Morgunblaðið - 09.06.2020, Blaðsíða 17

UMRÆÐAN 17
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 9. JÚNÍ 2020
Smiðjuvegi 4C | 200 Kópavogur | Sími 587 2202 | hagblikk@hagblikk.is | hagblikk.is
HAGBLIKK
Álþakrennur
& niðurföll
Þakrennurnar eru frá GRÖVIK VERK í Noregi
Þær eru einfaldar í uppsetningu
HAGBLIKK
Ryðga ekki
Brotna ekki
Litir á lager:
Svart, hvítt, ólitað, rautt
silfurgrátt og dökkgrátt
Kreppan mun að
öllum líkindum dýpka
með haustinu. Ríður
því á að auka fram-
leiðslu til að afla þjóð-
inni gjaldeyris.
Löngum voru sjáv-
arafurðir verðmætasti
útflutningurinn en síð-
ustu ár hefur ferða-
þjónusta orðið sífellt
mikilvægari í gjald-
eyrisöflun þjóð-
arinnar. En hún er horfin, hvarf
eins og dögg fyrir sólu á einni
nóttu. Nú þarf að veiða meiri fisk
og fyrsta skrefið er að gefa hand-
færaveiðar alveg frjálsar.
Sjávarauðlindin með fiskinum er
enn á sínum stað en hún hefur
gengið í gegn um hremmingar, að-
allega vegna niðurskurðar í nafni
uppbyggingar fiskstofna og mis-
skiptingar, þar sem sífellt meiri
hluti aflans hefur færst til stór-
útgerða á kostnað þeirra smærri og
sjávarþorpa landsins. Þá virðist það
vera keppikefli kvótahafa að halda
afla niðri, mynda skortstöðu, sem
hækkar fiskverð og leiguverð á
kvóta.
Niðurstöður úr nýförnu tog-
araralli sýna að þorskstofninn fer
hraðminnkandi en vísitala þorsks
mældist nú um 25% lægri en í fyrra
og um 50% lægri en hún var 2017.
Þar sem ráðgjöf um leyfilega veiði
byggist á að veidd séu 20% stofns-
ins er næsta víst að aflaheimildir í
þorski muni fara úr 260 þús. tonn-
um í um 200 þús. tonn, minnka um
60 þús. tonn, beiti Hafró ekki ein-
hverjum reiknibrellum til að fegra
myndina um árangur sinn í upp-
byggingu fiskstofna.
Þar sem nú er bæði sölutregða
og verðfall á fiskafurðum var gefin
út reglugerð þar sem heimilt verð-
ur að færa 25% af kvóta núverandi
fiskveiðiárs yfir á næsta ár. Ef allir
nýta sér það verður einungis 15%
sókn í þorsk á þessu fiskveiðiári.
Næsta ár, þegar geymslunýtingin
bætist við, hækkar
veiðihlutfallið í 30% og
verður enn hærra ef
aflaheimildir verða
minnkaðar núna, eins
og margt bendir til.
Veiðihlutfallið fer jafn-
vel í 30%. Auk þess
rýrnar fiskur við
geymslu í sjó eins og
dæmin sanna. Það
verður úr vöndu að
ráða fyrir Hafróið ef
þessi staða kemur upp.
Þessi stefna um fast
veiðihlutfall í síbreytilegu umhverfi,
friðun smáfiskjar, hrygningarstopp
og hvað þetta nú allt heitir hefur
beðið algjört skipbrot. Þetta eru all-
ir búnir að sjá nema ráðamenn
þjóðarinnar, sem leyfa Hafró að
dandalast áfram í vitleysunni af-
skiptalaust. Síðasti skandallinn er
stóra grásleppumálið, þar sem
menn voru skikkaðir til að taka upp
veiðarfæri í bullandi fiskgengd og
sjómenn á vestanverðu landinu
komust ekki einu sinni á sjó. Til
grundvallar „stofnmati“ var afli í
botntroll í togararalli en grásleppa
og rauðmagi eru uppsjávarfiskar og
eru útbreiddir um allt N-Atlants-
haf.
Þegar vegferðin undir þeirra
stjórn hófst var lofað 500 þús. tonna
stöðugum árlegum afla þorsks en
nú fer hann líklega niður fyrir 200
þús. tonn. Í hverra þágu eru ráða-
menn okkar að vinna, sem trúa
blint á „vísindamenn“ eða réttara
sagt láta þá plata sig endalaust?
