Morgunblaðið - Sunnudagur - 13.09.2020, Blaðsíða 6

VETTVANGUR
6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 13.9. 2020
Smáratorgi 1, 201 Kóp., s. 588 6090, vl@verkfaeralagerinn.is
Vefverslunin alltaf opinwww.listverslun.is
Verkfæralagerinn
Mán.-fim. kl. 9-18, fös. kl. 9-18:30, lau. kl. 10-18, sun. kl. 12-17
Kolibri trönur
í miklu úrvali, gæða-
vara á góðu verði
Kolibri penslar
Handgerðir þýskir penslar
í hæsta gæðaflokki
á afar hagstæðu verði
Ennþá meira úrval af
listavörum
WorkPlus
Strigar frá kr. 195
Árum saman hélt ég að ég hefði veriðeinstaklega skemmtilegur nemandi.Gott ef ég var ekki búinn að ímynda
mér að ég hefði verið eftirlæti kennaranna
og hvers manns hugljúfi í grunnskóla. Klár,
fyndinn og óútreiknanlegur. Mögulega svo-
lítið fyrirferðarmikill en bætt það allt sam-
an upp með því að vera skemmtilegur.
Það tók mig nokkur ár og nokkur samtöl
við gamla kennara að komast að því að ef til
vill hafi ekki allir verið á þessari skoðun.
Sumum hefur örugglega fundist ég vera
eigingjarn, hávær, truflandi og erfiður. Mér
hafi fundist það fullkomlega eðlilegt að láta
tímana snúast um mig og ekki borið nógu
mikla virðingu fyrir öðrum nemendum sem
voru jafnvel í skólanum fyrst og fremst til
að læra.
En af hverju ætli ég hafi haldið að ég hafi
verið svona einstaklega vel heppnaður nem-
andi? Það er ekki óhugsandi að það hafi
verið vegna þess að ég fékk athygli. Kenn-
arar vissu alltaf hver ég var og stór hluti
tímans fór í að bregðast við endalausum lát-
um og stælum í mér.
Svo eignast maður börn sem koma heim
úr skólanum og lýsa nemendum sem trufla í
tímum. Eru kannski skemmtilegir en hafa
lag á því að láta kennslustundirnar hverfast
um sjálfa sig á kostnað annarra. Og lýsingin
á þeim minnir óþægilega á einhvern sem
maður þekkir.
Mér datt þetta í hug þegar ég var að
fletta Mogganum í vikunni. Þar er frétt sem
minnir mig á hvernig við metum hver við
erum og hverju við skilum. Þetta var sem-
sagt árleg, og stundum meira en það, frétt
um ræðukóng Alþingis. Þetta er alls ekki
eitthvað nýtt. Á tímarit.is má finna mikinn
fjölda frétta um ræðukónga en reyndar að-
eins eina ræðudrottningu.
Mér finnst þetta nefnilega á einhvern
hátt vera grein af sama meiði. Ræðukóng-
urinn sem talar út í eitt og heldur öðrum í
gíslingu með því sem hann telur vera mik-
ilvæg innlegg í umræðuna sem megi bara
ekki með nokkru móti fara fram hjá nein-
um. Hann metur framlag sitt sem nauðsyn-
legt og veltir því sennilega sjaldan fyrir sér
hvað öðrum finnist um það. Endanleg við-
urkenning kemur svo þegar hann fær þenn-
an titil: Ræðukóngur Alþingis. Eftir að hafa
talað í 30 klukkustundir samtals.
Setjum þetta í samhengi og verum
raunsæ. Segjum að það hafi að meðaltali
tveir af hverjum þremur þingmönnum verið
í salnum meðan á þessu gekk (sem mér
skilst að sé líklega ofmat á viðveru þing-
manna). Drögum svo frá kaffi- og mat-
artíma, sumarfrí og almenna frídaga. Þá
kemur í ljós að í raun hafi heilt mannár far-
ið í að sitja undir ræðu kóngsins. Reyndar
sennilega tvö ef
við miðum við
starfstíma
þingsins. (Hér
er ég reyndar
ekki að telja
með vinnutíma
starfsmanna
þingsins, til
dæmis þeirra
sem lenda í því
að skrifa þessi
ósköp upp).
