Morgunblaðið - 15.05.2020, Qupperneq 12

BAKSVIÐ
Stefán E. Stefánsson
ses@mbl.is
Háar eiginfjárkröfur sem lagðar eru
á íslensku bankana gera það að verk-
um að þeir verða að reka sig á meiri
vaxtamun en bankar víðast hvar er-
lendis þar sem kröfurnar eru ekki
eins háar. Þetta segir Snorri Jak-
obsson, sérfræð-
ingur hjá Capa-
cent.
Í Morgun-
blaðinu í gær
voru birt svör við-
skiptabankanna
þriggja við fyrir-
spurn Morgun-
blaðsins sem laut
að auknum mun
milli kjörvaxta
sem þeir bjóða
viðskiptavinum sínum og megin-
vaxta Seðlabankans. Hefðu óverð-
tryggðir kjörvextir fylgt þróun
vaxta Seðlabankans frá því um mitt
síðasta ár væru þeir allt að einni og
hálfri prósentu lægri en þeir eru í
dag.
Margþætt áhrif á vaxtastigið
Í svörum bankanna kom fram að
vextir þeirra tækju mið af fleiri þátt-
um en stýrivöxtum enda væri fjár-
mögnun þeirra reist á fjölbreyttum
grunni, s.s. innlánum, markaðsfjár-
mögnun, erlendri skuldabréfaútgáfu
o.fl. Þá benti Íslandsbanki sérstak-
lega á að sífellt lægri stýrivextir
hefðu þrýst innlánsvöxtum svo mjög
niður í átt að núlli að ef farið yrði
mikið lægra með útlánavexti myndi
það draga um of úr nauðsynlegum
vaxtamuni og þar með „eðlilegri arð-
semi“.
Snorri segir að þegar rýnt sé í eig-
ið fé bankanna sé nauðsynlegt að
taka tillit til þess hvernig útlán
þeirra vigta í svokölluðum áhættu-
grunni sem aftur ákvarði eiginfjár-
kvaðirnar sem fjármálaeftirlit Seðla-
bankans leggur á þá. Að teknu tilliti
til þess hvernig það er gert hér á
landi, í samanburði við banka í flest-
um öðrum ríkjum, megi segja að eig-
ið fé bankanna hér heima sé um
þriðjungi hærra en þar.
Þriðjungi hærra en í bönkum
víðast hvar erlendis
„Að teknu tilliti til þessa ólíka
mats má segja að eiginfjárhlutfall
bankanna hér heima sé í grófum
dráttum um 15% en víðast hvar í
kringum 10% eða aðeins lægra en
það er erlendis. Það þýðir einfald-
lega að bankarnir verða að viðhalda
vaxtamuni sem er 0,5 prósentum
hærri en erlendis.“
Mikið eigið fé kallar á meiri
hagnað til að tryggja arðsemi
Samkvæmt nýjustu árshluta-
reikningum bankanna nemur eigið
fé þeirra ríflega 640 milljörðum
króna. Enginn bankanna náði ásætt-
anlegri arðsemi á þetta fé á fyrsta
ársfjórðungi.
Fjárhagsleg markmið Arion
banka, sem er í einkaeigu, eru að
arðsemi á eigið fé sé umfram 10%.
Arðsemiskrafa Bankasýslu ríkisins,
sem fer með eignarhald ríkisins á
Landsbanka og Íslandsbanka, hljóp
á bilinu 7,75-9,25% í fyrra. Í grófum
dráttum má því segja að arðsemis-
krafa eigenda bankanna kalli á að
þeir skili um 60 milljarða hagnaði á
ári. Hagnaður þeirra í fyrra nam
hins vegar aðeins 27,8 milljörðum
króna. Afkoma þeirra hefði því þurft
að batna um ríflega 100% til þess að
ná markmiðum um arðsemi á eigið fé
þeirra.
Aðspurður segir Snorri að ef eig-
infjárkröfur þær sem lagðar eru á
bankana, auk afnáms sértækra
skatta á bankakerfið, myndu lækka
og færast nær því sem gerist í ná-
grannalöndunum myndi bönkunum
vera betur gert kleift að ná fjárhags-
legum markmiðum eigenda sinna.
Þriðjungs lækkun eigin fjár myndi
losa úr kerfinu um 200 milljarða
króna en um leið þyrfti hagnaður
ekki að nema 60 milljörðum heldur
40 til þess að standa undir fyrr-
nefndum kröfum.
Skekki samkeppnisstöðuna
Hinn 20. mars síðastliðinn sendi
fjármála- og efnahagsráðherra
Bankasýslu ríkisins bréf þar sem
fram kom að stofnunin ætti að líta
fram hjá kröfum um ávöxtun og arð-
greiðslur á árinu 2020 vegna for-
dæmalausra aðstæðna í íslensku
hagkerfi. Spurður hvort sú ákvörðun
leiddi ekki til þess að ríkisbankarnir
tveir gætu dregið úr vaxtamuni og
fært kjörvexti nær meginvöxtum
Seðlabankans segir Snorri það blasa
við.
Skattgreiðendur borga brúsann
„En sú staða getur ekki haldið
lengi enda myndi það skekkja sam-
keppni á bankamarkaði mjög mikið.
Þá væri einfaldlega verið að niður-
greiða útlánastarfsemi með skattfé.