Eftir Jón
Kristjánsson
Jón
Kristjánsson
» Þar sem ráðgjöf
um leyfilega veiði
byggist á að veidd séu
20% stofnsins er næsta
víst að aflaheimildir í
þorski muni minnka
um 60 þúsund tonn
Höfundur er fiskifræðingur.
jonkr@mmedia.is
Nú þarf að veiða
meiri fisk
Fjarvinna, eða starf
án staðsetningar,
snýst ekki um að vinna
heima á náttfötunum
eða hafa ekki sam-
skipti við annan en
köttinn á heimilinu.
Með aukinni sam-
skiptatækni og há-
hraðafjarskiptateng-
ingum um allt land
skapast tækifæri til að
starfa við margvísleg
störf víðar en innan fyrirfram ákveð-
inna veggja. Covid-19-veiran kippir
okkur hraðar inn í fjórðu iðnbylt-
inguna. Stór tæknifyrirtæki eins og
Google sjá fyrir sér að starfs-
mannaaðstaða verði sífellt minni
kostnaður af uppbyggingu fyrir-
tækisins, þrátt fyrir að starfs-
mönnum fjölgi. Yfir 95% starfs-
manna Facebook vinna nú heima hjá
sér í Covid-fárinu en nærri 50 þús-
und starfsmenn vinna hjá fyrir-
tækinu.
Kostir fjarvinnu eru margir. Bú-
seta er ekki lengur skilyrði fyrir því
að velja sér störf við hæfi og því er
hægt að velja sér búsetu út frá fleiri
þáttum en atvinnu. Fjarvinna getur
líka veitt fólki með fötlun aðgang að
fleiri valkostum til atvinnu. Með
aukinni fjarvinnu er líka dregið úr
loftslagsmengun þegar ferðum
fækkar til og frá vinnu-
stað. Vissulega geta
líka verið ókostir við
fjarvinnu, þá kannski
einna helst að hætta er
á að fólk einangrist fé-
lagslega og liðsandi
meðal starfsmanna
verði minni.
Varnir, vernd og við-
spyrna er yfirskrift á
aðgerðaáætlun stjórn-
valda við þeirri stöðu
sem við stöndum
frammi fyrir nú. Það er
mikilvægt hverju samfélagi að halda
uppi þróttmiklu og fjölbreyttu at-
vinnulífi. Nýtum reynslu síðastlið-
inna mánaða til góðs. Við förum
aldrei tvisvar yfir sama lækinn. Það
er svo sannarlega tími til að virkja
mannauðinn á öllu landinu. Við höf-
um allt til staðar; viljann, mannauð-
inn og tæknina. Samgöngur fara
batnandi og með allt þetta að vopni
munum við ná viðspyrnu á ný.
Eftir Höllu Signýju
Kristjánsdóttur
Halla Signý
Kristjansdottir
»Kostir fjarvinnu
eru margir. Búseta
er ekki lengur skilyrði
fyrir því að velja sér
störf við hæfi
Höfundur er þingmaður
Framsóknarflokksins.
Störf án
staðsetningar
Sjúkraliðar eiga
ekki aðild að hjúkr-
unarráði Landspít-
alans þótt þeir eigi að
baki sérstakt nám í
hjúkrun og vinni við
að sinna sjúklingum
við allar athafnir dag-
legs lífs, sem á ensku
nefnist „bedside nurs-
ing“ og við köllum
„nærhjúkrun“. –
Þetta er að mínu mati
alger tímaskekkja.
Á vefsíðu Landspítalans skil-
greinir hjúkrunarráð hlutverk sitt
þannig að það sé meðal annars
ráðgefandi vettvangur fyrir
stjórnendur spítalans og einnig
fyrir umræður um hjúkrun, innan
stofnunar og utan. Markmiðið er
að veita árangursríka hjúkrun.
Það á líka að veita stjórnendum
ráð um rekstur, stjórnun, upp-
byggingu og nýtingu sjúkrahúss-
ins.
