af MultiOne EZ-7
liðléttingum sem eru 100% rafknúnir með
góða endingu á rafhlöðunni.
Frábær fjölnotavél með 1600 kg lyftigetu
og möguleika á ýmsum aukahlutum.
Vélarnar afhendast með skóflu og taðgreip.

Hafðu samband við Ívar Atla í síma 590 5116
eða sendu línu á iab@klettur.is.
Ný kynslóð
100% rafmagn!
Sá boðskapur og sú bjartsýni hefur
því miður snúist upp í andhverfu
sína því ríkisstjórnin hefur ekki
reist merki bænda við og ráðherra
málaflokksins er steingeldur.
Fálkinn er horfinn og það boðar
eitthvað válegt fyrir Sjálfstæðis­
flokkinn, nema eitthvað nýtt gerist,
verði ærleg vakning. Niðurlægðin
á stjórnsýslu landbúnaðarins hefur
staðið frá 2007 og aldrei hafa
ríkisstjórnir snúið til baka. Land­
búnaðarráðuneytið er ekki til, því
hefur verið lokað og félagskerfi
landbúnaðarins er sundurhöggvið
og lamað. Innviðirnir skaðaðir
og eyðilagðir af manna völdum,
landbúnaðarráðuneytið, fag­
stofnan ir landbúnaðarins og félags­
kerfið.
Í vaxandi mæli er verið að færa
bændum í Evrópu vinnu íslenskra
bænda í öllum búgreinum. Stór­
bóndinn á Vallá í Reykjavík,
Geir Gunnar, segir; „að nú
verði Íslendingar að draga strik
í sandinn, stöðva undanhaldið
eigi land búnaðurinn að lifa af.
Hér eigi stjórnmálamenn orðið
heimsmet í eftirgjöf í innflutningi
á landbúnaðarvörum sem engin
önnur þjóð láti sér detta í hug. Og
afríska svínapestin farin að leika
Evrópu grátt.“
Riotinto gamli ræðir bæði við
ríkisstjórn og Landsvirkjun um
Álverið í Straumsvík. Bændur
verða ekkert síður að taka sín mál
upp við blessaða ríkisstjórnina. Líf
bóndans og framtíð sveitanna krefst
þess.
Fjalldrottningin
Guðrún Svanhvít
Að lokum var svo haldið að
Austur hlíð til Trausta frænda
míns Hjálmarssonar og Kristínar
Magnús dóttur, konu hans. Þær
frænkur, Kristín og Guðrún
Svanhvít Magnús dóttir í
Bræðratungu, koma svo til fundar
síðar. Þær voru á fundi hesta­
manna þar sem reiðgarpurinn
Hermann Árnason er með erindi
um fjallaferðir og hvernig skuli
ríða straum þung fljót.
Hann reið leið Flosa á Svínafelli
norðan jökla á Þríhyrningshálsa í
fyrra til brennunnar á Bergþórs­
hvoli. Nákvæmlega það sem
bændur verða að gera í sínum
málum til að bjarga sveitunum
og íslenskri matvælaframleiðslu
og land búnaðinum, ríða stórfljót,
safna liði og berjast.
Matvælaöryggi er ekki bara
fólgið í því að eiga nægan mat, það
er líka að eiga matvæli sem eru holl
í orðsins fyllstu merkingu, valda
hvorki skaða í bráð eða lengd.
Svo ekki sé minnst á kjötið sem
býr til pensilínóþolið í mönnum
og nú tröllríður hinum vestræna
heimi. Eða búa við ógnvænlega
dýrasjúkdóma sem fara oft eins og
eldur í sinu um Evrópu.
Það verður fagnaðarfundur
þegar þær stöllur bætast í hópinn.
Guðrún Svanhvít, landsfræg eftir
þáttinn í Silfrinu þar sem Egill
Helgason varð eins og bráðið
smjör, svo snörp var framganga
hennar í þættinum í baráttunni fyrir
frelsi fjallanna og afréttanna. En
Lækna­Tómas var þar grátt leikinn
því frasarnir frusu á vörum hans. En
hann eins og umhvefisráðherrann,
sem nú kallast Guðmundur góði, og
fer um landið og helgar það eins og
nafni sinn á Hólum forðum, þeir
vilja nú launaða reglugerðarmenn,
hliðverði og rukkara úr Reykjavík
á afréttina.