Sem er ábyggilega svipað og ég hafði af
ýmsum nemendum og kennurum í grunn-
skóla.
Það má líka sennilega segja að við höfum
báðir fengið verðlaun. Hann að vera ræðu-
kóngur og ég að vera nemandi sem allir
kennarar mundu eftir.
Winston Churchill var annálaður ræðu-
maður og sagt er að hann hafi einhvern
tímann sagt: Í dag ætla ég að halda langa
ræðu því ég hef ekki tíma til að undirbúa
stutta. Hann dró ekki dul á að því styttri
sem ræðan ætti að vera, því meira þyrfti að
vanda til verka. Sem vekur spurninguna um
það hvort þingið, og reyndar margt fleira,
væri ekki miklu betra ef við hættum að gefa
fólki nafnbót fyrir lengstu ræðurnar og
reyndum frekar að verðlauna þær bestu.
’En af hverju ætli ég hafihaldið að ég hafi verið svonaeinstaklega vel heppnaður nem-andi? Það er ekki óhugsandi að
það hafi verið vegna þess að ég
fékk athygli. Kennarar vissu allt-
af hver ég var og stór hluti tím-
ans fór í að bregðast við enda-
lausum látum og stælum í mér.
Á meðan ég man
Logi Bergmann
logi@mbl.is
Kóngarnir
Fjölskylda með ung börn ferhringinn. Gistir hér og gistirþar, ekið inn í bæi og þorp,
sveitir þræddar, firðir, fjöll og fossar
skoðaðir, söfnin heimsótt; rætt um
mannlífið í þaula. Í stuttu máli: Ís-
lands notið í botn. Þannig var sum-
arfrí þorra landsmanna að þessu
sinni af ástæðum sem við öll þekkj-
um.
Breiðafjarðarferjan leggst að
bryggju á Brjánslæk. „Hér fæddust
þríburar, þeir einu á Vestfjörðum,“
kvað tíu ára stúlka upp úr með og
hingað kom Hrafna-Flóki. „Hvernig
veistu það?“ „Ég sá það í þættinum
Um land allt.“ Og enn átti hún eftir
að uppfræða fjölskylduna, til dæmis
um byggðaþróun í Árneshreppi. Þar
gat hún vísað í fleiri en einn þátt
Landans um það byggðarlag, löngun
fólks til að búa á Ströndum, en að
skilyrði væru erf-
ið. Og hver skyldu
þau hafa verið
þessi erfiðu skil-
yrði? „Úti á landi
tala allir um að
það þurfi að hafa
góða skóla,“ sagði
sú stutta, „og þar
vill fólkið fá að veiða heiman frá sér.“
Þetta er nú næsti bær við að segja
„kvótann heim“, hugsaði afinn þegar
hann hlýddi á ferðafrásagnir yngstu
kynslóðarinnar frá nýliðnu sumri.
Foreldra heyrði hann segja að á
ferðalögum fjölskyldna þeirra um
landið hafi hvergi verið komið að
tómum kofunum hjá börnunum, þau
hafi verið hreint ótrúlega fróð um líf
og lífshætti, söfn og menningarlíf og
lífsbaráttuna almennt. Hinum full-
orðnu stundum engir eftirbátar.
Þetta megi þakka sjónvarpsstöðv-
unum, Ríkissjónvarpinu með Land-
ann sinn og Stöð 2 með Um land allt.
Þaðan mátti vita hvernig var að
fara með börnin sín í túristalausa
Reynisfjöru fyrir einhverjum ára-
tugum og síðan vinsælast af öllu vin-
sælu, og nú úr öðru landshorni,
hvernig megi með hugkvæmni vinna
gómsæta rétti og bragðbætiefni úr
lífríkinu við sjávarkambinn. Tvær
ungar stúlkur, sem afinn þekkir, eru
búnar að skoða þann þátt mörgum
sinnum til að dást að hugkvæmninni
við nýstárlega matargerðina. Tré-
skurðarkonan Sigga á Grund í Flóa
var einnig í miklu uppáhaldi. Og
margt, margt fleira.
