Morgunblaðið - 30.07.2020, Blaðsíða 30

30 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 30. JÚLÍ 2020
Á þjóðhátíðardegi
Bandaríkjanna flutti
Trump Bandaríkja-
forseti áhugaverða og
innihaldsríka ræðu við
rætur Rushmore-fjalls
en höfuð fjögurra
Bandaríkjaforseta eru
höggvin í granítberg
þess. Fór Bandaríkja-
forseti yfir hvernig
þessir fjórir forverar
hans höfðu allir sín áhrif á þróun
vestrænna gilda um frelsi manna.
Gildi sem Bandaríkin hafa haldið
vörð um með miklum fórnum öðrum
til heilla. Oftar mætti þakka fyrir þær
fórnir og sérstaklega þá varðstöðu
enda má færa fyrir því rök að sú frið-
sæld sem nú ríkir í Evrópu sé af-
rakstur þeirrar stefnu.
Það er óumdeilanlegt að Bandarík-
in björguðu Evrópu frá
uppgangi fasista og
kommúnista á síðustu
öld en báðar stefnurnar
voru og eru alræð-
isstefnur sem einungis
er hægt að koma til
framkvæmda með kúg-
un, hótunum, ótta og of-
beldi. Þessar tvær hel-
stefnur eiga einnig það
sameiginlegt – sem má
sjá í öllum ríkjum sem
þær hafa náð fótfestu í
– að þær eitra hið fé-
lagslega andrúmsloft, upp að því
marki að allir þeir sem kunna að hafa
aðrar skoðanir sæta samfélagslegu
einelti og ofsóknum. Með því eru all-
ar aðrar skoðanir en hinar pólitískt
réttu kramdar niður.
Í nefndri Rushmore-ræðu setti
Bandaríkjaforseti söguna í fróðlegt
samhengi við líðandi stund og varaði
við upprisu nýrrar alræðishyggju en
fylgismenn hennar, rétt eins og for-
verar fyrri tíðar, vilja hvorki rökræða
né sætta sig við aðra samfélagssýn en
þá sem þeir telja þá einu réttu. Í því
samhengi benti forsetinn á að hjá
valdamestu fjölmiðlunum, í háskólum
og jafnvel innan stjórna fyrirtækja sé
komið andrúmsloft sem gengur út á
algjöra hollustu við hina nýju póli-
tísku rétthugsun og þeir sem kunna
að hafa aðrar skoðanir, jafnvel með
mjög saklausum hætti, eru eltir uppi
og refsað; snúið er út úr orðum
þeirra, þeir gerðir að atlægi, eru rit-
skoðaðir, reknir úr starfi og bann-
færðir.
Því miður sáum við slíka meðferð
ekki fyrir svo löngu hér á Íslandi í
máli lektors við Háskólann í Reykja-
vík en honum var vikið úr starfi,
sviptur lífsviðurværinu og ærunni,
því hann sagði eitthvað sem ekki
mátti víst segja í lokuðum hópi vina,
utan vinnu, á samfélagsmiðli. Mörg-
um er spurn hvar þingmennirnir okk-
ar voru þegar sú ömurlega ákvörðun
var tekin. Teljum við það eðlilegt að
háskóli sem þiggur opinbert fé gerist
dómari og böðull? Erum við raun-
verulega frjáls ef við erum svipt lífs-
viðurværinu ef við gerum eitthvað
sem fellur undir óskilgreinda hugs-
ana- og skoðanaglæpi?
Við sáum á sama hátt vott af slík-
um skrílsbrag í nýlegri umræðu um
sendiherra Bandaríkjanna sem gerði
nú ekki meira en að kalla Covid-19
kínversku veiruna og benda á að
sameiginleg barátta sé grundvöllur
þess að við sigrumst á veirunni
skæðu. Lengi vel var veiran kölluð
Wuhan-veiran. Það er ekki nýtt og
ekki óeðlilegt að smitsjúkdómar séu
kenndir við hin og þessi svæði.