Ný stefna hjúkrunar
og viðfangsefni
Í nýsamþykktri stefnu Land-
spítala um framtíðarsýn hjúkrunar
er meðal annars tekið á mannauði
og umbótastarfi í hjúkrun. Eðli
málsins samkvæmt tekur mann-
auðurinn til allra hjúkrunarstétta,
þ.e. hjúkrunarfræðinga, ljós-
mæðra, sjúkraliða
auk annarra sem
veita hjúkrun, með
áherslu á að þeir sem
þjónustuna veita búi
yfir nauðsynlegri fag-
legri hæfni til að
tryggja gæði og ör-
yggi hjúkrunarþjón-
ustunnar. Jafnframt
er áhersla á öfluga,
samhenta og hvetj-
andi teymisvinnu þar
sem færni og þekking
hvers og eins starfs-
manns nýtist sem
best á hverjum tíma.
Heilbrigðisráðuneyti hefur skil-
greint störf sjúkraliða í reglugerð
þannig að hann ber ábyrgð á
störfum sínum við hjúkrun og
umönnun í samræmi við menntun,
þjálfun og færni sem hann hefur
tileinkað sér. Til viðbótar segir
einnig að þegar fagleg færni er
metin skuli taka tillit til viðbótar-
menntunar sem sjúkraliði hefur
aflað sér.
Breytinga er þörf
Við sjúkraliðar erum lykilstétt í
nærhjúkrun. Það hafa dæmin
ítrekað sýnt. Á það reyndi sér-
staklega þegar álagið á heilbrigð-
iskerfinu var á þolmörkum vegna
Covid-19. Þá kom samtakamáttur
samvinnu og samskipta hjúkr-
unarstétta berlega í ljós. Það er
því í raun furðulegt, ósanngjarnt
og skrítið að sjúkraliðar skuli ekki
eiga sæti í hjúkrunarráði Land-
spítalans.
Alþingi hefur nú kjörið tækifæri
til að breyta þessu með því að
samþykkja frumvarp Svandísar
Svavarsdóttur heilbrigðisráðherra
um breytingar á lögum um
heilbrigðisþjónustu sem leggur
meðal annars til að læknaráð og
hjúkrunarráð verði lögð niður í
núverandi mynd. Í staðinn komi
þverfagleg ráð fagstétta. Það er í
samræmi við vaxandi áherslu á
teymisvinnu þar sem ólíkar fag-
stéttir vinna saman að settu
marki, þ.e. að veita sjúklingi eins
góða og örugga þjónustu og mögu-
legt er hverju sinni.
Á meðan 700 sjúkraliðar eiga
ekki fulltrúa í hjúkrunarráði og
þar með enga rödd innan spítalans
er ráðið einfaldlega tímaskekkja.
Eftir Söndru B.
Franks
Sandra B.
Franks
» Á meðan 700
sjúkraliðar eiga
ekki fulltrúa í hjúkr-
unarráði og þar með
enga rödd innan spít-
alans er ráðið einfald-
lega tímaskekkja.
Höfundur er formaður
Sjúkraliðafélags Íslands.
sandra@slfi.is
Hjúkrunarráð
er tímaskekkja
LEIÐRÉTT
Gallup gerði
könnunina
Í grein eftir Þórdísi Lóu Þórhalls-
dóttur, Græna planið til endur-
reisnar, í Morgunblaðinu í gær var
rangt farið með að Capacent hefði
gert könnun þar sem fram kemur
að „þjóðin vill að stjórnvöld taki
loftslagsbreytingar jafn alvarlega
og áskorarnir vegna Covid-19“.
Höfundur vill koma á framfæri að
hið rétta er að Gallup gerði könn-
unina.
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar greinar
alla útgáfudaga. Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega
beðnir að nota innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir ör-
yggi í samskiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið
birtir ekki greinar sem einnig eru sendar á aðra miðla. Kerfið er aðgengilegt
undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu mbl.is. Þegar smellt er á
lógóið birtist felligluggi þar sem liðurinn „Senda inn grein“ er valinn. Í fyrsta
skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn í kerfið. Ít-
arlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í skráningarferlinu. Eftir að viðkomandi
hefur skráð sig sem notanda í kerfið er nóg að slá inn kennitölu notanda og lyk-
ilorð til að opna svæðið. Hægt er að senda greinar allan sólarhringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í síma
569-1100 frá kl. 8-18.