Austri - 18.12.1986, Blaðsíða 38

38
AUSTRI
Egilsstöðum, jólin 1986.
—
ÁRMANN HALLDÓRSSON:
YÍSUR
Úr þjóðsagnasafni Sigfúsar Sigfússonar.
Ármann Halldórsson tíndi saman. Þetta er úr
eldri útgáfunni og vísað til hefta með rómverskri
tölu og síðan blaðsíðutals.
Andíit snýr í austur,
eg figg á síeða,
köíd dns og fdaki
kann mér þó ei íœd.
Petta er draumavísa stúlku á Kirkjubæ. Hún
heyrði vísuna hafða yfir með unglegri rödd. Um
morguninn var ekið þangað líki unglings sem hún
vissi ekki að væri dáinn. 11,13.
Öðmmegin á fie.nni
er fiann þeygifafdur.
Ájrosnum vegifrá fienni
jmnst frnnn veginn kafdur.
Hjón nokkur, sem hétu Ásdís og Snjólfur
bjuggu í Skriðdal. Ásdís átti barn framhjá manni
sínum og varð það til þess að þau skildu. Barnið
var drengur og ólst upp á Skriðu í Breiðdal. Eitt
sinn að vetrarlagi fýsti Ásdísi að fara niður yfir
heiði að sjá son sinn á Skriðu og fær Snjólf að
fylgja sér yfir fjallið. Hann gekk með henni austur
í Pröng, en sumir segja langleið að Þorgríms-
stöðum. Snjólfur sneri þá heimleiðis, en er hann
kom ekki til bæja var hafin leit og stóð í fjóra daga.
Hugðu menn þá að hann mundi hafa lent út á
Skriðuvatn og drukknað og var leitinni hætt. Nótt-
ina eftir dreymir Guðnýju Árnadóttur á Hall-
bjarnarstöðum að ókunnur maður kæmi á glugga
og færi með vísuna. Það varð til þess að enn var
farið að leita og fannst þá lík Snjólfs á þeim forna
vegi sem um getur í vísunni. Það var áverljalaust
með öllu og þótti undarlegt að höfundur vísunnar
skyldi vísa á nokkurn veginn réttan fundarstað en
tilgreina skakka dánarorsök. 11,24.
Svonafer um sáíað fiofd
sumra miíli þjóða.
Leggðu 6einið mitt ímofd,
rruetust fuingatróða.
Kona ein Sigþrúður að nafni tíndi rekarusl í eld
á fjöru og bar í eldhúshorn. Nóttina á eftir
dreymdi hana mann sem kvaðst eiga bein í þessu
rusli - og fór með vísuna. Þegar konan leitaði í
hrúgunni fann hún þar mannsbein og kom hún
þeim í vígða mold. 111,17.
Öfdungis gengur yfir mig
af þeim sfysaföflunum,
6öfvuð Grímsá 6efgdi í sig
6cmdur þrjá af Vöffunum.
Bændurnir voru Eyjólfur Jónsson á Gíslastöðum,
Jón Pétursson á Eyjólfsstöðum og Sigurður í
Tunghaga. Þeir voru á heimleið frá messu í Valla-
nesi, en áin hafði vaxið mjög meðan á guðsþjón-
ustunni stóð. Þeir hugðust komast yfir á spöng og
talið varla sjálfrátt, enda var Gerðis-Móra kennt
um. SigurðurÓlafssonbeykirgerði vísuna. 111,180
Hoifðu á minnfót.
Tíu eru á fionum tcer,
kringfóttar sem keraíds6otn
og kícer.
Stúlka nokkur einbeitt og þrekmikil gætti fjár í
inndal í Múlasýslu, svo langt frá bæjum að hún fór
ekki heim, heldur hafðist við í kompu inn úr einu
húsinu um nætur. Hún hýsti féð fyrir dagsetur á
aðfangadagskvöld og gaf því, en fór síðan að gera
sér skó í kompunni. Að því loknu setur hún skóna
upp, réttir frá sér fætur og segir við sjálfa sig:
„Sjáið á mér fótinn!" Þá var vísan kveðin dimmri
röddu frammi í húsinu, en dólgur mikill kom inn
aðra króna. Stúlkan varð hrædd, stökk á dyr og
linnti ekki hlaupi fyrr en á Hofi í Álftafirði. IV, 178.
Hrópa ég hátt í fieffi inn,
fieyrðu td mín Skrúðs6óndinn:
Göfugustu gufffdaðsfín
giftu mér, fiana dóttur þín.
Það voru prestsdóttirin frá Hólmum, sú er
Skrúðsbóndi heillaði til sín og missti af barnsförum,
og Skrúðsbóndi, sem áttu dóttur þá sem sjómaður
einn mangaði til við með þessari bónorðsvísu.
IV,245.
Komist ég þessari kreppu úr
og Kristur viíji mig spara,
afdrei skafég yfir Búr
á cevi minnifara.
Mælt er að Þórður kansellíráð Bjarnason kvæði
vísu þessa er hann var á leið yfir fjallið Búr milli
Fagradals og Böðvarsdals í Vopnafirði í hörku.
Þar lá fyrrum leið í halla upp frá sævarhömrum og
þótti glæfraleg þegar harðfenni var og svellað.
VII,33.
Rennið þið heifar í fvaga,
gerið engum 6aga,
vaxiykkur mör í maga,
mjófkí spena ogfvoídá keini.
Guð greiði götu mína,
geng ég öruggur hdm.