Spænsku veikina þekkja flestir en
sömuleiðis má nefna Vestur-
Nílarveikina sem kennd er við Nílar-
fljótið, MERS sem er kennd við Mið-
Austurlönd (Middle East Re-
spiratory Syndrome), zika-veiruna
sem kennd er við Zika-frumskóginn í
Úganda, ebólu sem formlega er
kennd við Saír o.fl. Það er heldur ekki
óeðlilegt að uppruni smitsjúkdóma
komi til sérstakrar skoðunar og rann-
sóknar. Aðeins í tengslum við
Covid-19 hefur slíkt verið viðkvæmt
umræðuefni og byggist sú viðkvæmni
á einhverslags pólitík frekar en vís-
indum. Það verður líka að teljast
mjög varhugaverð þróun að sendi-
herra okkar mestu og mikilvægustu
vinaþjóðar hljóti eins óábyrgt umtal
ráðamanna og raun bar vitni. Líklega
skrifast það á hina nýju fíkn sem
sumir eru haldnir þessa dagana og
lýsir sér í óseðjandi sýndarþörf á
samfélagsmiðlum. Margt er slæmt
við þann kæk að þurfa læk en fyrir
utan eineltistilburði og persónuárásir
gengur málflutningur slíkra jafn-
framt út á að samfélagið sé svo slæmt
að það þurfi endurræsingu. Byrja
upp á nýtt og helst eyða öllum um-
merkjum hins gamla. Hér á Íslandi
er það stjórnarskráin okkar sem
verður einna helst fyrir barðinu á
þeim þankagangi.
Oft fer saman við slíkan þanka-
gang sérstök þráhyggja að eyði-
leggja styttur og minjar sem kunna
að minna á önnur sjónarmið og gegna
mikilvægu sameiningarhlutverki.
Kaldhæðið virðist það að þótt hinn
frjálsi heimur hafi allt of oft horft
agndofa upp á eyðileggingu minja hjá
ribböldum Austurlanda nær og fjær,
s.s. íslamska ríkisins á fornminjum
Sýrlands, eyðileggingu Talíbana á
risavöxnum búddastyttum, að
ógleymdum Pol Pot sem tók þá
stefnu líklega skrefinu lengst, ganga
nú um Vesturlönd svokallaðir mót-
mælendur rétt eins og stormsveitir
hins liðna og skemma styttur. Það
kann því að vera nauðsynlegt að
benda á að allar stefnur sem ganga út
á að endurræsa og byrja upp á nýtt
hafa endað með hörmungum.
Slíkir umrótshópar eru hin raun-
verulega ógn við hið vestræna frelsi
og þeir munu aldrei hætta fyrr en
tekist hefur að afmá eða afbaka sög-
una og þegar þangað er komið mun
frelsið hafa verið fest í slíka fjötra að
það mun eingöngu takmarkast við
þeirra sýn og þeirra stefnu.
Eftir Viðar
Guðjohnsen » Forsetinn benti á að
hjá valdamestu fjöl-
miðlunum, í háskólum
og jafnvel innan stjórna
fyrirtækja sé komið
andrúmsloft sem geng-
ur út á algjöra hollustu
við hina nýju pólitísku
rétthugsun og þeir sem
kunna að hafa aðrar
skoðanir, jafnvel með
mjög saklausum hætti,
eru eltir uppi og refsað;
snúið er út úr orðum
þeirra, þeir gerðir að at-
lægi, eru ritskoðaðir,
reknir úr starfi og bann-
færðir.
Viðar H. Guðjohnsen
Höfundur er lyfjafræðingur
og sjálfstæðismaður.
Alræðishugsun í fæðingu
Hlauparar: Arnar Pétursson og
Hulda Guðný Kjartansdóttir.
NÝ SENDING Í OPTICAL STUDIO
Oakley-umboðið á Íslandi
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar grein-
ar alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota
innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í sam-
skiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið birtir
ekki greinar sem einnig eru sendar á aðra miðla.
Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu
mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi þar sem liðurinn „Senda inn
grein“ er valinn.
Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn
í kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í skráningarferlinu. Eftir að
viðkomandi hefur skráð sig sem notanda í kerfið er nóg að slá inn kennitölu
notanda og lykilorð til að opna svæðið. Hægt er að senda greinar allan sólar-
hringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í síma
569-1100 frá kl. 8-18.