Fjölrit RALA - 06.06.1998, Síða 51

41
Kynbætur 1997
Kynbætur á háliðagrasi (132-9945)
Sumarið 1994 hófust kynbætur á háliðagrasi. Farið var á 100 bæi víðsvegar á landinu og um
2000 plöntum safnað. í flestum tilvikum var safnað úr túnum sem eru eldri en 30 ára til að
tryggja að grösin hefðu sannað lífsþrótt sinn við íslenskar aðstæður. Fyrsta veturinn voru
plöntumar í gróðurhúsi, en vorið 1995 var hverri plöntu skipt í þrennt og plantað út í
samanburðartilraun í þremur endurtekningum. í hverri endurtekningu eru 1500 plöntur. Að
samanburði loknum verða valdar út plöntur til að mynda gmnn að íslenskum stofni af
háliðagrasi.
Háliðagrasið var metið 1996 og 1997. Gefnar voru einkunnir fyrir eftirtalda eiginleika:
Skrið, þrisvar sinnum Hæð, sm
Vaxtarlag, (upprétt, meðallagi, skriðult) Uppskera endurvaxtar, (einkunn 1-5)
Grófleiki, (fínt, meðallagi, gróft) Skrið í endurvexti
Blaðmassi, (einkunn 1-5) Sveppasmit, (einkunn 1-3)
Uppskera í 1. slætti, (einkunn 1-5)
Breytileiki reyndist mjög mikill í efniviðnum. Á gmndvelli þessa mats hafa verið valdir
einstaklingar í framhaldsræktun og verða þeir fluttir austur á Geitasand vorið 1998.
Verkefnið er styrkt af Norræna genbankanum.
Melhveiti (132-9304,132-9338)
Melhveiti em tegundablendingar milli hveitis (brauðhveiti, pastahveiti) og mels (íslenskt
melgresi, grænlenskur dúnmelur), sem þróaðir hafa verið á RALA. Skoðuð hefur verið
rýriskipting melhveitis með það fyrir augum að meta möguleika þess á að mynda eðlilegar
kynfmmur. Sýnt var fram á litningaparanir milli foreldrategundanna tveggja sem benda til þess
að endurröðun milli genamengjanna geti átt sér stað. Niðurstöðumar em birtar í tímaritinu
Chromosome Research.
Erfðabreytileiki og skyldleiki íslenskra melgresisstofna hefur verið metinn með nýrri
sameindaerfðafræðilegri aðferð sem nefnist AFLP (Amplified Fragment Length Polymorphic
DNA). Verklegur hluti verkefnisins var unninn í Englandi (John Innes Centre, Norwich) og
notaðir vom 16 íslenskir melgresisstofnar (L. arenarius) og þeir bomir saman við dúnmels-
stofna (L. mollis) frá Alaska og dúnmelsstofn sem hefur verið í ræktun hér í Múlakoti í um 60
ár. Þær niðurstöður sem þama fengust hafa verið staðfestar með RAPD (Random Amplified
Polymorphic DNA) og notkun ribosome DNA í RFLP (Restriction Fragment Length
Polymorphic DNA) greiningu. Niðurstöður munu birtar í Molecular Ecology.
Verkefnið var styrkt af Tæknisjóði Rannís og Framleiðnisjóði í þijú ár og hófst árið 1995 ( sjá
Jarðræktarrannsóknir 1995 og 1996).
Aðgreining litninga í melgresi og skyldum tegundum.
Einangraðir hafa verið DNA þreifarar (probes) fyrir melgresi (Leymus arenarius) og aðrar
náskyldar tegundir innan ættkvíslarinnar Leymus. Þessir þreifarar verða notaðir til að meta
erfðatengsl melgresis við aðrar tegundir innan Leymus ættkvíslarinnar og við ættkvíslina
Psathyrostachys, sem talin er hafa sama uppmna og Leymus. Er þetta gert í þeim tilgangi að
skilgreina óþekkt erfðaamengi meltegunda og kanna þróunarsögu þeirra. Jafnframt verða
náttúmlegir blendingar Leymus ættkvíslatinnar skoðaðir. Þetta verður gert með RFLP-
greiningu og kortlagningu þreifaranna á litningum með FISH (Fluorescense In Situ