Morgunblaðið - Sunnudagur - 01.02.2020, Blaðsíða 13

Morgunblaðið/RAX
Frá útrýmingarbúðunum
í Auschwitz en 75 ár eru
nú frá frelsun þeirra.
hafði hvatt hana til að missa ekki vonina, hún
kynni þrátt fyrir allt að bjargast. Hún hafði
leitað til hans og meðal annars spurt áleitinnar
spurningar: „Hvar er Guð núna?“ Þess utan
hafði eldri systir Jozefu gefið henni kápuna
sína. „Þú þarft meira á henni að halda en ég!“
Og mágkona hennar gefið henni peninga á
sömu forsendum sem henni hafði tekist að fela.
„Ömmu leist þó alls ekki á blikuna þegar hún
leit í kringum sig: Þau eru galin, hugsaði hún
með sér, það sleppur enginn lifandi úr þessum
aðstæðum!“
Ekki jók það á bjartsýni Jozefu að ungur
maður sem hafði stungið upp á því að þau
myndu freista þess að flýja úr búðunum, þar
sem þau biðu eftir lestinni, var skotinn til
bana um leið og hann reyndi að flýja. „Þetta
er eina leiðin til að
sleppa við lestina; að
fara að fordæmi þessa
manns,“ hugsaði hún
með sér.
Á þriðja degi var hóp-
urinn, sem beið örlaga
sinna, leiddur sem leið lá
gegnum Sambor og að lestinni. Á miðri leið tók
Jozefa örlagaríka ákvörðun, þegar gengið var
framhjá heimili hinnar úkraínsku skólasystur
sinnar, sem fyrr var nefnd. Hún lagði Ewu
litlu svo lítið bar á frá sér og faldi hana bak við
runna í garðinum. „Hún vissi að hún gat ekki
tekið barnið með sér í útrýmingarbúðirnar og
með þessum hætti ætti Ewa alla vega mögu-
leika á því að lifa,“ segir Anette. Þá mælti eldri
systir Jozefu sem á þessum tímapunkti var
ennþá með henni: „Nú verður þú að lifa!“
Rétt áður en hópurinn kom að lestarstöðinni
nam hann staðar og skyndilega áttaði Jozefa
sig á því að eitt augnablik var enginn hermað-
ur að fylgjast með henni. Hún losaði sig því í
skyndi við armbandið, sem gaf til kynna að
hún væri gyðingur, og lét sig hverfa óséð úr
röðinni. Hún smeygði sér inn um garðhlið að
næsta húsi og komst í felur í útihúsi.
Jozefa faldi sig um stund en þegar hún fór á
stjá að nýju gekk hún beint í flasið á þýskum
hermönnum sem spurðu hvort hún hefði orðið
vör við einhverja gyðinga sem hefðu flúið.
„Amma talaði góða þýsku og svaraði hermönn-
unum á móðurmáli þeirra og þá grunaði ekki
neitt. Ég meina, hún var í góðri kápu og talaði
góða þýsku,“ segir Anette.
Barnið var farið
Eftir þetta faldi Jozefa sig í dágóða stund í
kjallara húss í grenndinni, þar sem hún komst
inn. Skelfingu lostin. Þegar hún taldi öllu
óhætt hélt hún beinustu leið að garðinum, þar
sem hún hafði skilið dóttur sína eftir. En greip
í tómt. Barnið var farið.
Hún knúði dyra en íbú-
ar hússins komu af fjöll-
um enda höfðu þeir áður
gert henni ljóst að þeir
kærðu sig ekki um „gyð-
ingabastarðinn“.
Jozefa hélt örvænt-
ingarfullri leit sinni áfram og nokkrum dögum
síðar frétti hún að kona frá öðrum bæ í hér-
aðinu hefði fundið Ewu og tekið hana með sér.
„Amma fór þangað að leita að dóttur sinni en
fann hana ekki. Hún fór meðal annars í klaust-
ur og á munaðarleysingjahæli en allt kom fyrir
ekki. Staða hennar var skelfileg á þessum
tímapunkti; öll fjölskylda hennar horfin.“
Jozefa var að vonum smeyk að umgangast
gyðinga í Sambor af ótta við að einhver bæri
kennsl á hana og henni yrði komið um borð í
næstu lest. Hún notaði því peninga frá mág-
konu sinni til að kaupa fæðingarvottorð af
pólskri konu, sem tilheyrt hafði látinni systur
konunnar, og komst með þeim hætti yfir
pólskt vegabréf sem sýndi fram á pólsk-
arískan uppruna, Jozefa Komarowska. Það
’Hann var barinn til banaaf úkraínskum kaupa-mönnum fyrir þær sakir aðhann var á göngu með vini
sínum, pólskum presti.
2.2. 2020 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 13
Mjög yfirgripsmikil dagskrá sem er ætluð áhugafólki um menningu, listviðburði
og heimsóknir á glæsileg söfn. Farið verður á óperusýningu, sinfóníutónleika
og ballet auk heimsókna á hin heimsfrægu listasöfn Fabergé, Katrínarhöllina
og Hermitage í Vetrarhöllinni. Auk þess árdegisverður á Belmond Grand Hotel
sem er einstök upplifun. Flogið með Icelandair til Helsinki og ferðast þaðan
báðar leiðir til og frá St. Pétursborg.
Gist verður á hinu glæsilega Hotel Nevsky Palace 5* sem er staðsett í miðborg-
inni. Fararstjóri: Sigurður K. Kolbeinsson í samstarfi við Pétur Óla Pétursson.
*Aukagjald fyrir gistingu í einbýli er 40.800 kr.
Allar nánari upplýsingar á
Niko ehf | sími: 783-9300 - 783-9301| Email: hotel@hotelbokanir.is | Kt. 590110-1750
Hámenningarferð
til St. Pétursborgar og Helsinki
10. – 16. mars 2020
Hótelbókanir.is kynna með stolti glæsilega
menningarferð til einnar fallegustu og stór-
brotnustu borgar Evrópu, St. Pétursborgar.
6 nætur
7 dagar
Verð á mann
249.500*
Örfá sæti laus
Síðustu forvöð að tryggja sér sæti