Morgunblaðið - 16.01.2020, Síða 16

16 DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. JANÚAR 2020
Hilmar Elísson hefur verið útnefndur
Mosfellingur ársins 2019, en hann
bjargaði sundlaugargesti frá drukkn-
un í Lágafellslaug á síðasta ári.
Hilmar er fastagestur í lauginni og
var að synda í lauginni að lokinni æf-
ingu 28. janúar í fyrra þegar hann
kom auga á mann á botninum og sá
strax að ekki var allt með felldu. „Ég
kafaði eftir manninum, það tókst
ekki í fyrstu tilraun en í annarri til-
raun náði ég til hans. Ég kallaði svo á
hjálp við að koma manninum upp á
bakkann,“ segir Hilmar, sem var svo
sannarlega réttur maður á réttum
stað, segir í tilkynningu frá Mosfell-
ingi – bæjarblaðinu sem stóð fyrir
þessari árlegu útnefningu.
„Það var heppilegt að á staðnum
var maður sem starfað hefur sem
slökkviliðsmaður í fjöldamörg ár og
kunni vel til verka í svona aðstæðum.
Okkur tókst að koma manninum upp
á bakkann og þá hófust strax lífg-
unartilraunir. Það leið í það minnsta
mínúta þar til hann fór að sýna smá
lífsmark. Sjúkraflutningamennirnir
voru fljótir á staðinn enda gott að
vita af þeim í nágrenninu,“ segir
Hilmar, sem lýsir viðbrögðum sínum
sem ósjálfráðum. Sjokkið hafi hrein-
lega komið eftir á.
„Þetta er ekki skemmtileg upplifun
en það var gott að allt fór vel og allir
aðilar sem komu að þessu, starfs-
menn og aðrir, stóðu sig með prýði.
Ég var bara einn hlekkur í keðju sem
vann gott verk,“ segir Hilmar um
þetta mikla afrek sitt. sbs@mbl.is
Hilmar Elísson var valinn Mosfellingur ársins
Réttur maður á réttum stað
Ljósmynd/Aðsend
Sveitungar Hilmar Gunnarsson frá
Mosfellingi, t.v., afhendir nafna sínum
Elíssyni viðurkenningu.
Sykursýki verður stöðugt al-gengari í heiminum og hérá landi hefur fólki meðsykursýki af tegund 2 fjölg-
að um helming á 30 árum. Syk-
ursýki veldur ýmsum fylgikvillum
en með góðri sjálfsumönnun, mark-
vissu eftirliti og meðferð hjá
heilbrigðisstarfsfólki er hægt að
koma í veg fyrir eða seinka fylgi-
kvillum. Fólki með sykursýki er ætl-
að að sjá um meðferð við sjúkdómn-
um í samvinnu við fagfólk og ber
sjálft meginþungann af daglegri
umönnun.
Sykursýki er efnaskiptasjúkdóm-
ur þar sem sykurmagn eykst í blóði.
Orsökin er ekki þekkt og er sjúk-
dómurinn ólæknandi. Fólk með
sykursýki getur þó lært að stjórna
meðferðinni sjálft og lifað fullkom-
lega eðlilegu lífi. Því er mikilvægt að
fólk með sykursýki setji sig vel inn í
sjúkdóminn og taki virkan þátt í að
ákveða heilsueflingu og meðferð.
Helstu einkenni við sykursýki
tegund 2 eru:
 Tíðari og meiri þvaglát.
 Þorsti.
 Þreyta og slappleiki.
 Sinadráttur, náladofi í fingrum
og þrálátar sýkingar í húð.
Skert sykurþol er oft undanfari á
sykursýki 2 og geta einkenni því
verið mismikil og í langan tíma áður
en sjúkdómurinn er greindur.
Kannist þú við þessi einkenni ættir
þú að leita til heilsugæslunnar.
Veldur skemmdum
á líffærakerfum
Besta forvörnin er heilbrigt líf-
erni, það er að hreyfa sig reglulega,
borða hollan mat og vera sem næst
kjörþyngd, en það dugir ekki alltaf
til. Sykursýki af tegund 2 er mjög
flókinn sjúkdómur sem hegðar sér
misjafnlega milli sjúklinga og þróun
sjúkdómsins er einnig misjöfn. Of
hár blóðsykur í langan tíma veldur
skemmdum á líffærakerfum; þess
vegna er mikilvægt að ná góðri
stjórn á blóðsykrinum. Hreyfing
hefur minnkað og kyrrseta aukist
gríðarlega á síðustu árum. Regluleg
hreyfing er nauðsynleg fyrir and-
lega og líkamlega heilsu og vellíðan.
