Morgunblaðið - 27.07.2020, Qupperneq 12

Morgunblaðið - 27.07.2020, Qupperneq 12
12 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 27. JÚLÍ 2020 Garðatorg 6 | s. 551 5021 | www.aprilskor.is Musse & cloud Agata 13.990 kr. Ný sending 27. júlí 2020 Gengi Kaup Sala Mið Dollari 136.18 Sterlingspund 173.33 Kanadadalur 101.35 Dönsk króna 21.199 Norsk króna 14.75 Sænsk króna 15.362 Svissn. franki 147.22 Japanskt jen 1.2803 SDR 190.23 Evra 157.8 Meðalgengi/Viðskiptavog þröng 191.5101 Hrávöruverð Gull 1893.85 ($/únsa) Ál 1661.0 ($/tonn) LME Hráolía 43.27 ($/fatið) Brent ● Heimsmarkaðsverð á gulli hefur ver- ið á hraðri uppleið það sem af er þessu ári og rauf á föstudag 1.900 dala múr- inn. Hefur gullúnsan ekki verið dýrari síðan 2011 þegar heimsmarkaðsverðið sló met og fór upp í 1.921 dal. Á föstu- dag fór gullverðið hæst upp í 1.906 dali á únsuna og var síðasta vika sú sjö- unda í röðinni sem verð málmsins fer hækkandi. Gullverð sveiflast jafnan í takt við væntingar fjárfesta, og hækkar þegar fjármagn flýr markaði og leitar skjóls í öruggari eignaflokkum. FT bendir á að hækkunin nú skýrist að hluta til af veik- ingu bandaríkjadals á undanförnum vik- um, vegna þeirra neikvæðu áhrifa sem kórónuveirufaraldurinn hefur haft á hagkerfi landsins. Vaxandi spenna í samskiptum Bandaríkjanna og Kína eykur á svartsýni fjárfesta eins og stendur auk þess sem veiking dalsins á þátt í því að minnka áhuga fjárfesta á bandarískum ríkisskuldabréfum sem alla jafna eru vinsælt skjól fyrir fé á óvissutímum. Er ávöxtunarkrafa banda- rískra ríkisskuldabréfa neikvæð um þessar mundir sem gerir gull að þeim mun álitlegri fjárfestingarkosti í sam- anburði. Sérfræðinga grunar að spákaup- mennska eigi einnig sinn þátt í þróun gullverðs og nefna því til sönnunar að verð á silfri hefur hækkað nokkuð skarpt frá því um miðjan mars. Verð á silfri tók svo kipp um miðjan júlí, kostar í dag tæplega 23 dali og hefur ekki ver- ið hærra í sjö ár. ai@mbl.is Verð á gulli í hæstu hæðum Flótti Óvissa beinir fjárfestum í gullið. STUTT BAKSVIÐ Ásgeir Ingvarsson ai@mbl.is Efnahags- og atvinnulíf Íslands er enn í lægð vegna kórónuveirufarald- ursins og erfitt að segja til um hvort og hvenær má eiga von á umskiptum. Kórónukreppan hefur bitnað af mis- miklum þunga á ólíkum stéttum og þjóðfélagshópum sem hafa líka mis- jafna burði til að aðlagast breyttu um- hverfi á vinnumarkaði. Stjórnvöld gripu til ýmiss konar tímabundinna úrræða til að milda höggið og óttast sumir að ef ekki verði meira gert kunni ástandið að versna enn frekar. Andrés Jónsson, framkvæmda- stjóri ráðgjafarfyrirtækisins Góðra samskipta, segir að heilt á litið hafi ríkisstjórnin og seðlabankinn staðið sig vel og m.a. tekist það erfiða verk- efni að viðhalda tiltrú almennings á framtíðina. „Ísland er lítið land og með reglulegu millibili rísa upp svart- sýnisöldur sem fara um allt samfélag- ið með þeim afleiðingum að í ákveðnum geirum er eins og skrúfað sé fyrir krana sem svo veldur því að ástandið verður enn verra en ella. Það hefur ekki gerst að miklu marki í þetta skiptið, en svartsýnin gæti þó blossað upp að nýju á komandi mán- uðum þegar margir sem misstu vinn- una í sumarbyrjun ljúka uppsagnar- fresti og þeir sem komnir voru á atvinnuleysisbætur missa rétt til tekjutengdra bóta,“ segir Andrés. „Eins þykir líklegt að ófáir veitinga- staðir og hótel séu að reyna að þrauka með sumarvertíðinni en það muni ríða þeim að fullu ef viðskiptin dragast saman með haustinu.