Morgunblaðið - 04.02.2020, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 4. FEBRÚAR 2020
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Það var tákn-rænt hvar
SKY-sjónvarps-
stöðin taldi fara
best á því að varpa
niðurtalningar-
klukkunni á vegg í
blárauðum fána-
litum síðustu
klukkustundir og sekúndur
allt þar til Bretar yrðu loks
lausir: Á hvítu klettana við
Dover!
Um önnur tímamót tengd
atburðum í álfunni fögru söng
Vera Lynn (verður senn 103
ára) og öll þjóðin tók undir:
There’ll be bluebirds over
The white cliffs of Dover
Tomorrow, just you wait and see.
There’ll be love and laughter
And peace ever after
Tomorrow, when the world is free.
Þótt Boris forsætisráðherra
beitti sér fyrir því að fagnaðar-
látum yrði stillt í hóf þótti
sumum of langt gengið. „Menn
láta eins og þeir viti ekki að
það er allur vandinn eftir,“
sögðu þeir sem súrastir voru á
útgöngudegi Breta úr ESB. Og
áttu þá við að eftir væri að
koma framtíðarfyrirkomulagi
viðskipta Breta og
ESB fyrir í flókn-
um lagatextum.
Eftirlegukind-
urnar 27 munu
hafa lítið um það
mál að segja, að
minnsta kosti þær
25 minnstu. Þó
hafa fréttamenn tönnlast á því
síðustu árin að það þurfi að
sannfæra 27 þjóðarleiðtoga,
þing og stofnanir um þetta eða
hitt og er þó ekkert dæmi þess.
Það má gefa sér að það hefði
verið flóknara að fá sumar
þeirra þjóða til að láta lokkast
inn í ESB á þeim tíma sem
sambandið var þó ekki orðið
eins yfirþyrmandi og full-
veldistakmarkandi og nú er,
hefðu Bretar ekki verið innan-
borðs. Bretar einir eru álíka
fjölmennir og 15 fámennustu
þjóðir sambandsins samanlagt
og þess utan með öflugustu
fjármálamiðstöð í þessum
heimshluta, öflugan her og
kjarnorkuvopn.
En á fyrsta virkum degi eftir
útgöngu byrjuðu hótanir frá
Brussel en nú vantar loks ekk-
ert upp á að tekið sé á móti.
Það er mikil breyting.
Samningamaður
ESB og Macron for-
seti heimta að sam-
bandið haldi fisk-
veiðirétti í breskri
lögsögu í 25 ár!}
Bíðið bara og sjáið
Hætt er viðað mörg-um þyki
ekki taka því leng-
ur að horfa til nýs
kostar um legu svo-
kallaðrar Sunda-
brautar. Umræða
um brautina hefur
iðulega tekið flug, eins og hún
sé kennsluflaug á Sandskeiði,
sem á sér ekkert fyrirheit
annað en upphafsreitinn. Samt
var lagt upp með málið af mik-
illi alvöru í öndverðu og hún
fékk alloft á sig blæ raunveru-
leika, eins og þegar ein út-
færsla hennar fékk sess í Aðal-
skipulagi Reykjavíkur. Lausn-
in sem þar var kynnt var ónýt
orðin með ákvörðunum borgar-
yfirvalda fyrir fimm árum eða
svo.
Á þetta benda þeir Vilhjálm-
ur Þ. Vilhjálmsson, fyrrver-
andi borgarstjóri, og Þórarinn
Hjaltason umferðarverkfræð-
ingur í grein í blaðinu í gær.
Þeir rekja í örstuttu máli stöðu
þessa stóra máls og ýmsa þá
kosti sem hæst hefur borið og
kynna í sömu andrá nýja leið
sem þeir telja að gæti verið til
lausnar málinu. Þar liggur
nokkuð við, því eins og greinar-
höfundar orða það „á sú stað-
reynd, að Sundabraut hefur
ekki þegar verið byggð, veru-
legan þátt í því að algjört um-
ferðaröngþveiti ríkir í dag á
höfuðborgarsvæðinu“.
Í greininni viðra
Vilhjálmur og Þór-
arinn sína lausn.
Það er ný tillaga
um lágbrú sem er
um 400 metrar að
lengd og hefur
landtökustað á
móts við Kjalar-
vog og tengist við Sæbraut í
undirgöngum. Þeir færa sann-
færandi rök fyrir því að hér sé
um raunhæfan og góðan kost
að ræða. Fyrir það fyrsta fæli
útfærsla hennar í sér óveru-
lega skerðingu á athafnasvæði
hafnarinnar og lítil eða engin
áhrif á starfsemi fyrirtækja á
hafnarsvæðinu.
