Morgunblaðið - 18.06.2020, Síða 28

28 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. JÚNÍ 2020
Funahöfða 7, 110 Reykjavík | Sími 577 6666
   


Kæli- & frystiklefar
í öllum stærðum
VIÐTAL
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Það er auðvitað gríðarlega mikill
heiður að fá verðlaun sem kennd eru
við Guðrúnu Helgadóttur, enda
ólumst við upp með bókum hennar
sem fyrir vikið mótaði hugmyndir
okkar um hvað einkenni góða barna-
bók,“ segir Arndís Þórarinsdóttir
sem ásamt Huldu Sigrúnu Bjarna-
dóttur hlaut Barnabókaverðlaun
Guðrúnar Helgadóttur þegar þau
voru veitt í annað sinn í seinasta
mánuði og fjallað var um í blaðinu á
sínum tíma. Verðlaunin fengu þær
fyrir skáldsöguna Blokkin á heims-
enda. „Það er ljúf viðurkenning að fá
Barnabókaverðlaun Guðrúnar
Helgadóttur. Ég hef litið upp til
Guðrúnar frá bernsku, og gaman að
fá að deila þessum heiðri með Arn-
dísi sem ég lít einnig upp til,“ segir
Hulda.
Í samtali við Morgunblaðið bendir
Arndís á að svo skemmtilega vilji til
að Guðrún Helgadóttir eigi fyrstu
íslensku blokkarbókina. „Blokkin
sem ævintýrastaður varð ekki fyrr
en með Jóni Oddi og Jóni Bjarna,“
segir Arndís.
Að mati dómnefndar er Blokkin á
heimsenda bæði grípandi og gaman-
söm. „Það má með sanni segja að
andi og arfleifð Guðrúnar Helga-
dóttur svífi yfir. Horft er á samfélag
hinna fullorðnu með augum barns-
ins. Það er ekki allt eins og best
verður á kosið en með samstöðu og
samhygð komast sögupersónur vel
frá verki og vaxa að völdum og virð-
ingu,“ sagði meðal annars í umsögn
dómnefndar þegar úrslitin voru
kunngjörð.
Forréttindi að vinna með Huldu
Blokkin á heimsenda fjallar að
sögn höfunda um Dröfn og fjöl-
skyldu hennar sem er vön nútíma-
þægindum en þarf að segja skilið við
sitt hefðbundna líf til að komast í
gegnum erfiða tíma. Fjölskyldan
verður strandaglópur á eyju þar sem
föðuramma barnanna ræður ríkjum
og allir íbúar búa í einu blokkinni á
eyjunni. Þar er fámennt samfélag og
allir eyjarskeggar hafa ákveðnu
hlutverki að gegna. Aðflutta fjöl-
skyldan lærir að sætta sig við að búa
við þröngan kost. Allir þurfa að
leggja sitt af mörkum og læra að
taka ekki allt sem gefið. Það gengur
á ýmsu á eyjunni. Margir eru ósáttir
við sína stöðu, skemmdarverk eru
unnin og nýbúarnir liggja undir
grun.
Blokkin á heimsenda er fyrsta
bókin sem þær Arndís og Hulda
skrifa saman. Arndís hefur áður sent
frá sér unglingasöguna Játningar
mjólkurfernuskálds, barnabækurn-
ar Nærbuxnaverksmiðjan og Nær-
buxnanjósnararnir og ljóðabókina
Innræti. Undir höfundarnafninu
Rune Michaels hefur Hulda skrifað
fjórar unglingabækur á ensku sem
forlagið Simon & Schuster gaf út í
Bandaríkjunum og þýddar hafa ver-
ið á ýmis tungumál. Bækurnar nefn-
ast The Reminder, Nobel Genes,
Genesis Alpha og Fix Me og komu
út á árunum 2008 til 2011.
Hvernig er samstarf ykkar til-
komið? Hvar kynntust þið?
„Við Arndís kynntumst á vefnum
sáluga Rithring, þar sem rithöf-
undar skiptust á gagnrýni og góðum
ráðum. Seinna fórum við að skiptast
á texta okkur til skemmtunar og
æfingar, skrifuðumst til dæmis á í
nafni einhverra tilbúinna persóna,“
segir Hulda.
„Já, þótt við höfum óhjákvæmi-
lega verið pennavinir í upphafi vin-
áttunnar, þegar ég bjó í London og
Hulda í Kaupmannahöfn, þá hefur
vinátta okkar áfram verið mikið til
skrifleg þótt við búum nú í sama
landi,“ segir Arndís og rifjar upp að
þegar þær kynntust hafi Hulda ný-
lega verið búin að skrifa undir
útgáfusamning við Simon & Schus-
ter. „Hún var því á allt öðrum stað
en ég sem rithöfundur þegar við
kynntumst, og mér finnst það enn
mikil forréttindi að fá að vinna með
henni,“ segir Arndís og rifjar upp að
bréfaskriftir þeirra síðustu árin hafi
ekki síður verið til að hvíla sig á
barnauppeldinu meðan börnin
þeirra voru yngri, en þau eru í dag á
aldrinum átta til tólf ára.