“ Stjórnvöld geta brugðist hratt við Engu að síður er Andrés bjartsýnn, bæði til skemmri og lengri tíma, og verður þess var víða í einkageiranum og opinbera geiranum sömuleiðis að þar er hugur í fólki og vilji til að grípa þau tækifæri sem kreppan skapar. „Þessi fyrirtæki og stofnanir væru vís til að nýta sér það að núna er mikið af öflugu fólki fáanlegt til starfa og lík- legt að það sé margt reiðubúið að gera frekar hóflegar launakröfur gegn því að komast einhvers staðar í vinnu.“ Það eykur líka á bjartsýni Andrés- ar að honum þykir íslensk stjórnvöld nokkuð snör í snúningum: breyta megi lögum og reglugerðum hratt og vel og virkja ýmis opinber kerfi án mikilla tafa. „Þá verða haldnar kosn- ingar eftir rétt rúmlega ár og hefur alltaf fylgt kosningum að stjórnmála- menn eru viljugri til að ráðast í verk- efni og útgjöld af ýmsum toga, klippa á borða og dreifa gleðinni um sam- félagið.“ Andrés hefur þó áhyggjur af stöðu fólks af erlendum uppruna sem virð- ist hafa orðið sérstaklega illa fyrir barðinu á niðurskurði í ferðaþjónustu og víðar. Hann bendir á að margt af þessu fólki hafi komið sér vel fyrir á Íslandi, og sé bæði ungt og hörku- duglegt, en geti átt erfitt með að nýta sér þann stuðning og úrræði sem því standa til boða. Ekki aftur í gamla farið Þórunn Sveinbjarnardóttir, for- maður Bandalags háskólamanna, tek- ur í sama streng og Andrés um stöðu innflytjenda á vinnumarkaði. Hún bendir líka á að samkomubannið hafi bitnað af miklum þunga á listafólki: „Næstum allir sviðslistamenn lands- ins misstu vinnuna daginn sem sam- komubannið var sett á. Þá eru margir á vinnumarkaði í harkinu, þ.e.a.s. hafa hvorki fasta vinnu né fastar tekjur og hafa rekið sig á að réttindi þeirra eru iðulega ekki þau sömu og hjá þeim sem hafa verið í fullri vinnu. Það er mjög mikilvægt að fólk í harkinu sé fé- lagar í stéttarfélagi og greiði í sjúkra- sjóð, t.d. til að tryggja réttindin þegar í harðbakkann slær. Loks er ástæða til að benda á að atvinnuleysi hefur auk- ist hlutfallslega mest á meðal háskóla- menntaðs fólks á síðsutu misserum. Það hefur þrefaldast frá því í janúar 2019 og nú eru rúmlega 4.000 masnns með háskólamenntun í atvinnuleit.“ Að mati Þórunnar er ástandið í dag gott tilefni til að gaumgæfa hvaða stefnu íslenskt samfélag og atvinnulíf á að taka. „Að mínu áliti er ekki í boði að fara aftur í gamla farið og halda áfram að byggja á örfáum útflutnings- greinum sem eiga það sameiginlegt að stunda auðlindanýtingu,“ segir hún og vísar þar til sjávarútvegs, ferðaþjón- ustu og stóriðju. Vill Þórunn að stjórn- völd og atvinnulíf marki stefnu sem styður fjölbreyttan útflutning sem byggist á hugviti og nýsköpun. „Við erum lítið og galopið hagkerfi og byggjum allt okkar á að eignast sterk þekkingardrifin útflutningsfyrirtæki sem styðja þarf fyrsta spölinn. Það gerum við með sterkum opinberum samkeppnissjóðum, sem auðvelda rannsóknir og þróun, og með því að hvetja til nýsköpunar þvert á atvinnu- greinar. Það eru næstum 20 ár liðin af 21. öldinni og enn einkennist atvinnu- lífið af hugsunarhætti sem einblínir á aflabrögð og bjargræði líkt og fyrr á tímum. Við erum of gjörn á að halda að hlutirnir einfaldlega gerist af sjálfu sér. Það mátti t.d. sjá fyrstu árin í of- urvexti ferðaþjónustunnar.