Dagblaðið Vísir - DV - 28.08.2020, Qupperneq 12

Arnar segir óþörfum fegrunaraðgerðum á kynfærum kvenna hafa farið fækkandi og bendir á að píkur séu alls konar útlits. MYND/VALLI
að tala um það sem væri raun-
verulega vandamálið. Þá kom
í ljós að hún hafði löngun til að
verða drengur. Eftir það var
„hún“ alltaf „hann“ hjá mér.
Ég kom honum síðan á með-
ferðarheimili og sagði: „Þú
ert óhrein og skítug stelpa.
Þú verður ekki betri þótt þú
verðir óhreinn og skítugur
strákur. Þú verður að mennta
þig.“ Eftir meðferðina kom
hún til baka gjörbreytt og ég
hélt áfram að sinna henni.“
Arnar hafði lítillega komið
að málefnum trans fólks í
Svíþjóð en á Íslandi á þessum
tíma gerði heilbrigðiskerfið
ekkert fyrir slíka einstakl-
inga og þeir flúðu gjarnan
hreinlega land. „Ég pantaði þá
tíma hjá Ólafi Ólafssyni land-
lækni og sagði farir mínar
ekki sléttar, að það væri fyrir
neðan allar hellur að íslenskt
heilbrigðiskerfi tæki þessa
einstaklinga ekki undir sinn
vendarvæng.“ Hann spurði
hvað ég vildi gera, ég sagðist
vilja láta stofna vinnuhóp og
það varð úr. Í hópinn valdi ég
til að mynda Óttar Guðmunds-
son geðlækni, sem fór mikið
fyrir hópnum og starfar nú
í trans teymi Landspítalans.
Fyrsti skjólstæðingur okkar
var þessi litli einstaklingur
sem var í raun hvatinn að
stofnun hópsins.“
Arnari er minnisstætt þeg-
ar þeir stóðu fyrir ráðstefnu í
Norræna húsinu árið 1996 um
málefni trans fólks. „Við átt-
um von á nokkrum, kannski
þeim sem voru með okkur í
teyminu og nokkrum öðrum,
en Norræna húsið gjörsam-
lega fylltist. Það var varla
hægt að komast inn í salinn
og fundurinn var afskaplega
vel lukkaður. Meðal þeirra
sem töluðu voru Anna Krist-
jánsdóttir, sem allir þekkja
nú, og talaði um að vera trans
á Íslandi og erlendis, en hún
fór í gegnum sína meðferð í
Svíþjóð.“
Arnar hélt síðan uppteknum
hætti og bauð nú trans fólki
að koma á stofuna til sín eftir
skrifstofutíma án þess að
greiða fyrir. „Ég var í laun-
aðri vinnu til fimm, sex á
daginn og tók þessa einstakl-
inga síðan eftir lokun. Ekki
bara af því þá var skrifstofan
lokuð heldur líka til að þessir
einstaklingar fengju að vera
prívat og eins langan tíma og
þeir þyrftu,“ segir Arnar.
Óþarfa lýtaaðgerðum
fer fækkandi
Fæðingar- og kvensjúkdóma-
lækningar er fag sem er í stöð-
ugri endurnýjun og mikilvægt
að bæta stöðugt við sig þekk-
ingu. Á sínum tíma fór Arnar
í námskynningu í glasafrjóvg-
unum í Bourn Hall í Bretlandi
en Bretar voru fremstir meðal
jafningja á þessu sviði. „Ég
gerði þetta ekki af því mig
langaði að verða glasafrjóvg-
unarlæknir heldur af því mig
langaði að geta aðstoðað fólk.“
Arnar hætti að gera aðgerð-
ir fyrir 15 árum þegar hann
tók að sér að vera yfirlæknir
mæðraverndarinnar. Hann er
þó hafsjór af þekkingu, meðal
annars um kvensjúkdóma og
fæðingar, og bendir meðal
annars á hversu algengur
þvagleki sé. „Þvagleki getur
komið í gegnum fæðingar og
er algengari eftir fæðingar í
gegnum leggöng en fæðingar
með keisaraskurði. Þetta er
háð vefjagerð í líkamanum og
því erfðatengt, auk þess eðli
og lengd fæðingar, og hversu
mikið álag verður á grindar-
botninum. Við kvensjúkdóma-
læknar erum vel meðvitaðir
um þetta. Tölfræðin bendir til
þess að um helmingur af kon-
um um fimmtugt hafi snert
af þvagleka, þó mismikinn.
Þetta endurspeglast í því að
það er löng bið eftir meðferð
við þvagleka og á tímabili var
hún á annað ár. Hjá sumum er
þvagleki meðfæddur en hann
tengist líka aldri.“
Hann hefur líka fylgst með
þróuninni þegar kemur að
lýtalækningum á kynfærum.
„Sem betur fer er farið að
draga úr óþarfa aðgerðum. Að
sjálfsögu hafa bæði konur og
karlar lýti og alveg réttlætan-
legt að laga þau þegar þau eru
farin að valda óþægindum.
Hins vegar erum við öll með
einhverjar væntingar til þess
að vera öðruvísi en við erum
og hverjum einstaklingi finnst
hann vera ófullkominn. Maður
þarf þá að útlista fyrir fólki
hvað er í lagi og hvað er ekki í
lagi. Á myndum sem eru ætl-
aðar til pornógraf ískra sýn-
inga eru oft myndir af smá-
stelpum og fólki talið trú um
að svona sé allt fólk.“ Hann
segist oft vísa fólki á heima-
síðu Sigríðar Daggar Arnar-
dóttur kynfræðings, sigga-
dogg.is, sem hefur birt fjölda
mynda af margbreytilegum
píkum. „Auðvitað geta komið
skemmdir eftir fæðingu eða
fólk með meðfædda galla. Obb-
inn af öllum þeim sem koma
og halda að það sé eitthvað að
þeim eru síðan mjög ánægðar
þegar búið er að útlista fyrir
þeim hvað er að gerast og af
hverju. Það má aldrei gera
lítið úr svona kvörtunum en
mikilvægt er að vera meðvit-
aður um ókosti aðgerða á kyn-
færum og til dæmis geta kon-
ur misst tilfinningu á svæðinu
eftir slíkt,“ segir Arnar, sem
vinnur enn langan vinnudag,
þrátt fyrir að vera 73 ára, og
á enn nóg af umhyggju eftir
handa íslensku kvenþjóðinni.n
Tölfræðin bendir
til þess að um
helmingur af
konum um
fimmtugt hafi
snert af þvagleka.
12 FRÉTTIR 28. ÁGÚST 2020 DV