Eyjan fullkomið sögusvið
„Þegar börnin urðu eldri kviknaði
sú hugmynd að gaman væri að nýta
eitthvað af öllum þeim tölvupóstum
sem farið höfðu á milli til að smíða
bók. Við fórum þá í bunkann okkar
og leituðum að einhverju sem lofaði
góðu. Þá fundum við byrjun sem við
höfðum gert fyrir einhverjum fimm
árum sem fjallar um stelpu sem fer í
heimsókn til ömmu sinnar þar sem
heilt samfélag býr saman í einni
blokk,“ segir Arndís.
„Hugmyndin að bókinni kviknaði
út frá umfjöllun sem við rákumst á
um Whittier, bæ í Alaska þar sem
allir búa saman í einni blokk, og við
talsverða einangrun á veturna. Okk-
ur fannst þetta heillandi staður og
fullkomið sögusvið. Við settum
blokkina svo á eyju til að gera ein-
angrunina enn meira afgerandi,“
bætir Hulda við. „Við tókum því upp
þráðinn og spunnum plott og
ákváðum strax að skrifa alltaf eitt-
hvað á hverjum einasta degi,“ segir
Arndís.
Skemmtun okkur mjög vel
Hvernig unnuð þið bókina?
„Við skrifuðum til skiptis og mað-
ur hlakkaði alltaf til að opna skjalið
og sjá hvað hin hafði verið að
bardúsa. Það var ótrúlega gaman að
koma að handritinu fersku á hverj-
um degi og það lengdist hratt. En
það er auðvitað heilmikil vinna að
passa að allt gangi upp þegar tveir
höfundar hafa komið að málinu,“
segir Hulda.
„Hulda hafði skjalið fyrir hádegi
og ég eftir. Sem var mjög ósann-
gjarnt því ég hafði þá megnið af
sólarhringnum til umráða og var
iðulega að klára mína kafla undir
miðnætti. Við vorum einnig með
vinnudagbók þar sem við settum
upplýsingar um það í hverju við
hefðum verið að vinna hverju sinni
þannig að sú sem kom að skjalinu
hefði innsýn í hvað hefði gerst síðan
síðast, því við vorum ekkert endilega
að vinna á sama stað í skjalinu
hverju sinni. Svona héldum við
áfram þar til við vorum búnar. Við
hittumst bara tvisvar eða þrisvar til
að skipuleggja skrifin og síðan
endurskrifin,“ segir Arndís.
„Við styttum handritið mikið fyrir
útgáfu. Maðurinn minn las það fyrir
dætur okkar, átta og tólf ára. Ég
fylgdist vel með hvar athygli þeirra
flökti, og þar klipptum við mis-
kunnarlaust. Við gjörbreyttum líka
upphafi sögunnar eftir að við sáum
að upphaflega byrjunin gekk bara
alls ekki í börnin,“ segir Hulda.
„Við endurskrifin reyndum við að
taka út alla leiðinlegu partana, sem
er nokkuð sem er alltaf gott að hafa í
huga í öllum endurskrifum,“ segir
Arndís kímin.
Er auðveldara eða erfiðara að
skrifa bók í samvinnu en ein?
„Samstarf okkar gekk mjög vel og
var án hnökra. Frumskrifin voru að
mínu mati skemmtilegust. Þetta er
eins og að vera með ósýnilegan vin.
Stundum ef maður hafði áhyggjur af
einhverju í skrifunum gat maður
næst þegar maður settist við tölvuna
séð að búið var að leysa vandann,
sem er auðvitað ótrúlega skemmti-
legt. Maður myndi oft vilja eiga
þannig félaga í öðrum bókum og
verkefnum. Þegar handritið var orð-
ið stórt og við báðar að breyta hafði
maður eðli málsins samkvæmt að-
eins minni yfirsýn yfir tón, tempó og
fínstillingu. Endurskrifin voru því
aðeins snúnari en ef maður hefði
verið að skrifa einn. En þetta gekk
samt allt lygilega vel og við skemmt-
um okkur mjög vel,“ segir Arndís.
Tilvalin framhaldssögubók
Fyrir hvaða aldur er bókin hugs-
uð?
„Það er nú alltaf erfitt að fullyrða
um það, en börnin okkar eru á aldr-
inum átta til tólf ára og hún hentar
þeim aldri að minnsta kosti vel – og
sjálfsagt aðeins eldri krökkum líka,“
segir Arndís. „Bókin er 256 blaðsíð-
ur sem er allnokkuð fyrir barnabók.
Við styttum hana samt talsvert eftir
að okkur var tilkynnt að við hefðum
unnið keppnina. En þetta var doðr-
antur og er það að einhverju leyti
ennþá. En mér finnst það skemmti-
legt. Ég er býsna ánægð með að hún
sé svona löng, því það þurfa ekki all-
ar bækur að vera eins. Ég er mjög
mikill vinur stuttu, hröðu og fyndnu
bókanna með mörgum myndum. En
það þurfa að vera til alls konar bæk-
ur fyrir alls konar lesendur. Og það
eru til lesendur á aldrinum átta til
tólf ára sem eru mjög spenntir að fá
langa, þykka bók. Þetta er líka góð
bók til að fara inn í sumarið með og
nota sem framhaldssögubók fjöl-
skyldunnar,“ segir Arndís.
