Morgunblaðið - 14.10.2020, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 14. OKTÓBER 2020
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Þrjár vikureru nú tilforseta-
kosninganna í
Bandaríkjunum
og benda skoð-
anakannanir nú til þess að
bilið á milli Joe Biden, fram-
bjóðanda demókrata, og Do-
nalds Trump Bandaríkja-
forseta sé á bilinu 10 til 12
prósentustig á landsvísu.
Þrátt fyrir ýmsar tilraunir
Trumps til þess að draga úr
þeim mun virðist munurinn
frekar hafa aukist en hitt.
Þetta kann að skýra að Bi-
den keppist ekki beinlínis við
að fá að komast í kappræður
gegn Trump, hann telur
sennilega vænlegast fyrir sig
að taka minni áhættu en
meiri.
Trump, nýrisinn úr veik-
indum sínum, er þó öruggur
með sig að vanda og telur sig
hafa ærið efni til, enda
gleymist oft að kosningarnar
í Bandaríkjunum eru flóknar
og að niðurstaðan ræðst ekki
endilega af því hvor fram-
bjóðandinn halar inn fleiri
atkvæði í heildina heldur
hvor fær fleiri kjörmenn, en
þeim er útdeilt á ríkin eftir
íbúafjölda. Myndin þar er þó
væntanlega ekki eins og for-
setinn vildi hafa hana, en þar
munar nú að meðaltali tæp-
um fimm prósentustigum á
honum og Biden.
Ýmislegt getur þó gerst á
þremur vikum og endur-
speglast það í ferðalögum
frambjóðendanna. Ríki er
ekki það sama og ríki, líkt og
Nixon fékk að kynnast árið
1960, þegar hann eyddi dýr-
mætum tíma í baráttunni í að
heimsækja hvert einasta ríki
Bandaríkjanna, og skipti þá
engu máli þó að það væri tal-
ið nær öruggt í vasa hans eða
Kennedys. Fyrir vikið fengu
þau ríki sem gátu ráðið úr-
slitum ekki þá athygli sem
frambjóðandinn hefði átt að
veita þeim.
Segja má að Hillary Clin-
ton hafi líka misreiknað þýð-
ingu ólíkra ríkja fyrir fjórum
árum, þegar hún taldi
tímasóun að heimsækja
nokkur ríki, þá sérstaklega
Wisconsin, sem talin voru
svo örugg vígi demókrata að
útilokað væri að þau féllu.
Það voru því henni og demó-
krötum sár vonbrigði þegar
Trump felldi þau vígi eitt af
öðru á kosninganóttinni.
Þó að Biden hafi þótt sein-
þreyttur til ferðalaga í kosn-
ingabaráttunni til
þessa og hafi
dvalið lang-
dvölum undir yf-
irborði jarðar
hefur hann lært
af mistökum Clinton og gætt
þess vandlega að heimsækja
ríki eins og Wisconsin og
Michigan, í þeirri von að þeir
kjósendur þar sem kusu
Trump samþykki að snúa
aftur í faðm demókrata.
En Wisconsin og Michigan
geta líklega ekki tryggt Bi-
den Hvíta húsið, þótt mik-
ilvæg séu. Lykilinn að Hvíta
húsinu er sennilega að finna í
Pennsylvaníu-ríki að þessu
sinni, en þar er rík blanda af
kjósendum bæði demókrata
og repúblikana, auk þess
sem ríkið býr yfir 20 kjör-
mönnum, sem gætu farið
langleiðina með tryggja
kosningarnar fyrir þann sem
hreppir hnossið.
Það er því ekki að undra að
báðir frambjóðendur leggja
nú ofurkapp á að laða kjós-
endur í Pennsylvaníu til
fylgis við sig, og verður það
líklega mest „heimsótta“ rík-
ið í kosningabaráttunni að
þessu sinni. Það segir líka
sína sögu að Trump hefur á
forsetatíð sinni heimsótt rík-
ið 24 sinnum, og sömuleiðis
að þar hóf Biden kosninga-
baráttu sína í forvali Demó-
krataflokksins.
Þá hafa báðir flokkar lagt
ríka áherslu á að bera út
boðskap sinn í ríkinu, og
reynt að sækja í kjósendur
hinna af meiri krafti en jafn-
an tíðkast í Bandaríkjunum.
Lögfræðingar beggja flokka
hafa enn fremur farið mikinn
í Pennsylvaníu til þess að
tryggja að talning utankjör-
fundaratkvæða verði þeim
sem hagfelldust. Gert er ráð
fyrir að sú barátta muni
standa fram á og jafnvel
fram yfir kjördag.
Sem stendur er útlitið
dökkt fyrir Trump í Penn-
sylvaníu, þar sem Biden leið-
ir í ríkinu með sjö prósentu-
stiga mun. En þrjár vikur
eru stundum sem heil eilífð í
stjórnmálum og forsetinn
telur sig hafa gæfuna með
sér í liði, líkt og fyrir fjórum
árum, fullur af orku á ný eft-
ir persónulegan sigur á kór-
ónuveirunni. Og vissulega er
það svo að reynslan frá því
fyrir fjórum árum hlýtur að
kenna keppinauti Trumps að
bóka ekki sigurinn fyrir
fram.