Engin ný tillaga um Sunda-
braut getur breytt því að um
mjög kostnaðarsamar fram-
kvæmdir er að ræða. En vafa-
lítið er að þær tafir sem orðið
hafa á framkvæmdum hafa
þegar valdið tjóni sem meta
mætti til enn stærri upphæða
og þær munu hækka með
hverjum degi sem líður. En
þótt verkið verði ætíð dýrt þá
færa greinarhöfundar fyrir
því rök að kosturinn sem þeir
eru að kynna (fyrsti áfangi
þess) sé um 20-30 milljörðum
króna ódýrari en sá kostur
sem helst hefur verið horft til
upp á síðkastið eftir að aðrir
voru úr sögunni af heima-
tilbúnum ástæðum. Þar er því
ekki um neina smáaura að
tefla.
Það er virðingarvert
þegar ekki er látið
við gagnrýnina eina
sitja heldur kynnt
sannfærandi
úrlausn um leið}
Eftirtektarverð tillaga
M
æling á stærð loðnustofnsins í
janúar vekur mikinn ugg.
Hrygningarstofninn var að-
eins 64 þúsund tonn! Kort
sem Hafró birtir yfir út-
breiðslu loðnunnar á þessum tíma er mjög slá-
andi. Þarna í upphafi árs er nær engin loðna
út af norðaustan- og austanverðu landinu.
Svart haf. Það ætti að vera krökkt af loðnu
þarna, á göngu suður með kantinum út af
Austfjörðum.
Við erum í mjög alvarlegum vanda. Hrun
loðnunnar felur í sér mikinn tekjumissi fyrir
fjölda fólks, sveitarfélög og ríki. Lífríkið verð-
ur fyrir þungu höggi.
Sl. fimmtudag fór fram á Alþingi umræða
um skýrslu sjávarútvegsráðherra um nýtingu og vist-
fræðilega þýðingu loðnustofnsins 2000-2019. Skýrslu-
beiðnin var að mínu frumkvæði og var studd af Pírötum,
Samfylkingu og Viðreisn.
Hún sýnir að loðnan er búin að vera í vandræðum í
töluverðan tíma. Nýliðun léleg nánast frá 2001. Hrunið
hófst þá. Við lestur skýrslunnar, sem er á vef Alþingis,
vakna grunsemdir um að við höfum ekki hegðað okkur
tilhlýðilega í nýtingu loðnustofnsins. Það sé nú að koma
okkur rækilega í koll.
Allt frá um 2005 dró mjög úr útgefnum loðnukvótum
því það mældist lítið af loðnu. Ráðgjöf náði síðast milljón
tonna heildarkvóta 2003 en svo alltaf minna. Síðustu árin
var hann langt undir 500 þúsund tonnum. Hefði ekki átt
að sýna sérstaka varúð þegar loðnukvótinn
var aðeins 173-285.000 tonn 2015 til 2018? Þá
var loðnan veidd alveg komin að hrygningu,
til að ná úr henni hrognunum sem áttu að
verða undirstaða nýliðunar stofnsins. Voru
þetta afgerandi mistök? Var gengið of nærri
hrygningarstofninum þegar rétt hefði verið
að banna veiðar undan Vesturlandi svo sú
litla loðna sem komin var á hrygningarslóð
fengi að hrygna í friði? Eftir þetta varð alger
nýliðunarbrestur. Loðnustofninn hrundi.
Loðnuveiðar með flotvörpu hafa verið
leyfðar um langt skeið norður og austur af
landinu. Af alls níu milljóna tonna loðnuafla
frá aldamótum veiddu íslensk skip tvær millj-
ónir tonna í flottroll. Flotvörpuveiðarnar eru
mjög umdeildar. Fullyrt er að þær sundri loðnutorfum
og trufli göngur þeirra. Fiskur drepist í stórum stíl við
að fara í gegnum möskva.
Af hverju er loðnan ekki látin njóta vafans og flott-
rollsveiðarnar bannaðar? Menn geta veitt loðnuna í nót.
Nótin lokar af torfu eða hluta úr torfu en sundrar henni
ekki eins og flottrollið. Áður fyrr var öll loðna veidd í
nætur og það gekk bara vel. Hverjum dettur eiginlega í
hug að leyfa flotvörpuveiðar á loðnu?
Erum við nú að uppskera eins og við sáðum? Við för-
um illa fram gegn lífríkinu og náttúran nær alltaf fram
hefndum að lokum.
Inga Sæland
Pistill
Vá fyrir dyrum – loðnan horfin
Höfundur er alþingismaður og formaður Flokks fólksins.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Höskuldur Daði Magnússon
hdm@mbl.is
Við komum nú bara ágætlegaút úr þessu að flestu leyti,“segir Gústaf Adolf Skúla-son, sérfræðingur á grein-
ingarsviði Menntamálastofnunar.