Guðrún Svanhvít er fædd undir
hálendisbrúninni á Kjóa stöðum
og faðir hennar einn af sextán
systkinum, jafn mörgum og á
Brúnastöðum, og oft finnst mér
að við systkinin eigum þau sem
hálfsystkini. Hún vitnaði í Sigríði
í Brattholti sem bjargaði Gullfossi
forðum frá gullgröfurunum en nú
hefur rödd Guðrúnar og framganga
vakið bændur til baráttu við að
verja afréttina og þjóðlenduna. Við
Birgir Þór á Kornsá hverfum svo til
baka um miðja nótt glaðir í hjarta,
enn er til fólk í sveitunum sem vill
berjast og þolir ekki órétt, og alls
ekki að bændur og landbúnaðurinn
sé fótum troðinn.
„Ef æskan þér réttir örvandi
hönd ertu á framtíðarvegi.“ Áfram
bændur. Aðalsteinn Orri sendir
mér kveðju morguninn eftir í anda
hagyrðinganna frænda sinna og
Jónasar Hallgrímssonar:
Dauft er í sveitum,
hnípin þjóð í vanda;
en lágum hlífir hulinn
verndarkraftur,
hreppunum, þar sem
Guðni sneri aftur.
Guðni Ágústsson
Aðalsteinn Orri Arason, Trausti Hjálmarsson, Guðni Ágústsson og Jón
Bjarnason í fjárhúsunum í Austurhlíð.
Báðir ættaðir úr Flóanum, Guðni frá
Brúnastöðum en Rúnar Björn Guð-
mundsson frá Litlu-Reykjum.
Landbúnaður, umhverfi og
matur – órjúfanleg heild
Heimsbyggðin er að verða
meðvitaðri en áður um þá
alvarlegu stöðu sem við blasir í
umhverfis málum. Mörg, ef ekki
flest, mannanna verk eru ekki í
góðum takti við ferla náttúrunnar.
Landbúnaður er þar engin undan­
tekning. Við erum að taka meira
en heimurinn getur gefið okkur.
Aðaláherslur í matvælafram­
leiðslu í heiminum hafa verið
framleiðsluaukning og minni
framleiðslukostnaður. Þetta þarf að
breytast. Tími sóunar og rányrkju er
liðinn. Það er einkum fernt sem við
þurfum að varðveita og fara vel með,
þ.e. jarðvegurinn, vatnið, hráefnin
og hitastig jarðar. Þrátt fyrir blikur á
lofti er engin ástæða til að örvænta,
við búum yfir mikilli þekkingu og
viðfangsefnin eru viðráðanleg.
Sjálfbær hringrás er mál málanna
í dag. Landbúnaður á Íslandi á
langt í land til að geta kallast
sjálfbær. Tugir þúsunda tonna
af hráefnum eru flutt til landsins
árlega. Nokkur innflutningur
hráefna er nauðsynlegur, en
hægt er að gera mun betur í því
að nýta þá kosti sem gætu verið
í boði innanlands. Hér er bæði
átt við framleiðslu hráefna og
aukna fjölbreytni í jarðrækt. Stutt
er síðan að stöðug aukning var í
kornrækt á Íslandi. Undanfarin ár
hefur þetta aftur á móti snúist við.
Eflaust eru ýmsar skýringar á því,
s.s. verra árferði, hagstætt verðlag
erlendrar framleiðslu og breyttir
búskaparhættir sem hafa kallað á
aukna gjöf innflutts kjarnfóðurs.
Tilbúinn áburður er nú allur
innfluttur, ásamt því að vera
utanaðkomandi hráefni, en ekki hluti
af náttúrulegri hringrás. Tilbúinn
áburður er jafnframt takmörkuð
auðlind sem ber að fara vel með.
