Fréttablaðið - 21.07.2020, Blaðsíða 34

Ég lít á garðinn
sem spegil sem ég
nota til þess að horfa á
ólíka staði, hvernig
umhverfi jarðarinnar
mótast og árekstur
tímaskalans þegar
mannlegar gjörðir hafa
áhrif á jarðsöguna.
Sandra Guðrún
Guðmundsdóttir
sandragudrun@frettabladid.is
List í opinberu rými er hluti af daglegu lífi f lestra borgarbúa. Oft fer fólk framhjá listaverk-
unum daglega án þess að velta
þeim mikið fyrir sér. Þau eru bara
hluti af borgarlandslaginu. En öll
eiga listaverkin einhverja sögu sem
getur verið áhugavert að kynna
sér. Mörg útilistaverk úti í heimi
hafa staðið á sama staðnum jafnvel
öldum saman og verða mögulega
þekkt sem tákn fyrir staðinn. Þar
má meðal annars nefna Manneken
pis, litla pissustrákinn í Brussel og
risastóru Kristsstyttuna í Rio de
Janero.
Fyrsta útilistaverkið á Íslandi
var stytta af dansk-íslenska mynd-
höggvaranum Bertel Thorvaldsen,
en styttan var gjöf frá borgarstjórn
Kaupmannahafnar í tilefni af
1.000 ára afmæli Íslandsbyggðar
árið 1874. Síðan þá hefur fjöldi úti-
listaverka risið í borginni, mörgum
hefur verið fundinn varanlegur
staður en önnur hafa verið hluti af
tímabundnum sýningum.
Mörg listaverkin, og sérstak-
lega þau eldri, eru höggmyndir
af þekktum mönnum úr Íslands-
sögunni og söguganga til að skoða
þær getur verið áhugaverð og nýst
til að fræðast um fyrri tíma. En
aðrir listamenn gerðu styttur af
hversdagsfólki sem gegndu einnig
mikilvægu hlutverki í sögulegu
samhengi. Þar má nefna styttur
eins og Útlaga eftir Einar Jóns-
son og Þvottakonu eftir Ásmund
Sveinsson.
Sólfar eftir Jón Gunnar Árnason
er í dag orðið eitt af þekktari úti-
listaverkum borgarinnar og allan
ársins hring má sjá ferðamenn
stilla sér upp fyrir myndatöku við
verkið. Sólfar vann í keppni um
útilistaverk sem efnt var til í tilefni
af 200 ára afmæli Reykjavíkur-
borgar árið 1986 og var sett niður
við Sæbraut og afhjúpað í ágúst
árið 1990.
Fyssa í Grasagarðinum er dæmi
um útilistaverk sem táknar nátt-
úru Íslands. Verkið stendur að
hluta til upp úr og að hluta til ofan
í jörðinni. Hægt er að líkja því
við jörð sem rifnar svo sprungur
og gjár myndast. Vatnsrennslið
í verkinu er síbreytilegt líkt og í
náttúrunni.
Á netinu má finna kort og
skemmtilegar gönguleiðir um
Flott listaverk á förnum vegi
Víða í höfuðborginni má finna útilistaverk. Það getur verið skemmtilegur dagur með fjölskyld-
unni að ganga, hjóla eða keyra milli listaverkanna og virða þau fyrir sér og fræðast í leiðinni.
Fyssa stendur í
Grasagarðinum
og táknar ís-
lensk náttúru-
öfl. FRÉTTABLAÐIÐ/
STEFÁN
Höggmyndir eftir Hallstein Sigurðsson í Grafarvogi. FRÉTTABLAÐIÐ/PJETUR.
borgina sem hægt er að nýta til að
skipuleggja skemmtilega ferð milli
listaverkanna. Það er til dæmis
hægt að hefja ferð um miðborgina
við Sólfarið og ganga svo í átt að
Lækjartorgi, að Alþingishúsinu og
að Hljómskálagarðinum og finna
fleiri verk. Í Laugardalnum er
líka fjöldinn allur af verkum sem
gaman er að skoða. Svo er hægt að
fara í úthverfin og skoða listina
þar. Í Grafarvogi í landi Gufuness
má til dæmis finna Hallsteinsgarð
þar sem skoða má höggmyndir
Hallsteins Sigurðssonar í fal-
legri náttúru með útsýni yfir til
Esjunnar.
Sýningin nefnist GULLÆÐI og er að sögn Bjarka hluti af tíu ára löngu listrænu
ferli þar sem hann hefur skoðað
hvernig einstaklingurinn nálgast
umbreytingar á hnattrænum skala
í gegnum upplifun á sínu nánasta
umhverfi.
Viðfangsefni Bjarka snúast
um manneskjuna og náttúruna
á tímum vitundarvakningar um
hamfarahlýnun og hraðar breyt-
ingar í loftslagmálum. Þau spegla
árekstra mennska og jarðfræði-
lega tímaskalans. Hann vinnur á
mismunandi hátt með ólíka þætti
verkefnisins og setur þá fram sem
tákn breytinga í náttúru, sam-
félagi, stéttasögu og jarðsögu.