Ræður Pennsylvanía
næsta íbúa Penn-
sylvaníu-strætis?}
Harður slagur í
mögulegu úrslitaríki
Á
undanförnum árum hafa komið
upp fjölmörg mál þar sem ein-
staklingar hafa verið beittir of-
beldi, sætt ofsóknum eða hót-
unum og í framhaldi óskað eftir
nálgunarbanni á þann sem ofbeldinu beitir. Um
sum þessara mála hefur verið fjallað í fjöl-
miðlum en þau eru þó talsvert fleiri en fólk ger-
ir sér almennt grein fyrir.
Nálgunarbannið er ráðstöfun en ekki eig-
inleg refsing og erfitt hefur reynst að fella fjöl-
breytta háttsemi undir ákveðin hegning-
arlagabrot. Fram til þessa hefur úrræðið því
ekki veitt þolendum ofbeldis nægilega vernd
fyrir síendurteknum friðhelgisbrotum eða of-
sóknum sem skert hefur frelsi þess sem fyrir
ofbeldinu verður.
Til að styrkja þessa vernd er mikilvægt að
lögfesta sérstakt refsiákvæði. Ég hef lagt fram
frumvarp um „umsáturseinelti“ (e. stalking) sem ég tel
mikilvægt til að veita einstaklingum þá vernd sem þeir
þurfa og þá friðhelgi sem þeir eiga rétt á. Með frumvarp-
inu er lagt til að nýrri lagagrein verði bætt við almenn
hegningarlög sem geri það refsivert að hóta, fylgjast með,
setja sig í samband við eða með öðrum sambærilegum
hætti sitja um annan einstakling ef háttsemin er end-
urtekin og til þess fallin að valda ótta eða kvíða. Lagt er til
að brot gegn ákvæðinu varði sektum eða fangelsi allt að
fjórum árum.
Með þessu nýja ákvæði erum við að stíga mikilvægt
skref í aukinni réttarvernd þeirra sem verða fyrir ofbeldi.
Ákvæðið kemur til viðbótar ákvæðum um
nálgunarbann og brottvísun af heimili og er
sambærilegt ákvæði í hegningarlögum flestra
Norðurlandaþjóðanna.
Eftir að Ísland gerðist aðili að Istanbúl-
samningi Evrópuráðsins um forvarnir og bar-
áttu gegn ofbeldi gegn konum og á heimilum
voru árið 2016 gerðar breytingar á íslenskum
hegningarlögum til að tryggja að íslensk refsi-
löggjöf uppfyllti ákvæði samningsins. Þá var
ekki talin þörf á refsiákvæði um umsát-
urseinelti en af dómaframkvæmd og reynslu
er ljóst að núverandi rammi laganna nær ekki
nægjanlega vel utan um þessa háttsemi sem á
grófan hátt skerðir frelsi og friðhelgi annarra.
Í frumvarpinu eru algengustu aðferðir sem
beitt er við umsáturseinelti taldar upp. Sú upp-
talning er þó ekki tæmandi og aðrar aðferðir
sem eru til þess fallnar að valda öðrum
hræðslu eða kvíða falla einnig undir ákvæðið. Ákvæðið
gerir engar kröfur til tengsla geranda og þolanda enda
getur umsáturseinelti bæði beinst að einhverjum sem ger-
andi þekkir vel sem og bláókunnugum.
Það eru sjálfsögð mannréttindi að einstaklingum sé
tryggður sá réttur í lögum að ganga um í samfélaginu óá-
reittir. Með ákvæðinu treystum við þann rétt okkar allra
og stígum mikilvægt skref í átt að aukinni réttarvernd
þeirra sem verða fyrir ofbeldi.
Áslaug Arna
Sigurbjörns-
dóttir
Pistill
Vernd gegn umsátri
Höfundur er dómsmálaráðherra.
aslaugs@althingi.is
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Umframeftirspurn er eftirhlutabréfum í Arnarlaxi íútboði á nýju hlutafé.Fyrirhugað er að útboðið
standi í tvo daga en klukkan 10 í gær-
morgun var tilkynnt að borist hefðu
áskriftir fyrir allri fjárhæðinni. Ís-
lenskum fjárfestum fjölgar í hluthafa-
hópnum. Þannig mun Gildi lífeyris-
sjóður eiga rúmlega þriggja milljarða
króna hlut og Stefnir sem er sjóða-
stýringarfélag Arion banka fjárfestir
fyrir milljarð. Nýr hluthafalisti hefur
ekki verið gefinn út en Gildi verður
væntanlega næststærsti hluthafinn, á
eftir SalMar sem eftir sem áður mun
eiga meirihluta hlutafjár.