Þetta er ærrekstrarbæn, menn krossuðu yfir
fjárhópa í lausu lofti til heilla og lásu bænir yfir
þeim. VII,39.
,Afskínandi er núfoíd,
af er runnin gríma.“
„Pað var kerti, en þú ertmofd
og þegiðu einhvem tíma.“
Stúlka vakti yfir líki sem reis upp við dogg og
fór með fyrri vísuorðin tvö. Þá réðst stúlkan á
líkið, lagðiþaðútaf ogbotnaði vísuna. VII,49.
Gamaít sker fiún Gríma er,
aerð af sjáf fum Drottni.
Situr nún nér, það sjáum vér
scevarföst á 6otni.
Vísuna gerði Jón Jónsson (eða Guðmundsson)
ákvæðaskáld á Berunesi í Reyðarfirði. Hann átti
galdrabók frá álfum sem vildu ná henni af honum.
Eitt sinn svarf aðsúgur þeirra svo að honum að
hann mátti flýja í skerið Grímu fyrir Beruneslandi.
Þar varðist hann sólarhring heilan og kvað af sér
óvinina. VIII,39.
FaCCins firóður íifir fýð
íaiuís á sfóðum kyrrum.
Héma kfóðugt fiáði stríð
fietjuþj óðin fyrmm.
Orustukambur kallast hamar einn niður af
Kækjuskörðum í Loðmundarfirði. Sú saga er um
upptök nafnsins að þar hafi Loðmfirðingar og
Borgfirðingar barist einhverju sinni snemma á
öldum. VIII,48.
í fatti mínum fiefd ég á
fivað sem öðru tíður.
Fögur mcefvr fafdagná:
„Fíjótið mér ofkýður.“
Þessa vísu kvað Sigurður Jónsson Fljótsdæla-
skáld er hann kom að Brekku ásamt tveim mönnum
öðrum. Hugðust þeir ríða fljótið austur yfir við
Fljótsbotninn eins og stundum var gert um það
leyti. Kona Ólafs læknis Brynjólfssonar á Brekku
úrtaldi förina, sagði að sér ofbyði fljótið. Ferða-
mennirnir þrír létu sér ekki segjast, héldu af stað
og fórust allir. VIII,61.
Eyjóífur er óímur að sfá,
aílvef fionum kítur,
en Gvendúr stendur grannur fijá,
grár að fit sem skítur.
Þessi vísa er eftir Húseyjar-Gvend, þ.e. Guð-
mund Filippusson í Húsey, sem var fjölkunnugur
maður, kankvís og hrekkjóttur, en skáld gott, þó
klæmskur. Eyjólfur var Þorsteinsson bóndi á Hey-
skálum á Útmannasveit, sem Guðmundi var dá-
lítið uppsigað við. VIII,128.
Hrittu móð úr fiyggjusfóð,
fxundxn gfóða tjama.
Veigatróðan vertu góð
vió frann Híjóða-Bjanra.
Bjarni þessi var frá Heiði á Langanesi, íþrótta-
maður og gjörvilegur. Hann fló gjaldbuxur af
kvenmanni var sagt, og skorti aldrei fé, en löngum
viðþolslaus af kvensemi. Hann var slíkur misindis-
maður við skepnur að engir vildu hafa hann og
hálftruflaður á geði. Flæktist nokkuð um Austur-
land. VIII,215.
Ef ég kemst í Afmenning
öff eruforfög 6úin.
Síðast þaðan scekir þing
sáf mín ofur fúin.
Vísan er eftir Jón Bjarnason sem kallaður var
almáttugi. Hann var axfirskur að uppruna, en bjó
lengi á Ásbrandsstöðum. Þegar hann var á efri
árum fundu synir hans upp á því að nema land í
Almenningi inni í Selárdal. Jóni var nauðugt að
fara til þeirra, eins og vísan sýnir, en svo varð þó
aðvera. VIII,260.
SóíinfaCCa, sem menn kaffa náðu,
Hrappsstaða í ceginn er
undir gengin, virðist mér.
Mikael Illugason ættaður frá Skinnastað lagði
hug á forkunnarfallega stúlku sem Sigríður hét og
var kölluð fjallasól. Hún vildi ekki þýðast hann,
heldur giftist í Hrappsstaði. Þá gerði Mikael þessa
vísu. VIII,289.
Úr kröttufjaííi 6jargið vaft
og kyftxst ofan á fiauður.
Hefur þofað fieitt og kaít
og fieitir því Ókfauður.
Á Krossanesi við Reyðarfjörð er heljarbjarg
með þessu nafni. Þetta er Grettishaf sem hvílir á
þrem minni steinum á hárri klöpp. IX,69.
Verstaöan er varta góð,
þá vindurinn nceðir ftvassi.
Anúíitið d einum stóð
út úr miójum rassi.
Þegar Margrét ríka bjó á Eiðum hafði hún ver-
stöð á Krosshöfða út frá Unaósi og bjuggu ver-
menn hennar í helli þar sem Ósrass kallaðist.
Síðar lét bóndi einn ofan af Héraði menn sína
liggja þar við. Hann fór einn tíma að hitta þá.
Þegar hann kom á klettinn uppi yfir hittist svo á
að einn vermanna rak út höfuðið. Um atvik það
gerði bóndi vísuna. IX,90.
Vindur ekki vdt af synd.
þótt vandra geri títt um fand.
Syndiryfvr svaía Cinú,
í sandinn ekki sfeppur grand.
Vindur er Fjalla-Eyvindur, og á hann að hafa