Bankar í eigu ríkisins gætu þá ein-
faldlega boðið hagstæðari lánakjör
en aðrir. Þá er einnig varasamt að
draga úr kröfum af þessu tagi. Það
er hætt við að það leiði af sér óarð-
bærari rekstur en ella og hvatinn til
að leita allra leiða til að hagræða
hverfur. Þá myndu neytendur og
skattgreiðendur borga brúsann í lok
dags,“ segir Snorri.
Bankarnir miða við að
skila 60 milljarða hagnaði
 Sérfræðingur segir meiri vaxtamun en erlendis tengjast hærri eiginfjárkvöðum
Eigið fé og eiginfjárhlutfall bankanna
250
200
150
100
50
0
30%
25%
20%
Landsbankinn Íslandsbanki Arion banki
31.12. 2016 31.12. 2017 31.12. 2018 31.12. 2019 31.3. 2020
641,5 652,7 616,8 617,6 607,5
Milljarðar kr.
Ei
gi
nf
já
rh
lu
tfa
ll
30,2%
26,7%
27,5%
25,2%
21,9%
24,8%
244
184180
Samtals eigið, ma.kr.:
Snorri
Jakobsson
12 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 15. MAÍ 2020
Tryggingafélagið Sjóvá tapaði 465
milljónum króna á fyrsta fjórðungi
þessa árs, samanborið við rúmlega
milljarðs króna hagnað á sama tíma í
fyrra.
Hagnaður af vátryggingastarfsemi
reyndist 185 milljónir og dróst saman
um 337 milljónir frá fyrra ári. Tap af
fjárfestingarstarfsemi nam 552 millj-
ónum króna en hagnaður af henni
nam 658 milljónum yfir sama tímabil í
fyrra. Samsett hlutfall var 98,5% en
reyndist 92,4% á fyrsta fjórðungi síð-
asta árs.
Í lok tímabilsins nam eigið fé Sjó-
vár 15,6 milljörðum króna, en það
dróst saman um rúm fjögur prósent á
milli ára. Á sama tíma í fyrra var eigið
fé 16,3 milljarðar. Eiginfjárhlutfall fé-
lagsins var 28,5% í lok tímabilsins en
það var 32% á sama tíma í fyrra.
Í skýrslu og yfirlýsingu stjórnar og
forstjóra í ársfjórðungsuppgjörinu
segir að áhrif Covid-19-heimsfarald-
ursins á rekstur, efnahag og sjóð-
streymi samstæðunnar á fyrsta árs-
fjórðungi hafi verið óveruleg fyrir
utan afkomu af fjárfestingastarfsemi
félagsins, sem háð er þróun á eigna-
mörkuðum. Í skýrslunni segir einnig
að eigin iðgjöld samstæðunnar hafi
aukist um 9% á tímabilinu.
Tryggingar Eiginfjárhlutfall Sjóvár
lækkaði á milli ára.
Sjóvá tap-
aði 465
milljónum
Hagnaður Kviku banka nam 336
milljónum króna eftir skatta á fyrsta
ársfjórðungi. Dregst hagnaðurinn
saman um 335 milljónir króna frá
sama fjórðungi síðasta árs. Hreinar
vaxtatekjur jukust um tæpar 60 millj-
ónir króna eða 14%. Hreinar þókn-
anatekjur námu 1.664 milljónum og
jukust lítið milli ára.
Fjárfestingartekjur voru neikvæð-
ar um 157 milljónir en höfðu verið já-
kvæðar um 209 milljónir yfir sama
tímabil í fyrra. Hrein virðisbreyting
útlána var neikvæð um 155,4 milljónir
en var jákvæð um 590 þúsund krónur
í fyrra.
Rekstrarkostnaður jókst um 1%
Rekstrarkostnaður á fyrstu þrem-
ur mánuðum ársins nam 1.314 millj-
ónum og var í samræmi við áætlun en
jókst um 1% frá fyrstu þremur mán-
uðum síðasta árs.
Heildareignir í lok fjórðungsins
námu 117 milljörðum, og höfðu aukist
um 11,4 milljarða frá áramótum. Út-
lán til viðskiptavina námu 30,9 millj-
örðum og höfðu aukist um 0,8 millj-
arða á fjórðungnum. Handbært fé og
innstæður í Seðlabankanum námu
48,1 milljarði og var lausafjárhlutfall
275%. Eigið fé bankans nam 16 millj-
örðum og eiginfjárhlutfallið 23,7% en
eiginfjárkröfur fjármálaeftirlits
Seðlabankans eru um 20,6% hlutfall.
Fyrri afkomuspá bankans gerði ráð
fyrir að hagnaður ársins yrði á bilinu
2.300 til 2.700 milljónir króna. Vegna
breyttra aðstæðna á markaði, stærð-
ar lánasafns, afskriftarþarfar og
skiptasamningasafns, auk vaxta-
lækkana sem hafi haft neikvæð áhrif
á vaxtamun til skemmri tíma, hefur
spáin verið uppfærð og nú er gert ráð
fyrir að hagnaðurinn muni liggja á
bilinu 1.700 til 2.300 milljónir króna.
Kvika Marinó Örn Tryggvason for-
stjóri segir horfur í rekstri bankans
áfram góðar á yfirstandandi ári.
Kvika hagnast
um 336 milljónir
 Færir afkomu-
spá sína niður um
hundruð milljóna