Listasafn ASÍ stendur fyrir
sýningunni í Svavarssafni sem
kennt er við Svavar Guðnason og
var opnað í júní 2011. Það stendur
fyrir fjölbreyttum sýningum þar
sem sýnd eru verk úr safneign, eða
sýningar frá öðrum söfnum, stofn-
unum eða einstaklingum. Svavars-
safn er opið á virkum dögum kl.
9–12 og 13–15. Í tengslum við
sýningu Bjarka Bragasonar skipu-
leggur Listasafn ASÍ skólaheim-
sóknir og býður til listamanna-
spjalls þar sem listamaðurinn
leiðir gesti um sýninguna og svarar
spurningum.
Garðurinn er spegill
fyrir mótun jarðar
Um sýninguna Gullæði segir
Bjarki: „Ferlið hverfist um skoðun
á húsagarði ömmu minnar og
afa, en að þeim látnum stóð fyrir
dyrum að hús þeirra yrði rifið, og
stór garður sem umkringir það
einnig grafinn upp og ísaldar klöpp
þar undir sprengd burt til að skapa
rými fyrir stærri byggingu. Það
hefur ekki enn átt sér stað, en í
millitíðinni hefur garðurinn farið
í órækt og gróðurinn vaxið á eigin
forsendum. Ég lít á garðinn sem
spegil sem ég nota til þess að horfa
á ólíka staði og hvernig umhverfi
jarðarinnar er að mótast og þann
árekstur tímaskala sem gerist
þegar mannlegar gjörðir hafa áhrif
á jarðsöguna.
Gullæði byggir á rannsóknum
mínum á trjám frá þremur
stöðum, ösp úr garði ömmu
minnar og afa, þrjú þúsund ára
gömlu birkitré sem kom undan
Breiðamerkurjökli fyrir nokkrum
árum og trjábol af fornu tré sem
ég fann þegar ég var í vinnustofu-
dvöl við rannsóknarstofu á vegum
Berkeley-háskóla í Sagehen-til-
raunaskóginum í Sierra Nevada-
fjöllunum í Kaliforníu haustið
2019. Í nýlenduvæðingu og gullæði
sem skók Bandaríkin á 19. öld voru
fornir skógar Kaliforníu hoggnir
í stórum stíl á stuttum tíma.
Þetta ákveðna tré sem er miðja
rannsókna minna var eitt fárra
sinnar tegundar á þessu svæði sem
skilið var eftir, vegna þess hversu
óhentugt það var í sögun. Nú hefur
tréð fallið undan eigin þunga og
byggja verkin á sýningunni meðal
annars á rústum þessa trés, minja
um byltingar í hagkerfum og líf-
fræði.“
Nú standa fyrir dyrum tvær
sýningar Listasafns ASÍ á verkum
Bjarka Bragasonar sem bera heitið
GULLÆÐI. Sú fyrri verður opnuð
sem fyrr segir í Svavarssafni á Höfn
í Hornafirði 29. ágúst og sú síðari
verður í Kópavogi.
Undanfarin ár hefur Listasafn
ASÍ auglýst reglulega eftir tillögum
frá myndlistarmönnum og valið
einn úr þeim hópi til að sýna á
tveimur stöðum á landinu, annars
vegar á höfuðborgarsvæðinu og
hins vegar í öðrum landshlutum.
Bjarki Bragason er þriðji listamað-
urinn sem safnið velur til þátttöku
í sýningaröðinni sem hleypt var af
stokkunum í byrjun árs 2017. Áður
eru komnar sýningar Sigurðar
Guðjónssonar, INNLJÓS í Hafnar-
firði 2017 og á Blönduósi 2018,
og UNIVERSAL SUGAR, sýning/
sýningar Hildigunnar Birgisdóttur,
sem voru samtímis í Garðabæ og
Vestmannaeyjum 2019.
Listasafn ASÍ stendur fyrir
myndlistarsýningum víðs vegar
um landið í samvinnu við ýmsa
aðila. Safnið starfar tímabundið
án eigin sýningarrýmis en leitar
reglulega samstarfs við söfn og
fleiri aðila vítt og breitt um landið
við skipulag sýninga.
Nánari upplýsingar á www.lista-
safnasi.is
Gullæði og minjar um byltingar
Sýning Listasafns ASÍ á verkum listamannsins Bjarka Bragasonar verður opnuð með pomp og
prakt laugardaginn 29. ágúst í Svavarssafni á Höfn í Hornafirði og stendur til 18. desember 2020.
Bjarki Bragason myndlistarmaður vinnur í sýningunni GULLÆÐI á fjölbreyttan hátt með ólíka þætti verkefnisins.
Hann setur þættina fram sem tákn breytinga í náttúru, samfélagi, stéttasögu sem og jarðsögu. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR.
8 KYNNINGARBLAÐ 2 1 . J Ú L Í 2 0 2 0 Þ R I ÐJ U DAG U RSÖFN Á ÍSLANDI