Icelandic Salmon sem er norskt
eignarhaldsfélag Arnarlax og skráð á
Notc-markaðinn í kauphöllinni í Osló
hefur ákveðið að færa sig á Merkur-
markaðinn í kauphöllinni. Fyrsti við-
skiptadagur á Merkur-markaðnum er
áætlaður 27. október. Jafnframt er
boðið út nýtt hlutafé á genginu 115
sem er heldur lægra verð en myndast
í kauphöllinni.
Gildi kaupir fyrir 3 milljarða
Aukna hlutaféð sem boðið var út
í gær skilar félaginu um 6,5 millj-
örðum íslenskra króna brúttó. Fjár-
festar skrifuðu sig fyrir þeirri upp-
hæð strax í gærmorgun auk rúmlega
tveggja milljarða sem tveir eldri hlut-
hafar ákváðu að selja. Kemur það í
hlut stjórnar félagsins að ákveða
hverjir fá að kaupa.
Áður en sjálft útboðið hófst
höfðu þrír nýir kjölfestufjárfestar
skuldbundið sig til að kaupa hlutabréf
fyrir rúma fimm milljarða íslenskra
króna. Það eru Gildi lífeyrissjóður
sem fjárfestir fyrir rúma þrjá millj-
arða, Stefnir sem keypti fyrir tæplega
1,5 milljarða og norski fjárfestinum
Edvin Austbø sem keypti fyrir hálfan
milljarð kr.
„Áhersla Icelandic Salmon á
sjálfbærni í starfsemi sinni, gæði og
vottanir í framleiðslunni og virðingu
fyrir umhverfinu gera félagið að
áhugaverðum fjárfestingarkosti að
mati sjóðsins,“ segir í svari Gildis við
fyrirspurn Morgunblaðsins og áfram:
„Icelandic Salmon er öflugt og vax-
andi framleiðslufyrirtæki sem nær til
allrar virðiskeðju laxeldis á Íslandi.
Þetta er fjárfesting í vaxandi grein
sem við höfum væntingar um að skili
sjóðnum góðri ávöxtun til lengri
tíma.“
Þarna er vísað til þess að Arnar-
lax fékk ASC-vottun á eldissvæðinu
við Tjaldanes í síðustu viku og hafa
nú fimm eldissvæði félagsins fengið
þessa eftirsóttu vottun.
Kjartan Ólafsson, stjórnarfor-
maður Arnarlax, er ánægður með
þátttöku íslenskra fjárfesta. „Gildi
vandar mjög aðkomu sína að fjárfest-
ingum og er það viðurkenning fyrir
félagið að standast kröfur hans. Mér
virðist einnig að flestir lífeyrissjóðir
landsins og fagfjárfestar sýni útboð-
inu áhuga þótt ég viti ekki hverjir hafi
skráð sig fyrir hlutum.“
Spurður um þýðingu þess fyrir
Arnarlax að íslenskir fjárfestar komi
sterkir inn í félagið segir Kjartan að
mikilvægt sé að fá stuðning úr nær-
samfélaginu þannig að unnið sé að
uppbyggingunni á Vestfjörðum með
sameiginlegu átaki.
Fjárfest í innviðum
Fjármunirnir sem útboðið skilar
til félagsins verða meðal annars nýtt-
ir í markaðs- og sölumál. Þá er ætl-
unin að fjárfesta fyrir rúma ellefu
milljarða króna á næstu þremur
til fjórum árum í seiðafram-
leiðslu, uppbyggingu líf-
massa í sjókvíum og upp-
færslu vinnslustöðvar á
Bíldudal.
Umframeftirspurn
eftir bréfum Arnarlax
Tvö fyrirtæki selja hluti í Arn-
arlaxi í tengslum við útboðið.
Gyða ehf., félag Kjartans Ólafs-
sonar stjórnarformanns, selur
22% af eignarhlut sínum sem
fyrir var 4,8% og norski fjárfest-
ingarsjóðurinn Pactum selur
55% af hlut sínum sem var
6,8%. Söluandvirði seldra hluta
er rúmlega tveir milljarðar króna
og gafst nýjum hluthöfum kost-
ur að kaupa hlutabréfin í útboð-
inu í gær.
„Það er aldrei góður tími fyrir
stjórnarformann að selja af hlut
sínum en ég ákvað að dreifa
áhættu minni. Ég bætti
við hlut minn í fyrra og
tók til þess lán. Ég
nota hluta andvirðis
bréfanna til að kaupa
hlutabréf í SalMar,
móðurfélagi Arnarlax,
og hluta til að
greiða niður
lánin,“ segir
Kjartan.
Minnkuðu
hluti sína
STJÓRNARMENN
Kjartan
Ólafsson
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Bíldudalur Arnarlax er stærsta fiskeldisfyrirtæki landsins. Nú sækjast inn-
lendir fjárfestar í auknum mæli eftir því að taka þátt í uppbyggingunni.