Hreyfing er ekki aðeins mikilvæg til
að sporna gegn fjölmörgum sjúk-
dómum, heldur veitir hún styrk til
að takast á við dagleg verkefni og
stuðlar að betri svefni og hvíld al-
mennt. Þekkt er að hreyfing er öfl-
ugt vopn gegn streitu og eykur lífs-
ánægju og lífsgæði einstaklinga.
Mælt er með því að stunda hreyf-
ingu í 30 mínútur á dag, þrisvar til
fimm sinnum í viku ef geta er til,
annars eins og geta leyfir, allt er
betra en ekkert og oft hægt að setja
sér markmið um að auka hana
skipulega.
Góður lífsstíll er
mikilvægur í meðferð
Fyrsta og mikilvægasta meðferð
einstaklinga með sykursýki 2 er lífs-
stíllinn og í sumum tilfellum getur
hún verið eina meðferðin.
 Mataræði – borða hollan mat
reglulega yfir daginn í hæfilegum
skömmtum.
 Hreyfing – hreyfa sig reglu-
lega, að minnsta kosti 30 mínútur í
senn. Mikilvægt er að finna sér
hreyfingu sem veitir ánægju.
 Lyfjagjöf ef með þarf, hún get-
ur verið misflókin.
 Streitustjórnun – mikil streita
hefur óæskileg áhrif á blóðsykur-
gildi. Það er erfitt að skipuleggja
daglegt líf ef streita er mikil.
 Góður svefn – grunnur að góð-
um degi.
 Hætta að reykja.
Hreyfing hefur jákvæð almenn
heilsufarsleg áhrif. Hún lækkar
blóðsykur þar sem insúlínnæmi
eykst í vefjunum, þ.e. insúlínið sest
frekar á viðtakann sem opnar leið
inn í frumuna. Hún hefur einnig
áhrif til lækkunar á blóðþrýstingi og
blóðfitu og getur minnkað streitu.
Ef góð sykurstjórn næst ekki með
lífsstílsbreytingu þarf að grípa til
lyfja.
Meðgöngusykursýki
og eftirlit eftir fæðingu
Tíðni meðgöngusykursýki á Ís-
landi hefur margfaldast undanfarin
ár, eða úr 2,4% í 9,6% og um 50%
kvenna sem greinast með með-
göngusykursýki fá sykursýki 2 inn-
an 10 ára. Mjög gott eftirlit er með
konum sem greinst hafa með með-
göngusykursýki í mæðravernd í
heilsugæslunni. Mælt er með að
þessar konur komi á heilsugæsluna í
skimun á langtímablóðsykri þremur
mánuðum eftir barnsburð. Þá er
mikilvægt að árétta fræðslu um
mataræði, hreyfingu og þörf á
auknu eftirliti fyrir og við næstu
þungun og til framtíðar. Ráðlagt er
að skima fyrir sykursýki 2 á eins til
þriggja ára fresti í samráði við
heilbrigðisstarfsmenn á heilsugæsl-
unni. Við bendum fólki á heilsuvera-
.is en þar má sjá góðar leiðbeiningar
tengdar sykursýki.
Sykursýki 2 er
flókinn sjúkdómur
Heilsuráð
Rut Gunnarsdóttir
Heilsugæslunni Hvammi
í Kópavogi
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Matur Mikilvægt er að fólk sem greinist með sykursýki 2 taki mataræðið í
gegn. Þá gefur grænmetið góða raun; úrvalið er mikið og hollustan einnig.