Til að draga úr notkun tilbúins
áburðar þurfa landbúnaðurinn og
óskyldar greinar að vinna að því
að þróa leiðir til að gera lífrænan
úrgang að aðgengilegum og
öruggum áburði. Mikið fellur til
af vannýttum áburðarefnum en það
er enn fjárhagslega óhagkvæmt
að nýta þau miðað við núverandi
verðlagningu tilbúins áburðar.
Kostir lífræns áburðar eru líka þeir
að hann bætir jarðveginn og vinnur
á móti líffræðilegum fábreytileika
sem óhjákvæmilega fylgir ræktun
lands.
Mikið af hráefnum sem
nauðsynleg eru bæði í jarðrækt
og fóðrun búfjár eru aðeins til í
takmörkuðu magni í heiminum og
þess vegna þarf að nota þessi efni
aðeins í því magni sem nauðsynlegt
er. Þetta kallar á meiri nákvæmni
og aukna faglega aðkomu.
Marga aðra þætti er hægt að
nefna sem þarf að takast á við til
að auka sjálfbærni og draga úr
neikvæðum umhverfisáhrifum
landbúnaðar. Þetta eru þættir eins
og jarðefnaeldsneyti, rúlluplast o.fl.
Víða erlendis er landbúnaðurinn
virkur í eldsneytisframleiðslu eins
og etanóli og metani. Ólíklegt er
að slík þróun fari í gang hérlendis
að nokkru gagni, en líklegra að
landbúnaðurinn fylgi almennri
þróun í landinu. Hins vegar
getur landbúnaðurinn gegnt
lykilhlutverki í kolefnisbindingu
með ræktun ógróins lands og
endurheimt mýrlendis. Plastnotkun
í landbúnaði er umtalsverð og mjög
umdeild. Þar, eins og svo oft, ræður
fjárhagsstaða bænda til skemmri
tíma hvaða leiðir eru farnar. Eitt
er víst að hægt væri að draga úr
plastnotkun og bæta heyverkun
mjög hratt ef stefnan væri tekin á
varanlegar fóðurgeymslur.
Líta þarf heildstætt á
framleiðsluferla landbúnaðarvara,
alveg frá frumframleiðslu til
neytenda. Erlendis er farið að
tala um „hringrásar“ landbúnað
(circular agriculture) í þessu
sambandi, þar sem megináherslan
er lögð á samstarf bænda,
vísindamanna, fyrirtækja og
stofnana í að þróa landbúnað sem
nýtir nútíma tækni og þekkingu til
að framleiða holla vöru, á eðlilegu
verði og með sem minnstum
neikvæðum umhverfisáhrifum.
Mikilvægt er að matvæla­
framleiðsla njóti trausts og
virðingar í samfélaginu. Afkoma
framleiðenda og úrvinnsluaðila
þarf að vera viðunandi svo hægt
sé að tryggja trúverðugleika og
sækja fram í þróun. Í hinum vest­
ræna heimi er ofgnótt af flestu
og því tilhneiging til að fara illa
með. Kannski eiga minni tengsl og
skortur á samkennd neytenda og
framleiðenda þátt í því að matar­
sóun hefur verið að aukast. Stytta
þarf leiðir frá framleiðendum til
neytenda, ekki eingöngu til að
minnka kolefnisspor heldur líka
til að auka samkennd og virðingu
fyrir matvælum.
Málefni landbúnaðarins og
umhverfisins verða á dagskrá
málþings, sem Rótarýklúbbur
Rangæinga og Landgræðslan
standa fyrir í húsakynnum
Landgræðslunnar í Gunnarsholti,
fimmtudaginn 27. febrúar kl.
13.00. Allir sem áhuga hafa á
landbúnaði og umhverfismálum
eru velkomnir. Ókeypis aðgangur.
Grétar Hrafn Harðarson
Grétar Hrafn Harðarson.
LESENDABÁS
Lely Center Ísland
Reykjavík: Krókháls 5f – Sími 414 0000 – www.vbl.is
Akureyri: Óðinsnes 2 – Sími 464 8600
STARTARAR í flestar
gerðir dráttarvéla