Fjallað er um menntakerfi 39
Evrópuríkja í nýrri skýrslu Eury-
dice – samstarfsnets Evrópusam-
bandsins um menntamál. Í skýrsl-
unni er hreyfanleiki háskólanema og
nemenda í starfsnámi milli ríkja í
álfunni kannaður. Þróaðir hafa verið
sex samsettir mælikvarðar á
hreyfanleika nemendanna, meðal
annars út frá því hvort nýta megi
námslán og styrki við nám erlendis,
hversu vel sé staðið að upplýsinga-
gjöf um tækifæri til náms í öðrum
ríkjum og hvort prófskírteini og
starfsréttindi njóti gagnkvæmrar
viðurkenningar milli ríkja. Sambæri-
leg skýrsla var gefin út árið 2016 og
nú er þróunin m.a. metin frá þeim
tíma. Að því er fram kemur á heima-
síðu Menntamálastofnunar hefur
framkvæmdastjórn ESB frá árinu
2011 hvatt til aðgerða til auka
hreyfanleika nemenda milli ríkja í
því skyni að auka víðsýni og færni
nemendanna sjálfra og auka um leið
gæði menntakerfa og einstakra
menntastofnana.
Íslendingar á faraldsfæti
Gústaf Adolf segir í samtali við
Morgunblaðið að upplýsingar frá Ís-
landi hafi verið fengnar með mjög
ítarlegum spurningalistum sem svar-
að hafi verið á tveimur stöðum, hjá
Menntamálastofnun og hjá mennta-
og menningarmálaráðuneytinu.
„Við skorum vel á sumum mæli-
kvörðum. Við erum til að mynda með
mikla virkni á hreyfanleika enda eru
íslenskir nemendur duglegir að
sækja út og taka hluta af námi sínu
þar,“ segir sérfræðingurinn.
Í skýrslunni kemur fram að Ís-
land er eitt níu Evrópuríkja sem
uppfylla bæði viðmið Eurydice hvað
varðar vægi erlendra tungumála í
námskrám grunn- og framhalds-
skóla, þ.e. að nemendur læri erlend
tungumál í tíu ár eða lengur og þar af
tvö erlend tungumál a.m.k. um fimm
ára skeið. Af hinum löndunum á
Norðurlöndum er Finnland einnig í
þessum hópi. Á vef Menntamála-
stofnunar segir að rétt sé að taka
fram að íslenska starfsnámskerfið
falli ekki alfarið að skilgreiningum
skýrslunnar á þessu sviði og standi
því utan við þennan mælikvarða.
Þá er þess getið að Ísland er eitt
fjórtán evrópskra menntakerfa þar
sem engar takmarkanir eru á nýt-
ingu námsmanna á opinberum fjár-
hagsstuðningskerfum síns heima-
ríkis við nám á erlendri grundu.
Áratuga reynsla af flakki
Höfundar skýrslunnar fullyrða
að hreyfanleiki námsmanna fari vax-
andi og að hindrunum í þeim efnum
fari fækkandi í Evrópu. Ekkert ríki
eða menntakerfi teljist þó uppfylla
öll viðmið Eurydice í þessum efnum
og meðal annars er bent á mikilvægi
þess að bæta gagnkvæmar viður-
kenningar á prófskírteinum og
starfsréttindum milli ríkja.
Gústaf Adolf segir að almennt
gæti vaxandi tilhneigingar til
hreyfanleika námsmanna í álfunni og
skýrsluhöfundar séu kátir með það.
Hann segir aðspurður að þetta sé
ekki nýtt fyrirbæri fyrir okkur Ís-
lendinga og nágranna okkar, öfugt
við ýmis önnur lönd. „Þessi hugsun
er eldri annars staðar á Norður-
löndum. Hér hafa verið samningar til
margra áratuga um að við höfum
getað gengið inn á kerfi hver annars.
Þessi hugsun er okkur mjög töm en
núna er þetta orðið miklu stærra
kerfi.“
Aukinn hreyfanleiki
námsmanna í dag
Morgunblaðið/Ómar
Skólafólk Íslenskir námsmenn hafa um árabil getað menntað sig á öðrum
löndum á Norðurlöndum. Í dag geta þeir leitað mun lengra og víðar en áður.
Í umræddri skýrslu Eurydice
kemur fram að þrátt fyrir mikla
virkni í nemendaskiptum hér-
lendis telst Ísland í hópi tíu
ríkja þar sem upplýsingagjöf um
ráðgjöf á því sviði býr einna síst
að heildstæðri stefnumótun og
skipulagi.
„Það byggist á því að hér hef-
ur ekki verið komið upp miðlæg-
um gagnagrunni,“ segir Gústaf
Adolf Skúlason hjá Mennta-
málastofnun. „Skortur á þess-
ari leiðsögn er ekki vandamál
hér. Þessu hefur bara ekki verið
komið fyrir með sama hætti hér
og annars staðar. Sama gildir
um aðstoð við fatlaða sem getið
er í skýrslunni. Þar passar okkar
kerfi einfaldlega ekki inn í
ramma ESB. Stuðningskerfið er
til staðar en það er ekki innan
háskólanna,“ segir Gústaf.
„Þetta eru tvær mælingar
sem við komum verr út en í
sjálfu sér erum við ekki að veita
verri þjónustu en aðrir.“
Passar ekki í
ramma ESB
LÖK UPPLÝSINGAGJÖF