Unnið í samstarfi við Heilsugæslu
höfuðborgarsvæðsins
Greiðsluáskorun
Innheimtumenn ríkissjóðs skora hér með á gjaldendur eftirtalinna
gjalda að gera skil nú þegar eða í síðasta lagi innan 15 daga
frá dagsetningu áskorunar þessarar:
Gjöldin eru: Staðgreiðsla tekjuskatts, útsvars og tryggingagjalds sem fallið hefur í eindaga
til og með 15. janúar 2020, virðisaukaskattur sem fallið hefur í eindaga til og með 6. janúar
2020 og önnur gjaldfallin álögð gjöld og ógreiddar hækkanir er fallið hafa í eindaga til og
með 15. janúar 2020, á staðgreiðslu tekjuskatts, útsvars og tryggingagjalds, virðisaukaskatti,
virðisaukaskatti í tolli, vanskilum launagreiðenda á gjöldum í og utan staðgreiðslu, fjármagns-
tekjuskatti á skilaskylda aðila, áfengisgjaldi, bifreiðagjaldi, úrvinnslugjaldi, olíugjaldi,
kílómetragjaldi, gistináttaskatti, fjársýsluskatti, vinnueftirlitsgjaldi, vörugjaldi af innlendri
framleiðslu, vörugjaldi af ökutækjum, eftirlitsgjöldum, árgjöldum, aðflutningsgjöldum,
skilagjaldi á umbúðir, fasteignagjöldum, skipulagsgjaldi, skipagjöldum, jarðarafgjaldi, sektum
skattrannsóknarstjóra, ofgreiddri uppbót á eftirlaun, eftirlitsgjaldi Fjármálaeftirlitsins, árgjaldi
handhafa markaðsleyfis, veiðigjaldi og álögðum þing- og sveitarsjóðsgjöldum, sem eru:
Tekjuskattur og útsvar ásamt álagi á ógreiddan tekjuskatt og útsvar, útvarpsgjald,
gjald í framkvæmdasjóð aldraðra, slysatryggingagjald vegna heimilisstarfa, auðlegðar-
skattur og viðbótar auðlegðarskattur, fjármagnstekjuskattur ásamt álagi á ógreiddan
fjármagnstekjuskatt, ógreiddur tekjuskattur af reiknuðu endurgjaldi ásamt álagi,
búnaðargjald, sérstakur fjársýsluskattur, sérstakur skattur á fjármálafyrirtæki,
jöfnunargjald alþjónustu, ofgreiddar barnabætur og ofgreiddar vaxtabætur.
Fjárnáms verður krafist án frekari fyrirvara að þeim tíma liðnum fyrir vangoldnum eftirstöðvum
gjaldanna ásamt dráttarvöxtum og öllum kostnaði, sem af innheimtu skuldarinnar kann að
leiða, á kostnað gjaldenda.
Athygli skal vakin á því að auk óþæginda hefur fjárnám í för með sér verulegan kostnað fyrir
gjaldanda. Fjárnámsgjald í ríkissjóð er allt að 25.000 kr. fyrir hvert fjárnám. Þinglýsingargjald
er 2.500 kr. auk útlagðs kostnaðar eftir atvikum. Eru gjaldendur hvattir til að gera full skil sem
fyrst til að forðast óþægindi og kostnað.
Þá mega þeir gjaldendur, sem skulda staðgreiðslu, staðgreiðslu tryggingagjalds, vörugjald,
afdreginn fjármagnstekjuskatt, áfengisgjald, fjársýsluskatt, gistináttaskatt og virðisaukaskatt,
búast við því að starfsemi þeirra verði stöðvuð án frekari fyrirvara, þeir gjaldendur er skulda
bifreiðagjöld og kílómetragjald mega eiga von á að skráningarnúmer verði tekin af ökutækjum
þeirra án frekari fyrirvara og þeir gjaldendur sem skulda gjöld þar sem lögveð fylgir mega
búast við að send verði út sérstök greiðsluáskorun fyrir gjaldföllnum kröfum. Greiðsluáskorunin
hefur ekki áhrif á þessi innheimtuúrræði þannig að fyrrgreindur 15 daga frestur frá dagsetningu
áskorunar þessarar gildir ekki í þessum tilvikum.
Reykjavík, 16. janúar 2020
Ríkisskattstjóri
Sýslumaðurinn á Vesturlandi
Sýslumaðurinn á Vestfjörðum
Sýslumaðurinn á Norðurlandi vestra
Sýslumaðurinn á Norðurlandi eystra
Sýslumaðurinn á Austurlandi
Sýslumaðurinn á Suðurlandi
Sýslumaðurinn í Vestmannaeyjum
Sýslumaðurinn á Suðurnesjum