Afinn spurði hve marga af þessum
þáttum börnin hefðu séð. „Alla og
suma oft,“ var svarað að bragði.
Hver er þá lærdómurinn? Hann er
sá að fjölmiðlar geta gert tvennt í
senn: Í fyrsta lagi séð okkur fyrir
fróðlegu og skemmtilegu efni og í
öðru lagi skapað uppvaxandi kynslóð
örvandi umgjörð til að alast upp við.
Sú umgjörð gæti verið öðruvísi og
er það allt of oft: „Hver skaut hvern,
og hver stal hverju?“ Þetta stef aftur
og aftur, dag eftir dag, mánuð eftir
mánuð, ár eftir ár og áratugum sam-
an, þá er komið nokkuð sem kalla má
menningu samtímans. Flestir eru því
sammála að ekki sé þetta gott fóður
að gefa á garðann til manneldis, hvað
þá til uppeldis vaxandi kynslóðum.
Samt höfum við haft þetta svona:
„Ríkissjónvarpið varar við því að eft-
irfarandi mynd er ekki við hæfi
barna.“ En við hæfi hverra?
Ekki er ég frá því að heldur hafi
þetta verið að lagast hin síðari ár, lát
gott á vita. Og síðan skal það ekki
tekið frá listamönnum okkar, mörg-
um hverjum á heimsmælikvarða, að
þeir eru að sjálfsögðu líka menning
samtímans. Það er okkar, sem hvorki
syngjum né sýnum listir á heims-
mælikvarða og
kunnum ekki að
skera út, að veita
þessu listafólki að-
gang að fjölmiðlum
í eins ríkum mæli
og verða má – öll-
um til gleði og
hagsbóta.
Þegar ný sjónvarpsstöð kom til
sögunnar í Danmörku á tíunda ára-
tug síðustu aldar var um það rætt að
hafa fréttir á sama tíma á báðum
stöðvum. Þannig væri tryggt að
þjóðin öll sæi fréttir. Þetta kom ein-
ing til umræðu hér þegar Rás 2
Hljóðvarpsins var stofnuð, hvort ætti
að hafa sameiginlega fréttatíma á
rásunum tveimur. Var í því sam-
bandi sem víti til varnaðar bent á
BBC sem rak fjórar rásir. Radio 1
fyrir léttmetið, Radio 2 með hálflétt
efni en Radio 3 og 4 á dýptina.
Fréttatímar voru ekki sameiginlegir.
Ég minnist þess að þegar Sex daga
stríðið hófst fyrir botni Miðjarð-
arhafs henti það á sama degi að ung-
lingagengi barði asna í Brighton á
Suður-Englandi. Hlustendur Radio 3
og 4 fengu að heyra um heims-
viðburðinn en hlustendur Radio 1
fengu bara asnafréttir. Þetta segi ég
með fullri virðingu fyrir ösnum og
andstyggð á dýraníði.
Er ég þá að biðja um að Landinn
og Um land allt verði gert að skyldu-
efni á öllum sjónvarpsrásum og helst
sýnt þar á sama tíma? Nei, ég er að
segja frá því sem vel er gert og að
gjarnan megi vekja athygli, og þar
með áhuga ungviðisins, á því að fleira
er áhugavert en maður drepur mann.
Sunna Logadóttir
Landinn um land allt
Úr ólíkum
áttum
Ögmundur Jónasson
ogmundur@ogmundur.is
’Er ég þá að biðja umað Landinn og Umland allt verði gert aðskylduefni á öllum sjón-
varpsrásum og helst
sýnt þar á sama tíma?
Vetur í Árneshreppi. „Fleira
er áhugavert en maður drep-
ur mann,“ segir höfundur.