“ Sigur fagmennskunnar Einnig varar Þórunn við því að stjórnvöld bregðist við auknum þrýst- ingi á ríkissjóð með niðurskurði í vel- ferðarkerfinu. Hún segir að kórónu- veirufaraldurinn hafi einmitt sýnt það vel hve miklu skiptir fyrir samfélag og atvinnulíf að á Íslandi sé starfrækt öfl- ugt opinbert heilbrigðiskerfi og félagslegt öryggisnet sem grípi alla. „Við þurfum að hætta að stilla einka- geiranum og opinbera geiranum upp sem andstæðum, því hvor þarf á hin- um að halda.“ Þórunn telur viðbrögð stjórnvalda og samfélags við farsóttinni vera sigur fagmennskunnar. „Starfsfólk í alls kyns framlínustörfum hélt áfram að sinna skyldum sínum óaðfinnanlega. Heilbrigðis- og umönnunarstéttirnar öxluðu þungar byrðar fyrir okkur hin og vert að þakka sérstaklega þeim sem voru í svokallaðri „sóttkví B“. Þetta fólk mætti til vinnu sinnar til að sinna sjúklingum, öldruðum og fötluð- um, fór svo heim og hitti engan til að lágmarka líkurnar á smiti, svo vikum skipti.“ Vegið að stéttarfélagaforminu Vonandi réttir hagkerfi Íslands og alþjóðahagkerfið úr kútnum fyrr en síðar, og væri þá óskandi að þær spár sumra hagfræðinga rættust að um- skiptin verði eins og „V“ í laginu þar sem rekstur flestra fyrirtækja kemst nokkurn veginn í samt horf og fyrir faraldur. Þórunn segir að þegar tekist hefur að komast yfir erfiðasta hjallann þurfi aðilar vinnumarkaðarins að efla samtalið sín á milli. „Það er áhyggju- efni hvernig sótt hefur verið að grund- vallarréttindum fólks á vinnumarkaði og þróunin í kjaradeilu Flugfreyju- félags Íslands til marks um hættulega þróun þar sem reynt var að brjóta nið- ur stéttarfélagaformið og samstöðu launþega,“ segir hún. „Að baki er ein- hver lengsta kjarasamingalota í manna minnum og flestar stéttir bún- ar að semja til 2023. Það gæti virst langur tími en árin líða hratt og við þurfum að nýta tímann vel fram að næstu samningum.“ Svarstýnisalda hugsanleg Morgunblaðið/Styrmir Kári Verðmæti Mynd úr safni af ferðamönnum í Reykjavík. Það mun strax hjálpa heilmikið þegar ferðalög á milli landa komast í eðlilegt horf.  Mikilvægt er að viðhalda tiltrú almennings til að gera ekki illt verra  Atvinnu- leysi háskólamenntaðra hefur þrefaldast á síðustu misserum og kann að aukast Andrés Jónsson Þórunn Sveinbjarnardóttir Bandaríska kreditkortafyrirtækið American Express segir að kortavelta fari hægt vaxandi. Um miðbik júlí var veltan 20% lægri en á sama tímabili í fyrra, sem er nokkru skárra en í aprílmánuði þegar samdrátt- urinn nam 40% á milli ára. Félagið hefur lagt til hlið- ar 1,6 milljarða dala vegna vaxandi hættu á að kort- hafar lendi í fjárhagserfiðleikum og geti ekki greitt reikninga sína. Reuters bendir á að AmEx standi nokkru verr að vígi en önnur greiðslukortafyrirtæki þar eð viðskipta- vinir félagsins eru alla jafna gjarnari á að eyða í ferðalög og afþreyingu – en þeir geirar hafa einmitt orðið hvað harðast fyrir barðinu á kórónuveirufar- aldrinum. Kortafyrirtækið gerir einnig mikið út á við- skiptakort en þar sem rekstur margra fyrirtækja er í járnum má vænta þess að velta viðskiptakorta verði með minnsta móti. Á öðrum ársfjórðungi minnkuðu útgjöld neytenda og fyrirtækja vegna kaupa á afþreyingu og ferðaþjón- ustu um 87%, samkvæmt nýjustu upplýsingum úr rekstri AmEx. Að því er fram kemur í nýjasta uppgjöri félagsins hafa tekjur American Express dregist saman um 29,2% og var hagnaður 29 sent á hlut nú en var 2,07 dalir fyrir ári. ai@mbl.is AFP Tómt Erfiðleikar í ferða- og afþreyingargeira lita rekst- ur AmEx. Frá tómlegri verslunargötu í Los Angeles. Tölur AmEx sýna hægfara bata

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.