Arndís er einn okkar bestu
Hvernig kom það til, Hulda, að þú
fórst að skrifa unglingabækur á
ensku?
„Ég bjó erlendis á þeim tíma sem
ég skrifaði á ensku, og hef alltaf haft
gaman af unglingabókum, sem taka
oft á þungum og erfiðum málefnum
á sérstakan hátt. Bækur eins og ég
vildi skrifa voru hins vegar ekki
gefnar út á Íslandi, allavega á þeim
tíma. Mér var ráðlagt að nota höf-
undarnafn sem myndi ekki vera of
framandi á Bandaríkjamarkaði. Ég
valdi að nota brot úr millinafninu
mínu, Sigrún, og millinafn afa míns
sem hét Jón Mikael,“ segir Hulda.
Hvernig er svo að skrifa bók á
móðurmálinu í stað enskunnar?
„Það er auðvitað miklu auðveldara
að skrifa á móðurmálinu, þar sem
maður hefur miklu betri tilfinningu
fyrir öllum blæbrigðum málsins. Ég
hef lítið skrifað síðasta áratuginn,
lífið hefur bara farið í aðrar áttir. Ég
kom þó aðeins við í ritlistarnáminu í
Háskóla Íslands fyrir nokkrum
árum, sem var skemmtileg upp-
lifun,“ segir Hulda.
Hver er munurinn á nýju bókinni
og þeim fyrri sem þú hefur skrifað?
„Blokkin á heimsenda er mjög ólík
þessum bókum, það er mikill húmor
í henni, þótt það sé líka alvarlegur
undirtónn. Arndís er auðvitað einn
af okkar bestu og fyndnustu barna-
bókahöfundum og samstarfið var
mjög skemmtilegt. Bókin var löngu
skrifuð þegar kófið skall á, en það
var áhugavert að sjá hversu margar
samsvaranir komu þar upp, ástandið
á eyjunni, og ástandið sem allt í einu
var komið á í samfélaginu. „Hve
lengi verðum við föst á þessari
eyju?“ var þríeykið spurt á ein-
hverjum blaðamannafundinum, sem
er einmitt spurning sem bergmálar
svolítið í gegnum bókina,“ segir
Hulda.
Á mörkum staðleysunnar
Er þetta framtíðarsaga?
„Við viljum helst ekki staðsetja
hana. Hún er á einhverjum mörkum
staðleysunnar. Veruleikinn sem
aðalpersónan kemur úr er kunnug-
legur veruleiki íslenskra barna.
Dröfn er vön að spila Minecraft, fara
á skauta og spila í skólahljómsveit
sem er allt mjög hversdagslegt.
Eyjan sem amman býr á einangrast
á veturna vegna loftslagsbreytinga;
þessi eyja er ekki til en tíminn er nú-
tíminn. Þetta er bara mjög nálægur
hliðarraunveruleiki,“ segir Arndís.
Má lýsa bókinni sem glæpasögu?
„Við Hulda höfum reyndar lengi
talað um það að okkur langaði að
skrifa glæpasögu fyrir krakka. Það
væri hins vegar ofmælt að segja að
þessi bók sé glæpasaga – en það er
vissulega einhver í blokkinni sem vill
hinum íbúunum illt og aðalpersóna
bókarinnar kemst fyrir rest að því
hver það er,“ segir Arndís
Má búast við framhaldi á bókinni?
„Það er ekki útilokað, en við erum
ekki byrjaðar á slíkri bók,“ segir
Arndís.
En langar ykkur að vinna meira
saman með þessum hætti?
„Já, því þetta var mjög gefandi
samstarf. Þessi saga varð til í tím-
anum á milli tímanna. Við unnum
þetta alltaf eins og áhugamál þannig
að við upplifðum ekki að þetta tæki
tíma frá öðrum verkefnum. Ég er
alveg hissa á því að þessi bók skuli
hafa orðið til. Ég reiknaði aldrei með
henni þegar ég hugsaði um að
hverju ég væri að vinna. Það væri
mjög gaman að gera eitthvað
meira,“ segir Arndís.
Ljósmynd/Kristín Viðarsdóttir
Gleði Höfundarnir Arndís Þórarinsdóttir og Hulda Sigrún Bjarnadóttir ásamt Degi B. Eggertssyni borgarstjóra
Reykjavíkur þegar þær veittu Barnabókaverðlaunum Guðrúnar Helgadóttur viðtöku í Höfða í seinasta mánuði.
„Ljúf viðurkenning“
 Arndís Þórarinsdótir og Hulda Sigrún Bjarnadóttir urðu pennavinir fyrir 15 árum  Nýttu bréfin
til að skrifa verðlaunabókina Blokkin á heimsenda  „Þetta er eins og að vera með ósýnilegan vin“
» Bókin var lönguskrifuð þegar kófið
skall á, en það var
áhugavert að sjá hversu
margar samsvaranir
komu þar upp.