Morgunblaðið - 02.12.2020, Side 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 2. DESEMBER 2020
Smiðjuvegi 34 • gul gata Kópavogi • biljofur@biljofur.is
Viðgerðir // Bilanagreining // Varahlutir // Smurþjónusta
Hjá Bíljöfri starfa þaulreyndir bifvélavirkjar með ára-
langa reynslu að baki og hafa yfir að ráða fullkomnum
tölvum til að lesa og bilanagreina bílinn þinn
544 5151
tímapantanir
Rótgróið fyrirtæki, starfrækt frá 1992
Þjónustuaðilar IB Selfossi
Getum sótt og skilað bílum á höfuðborgarsvæðinu
Allar almennar
BÍLAVIÐGERÐIR
Aðspurð sagðist Sigríður hafa átt
von á niðurstöðu MDE. Sjálf var
hún viðstödd málflutninginn í febr-
úar.
„Það sagði ég í ljósi þess að
þetta er ekki hefðbundinn dómstóll
í þeim skilningi sem við leggjum í
það hugtak. Þarna er sami dómari
að endurskoða eigin dóm og það er
sá sem kemur frá Íslandi og hefur
mest vægi í þessum dómi,“ sagði
hún skömmu eftir að dómur hafði
verið kveðinn upp.
Bætti hún við að um pólitískt at
væri að ræða frá dómstólnum í
Strassborg. „Það er að því leyti að
dómstóllinn sjálfur er á einhverri
vegferð við að víkka út gildissvið
mannréttindasáttmálans. Þessi nið-
urstaða er auðvitað bara liður í
þeirri vegferð.“
Í kjölfar dómsins mun það falla á
herðar íslenska ríkisins að draga
nauðsynlegar ályktanir. Þannig er
ríkinu gert að tryggja að sambæri-
leg brot komi ekki upp aftur. Hins
vegar á ekki að túlka dóm réttarins
á þann veg að ríkinu sé skylt sam-
kvæmt mannréttindasáttmála Evr-
ópu að taka upp að nýju öll svipuð
dómsmál.
Pólitískt at frá Strassborg
Þegar á framangreindu máli stóð
var Sigríður Á. Andersen dóms-
málaráðherra. Stóð hún fyrir til-
nefningu 15 manns til að gegna
embætti dómara, sem Alþingi stað-
festi. Líkt og fyrr segir voru fjórir
þessara dómara ekki tilnefndir af
svokallaðri hæfnisnefnd, en hún
hafði metið aðra hæfari.
Skúli Halldórsson
sh@mbl.is
Yfirréttur Mannréttindadómstóls
Evrópu (MDE) staðfesti í gær fyrri
niðurstöðu dómstólsins í Landsrétt-
armálinu. Yfirrétturinn var ein-
róma um að brotið hefði verið gegn
sjöttu grein mannréttindasáttmála
Evrópu en dómstóllinn hafði áður
klofnað í afstöðu sinni til málsins.
Í mars á síðasta ári komust fimm
af sjö dómurum að þeirri niður-
stöðu að íslenskra ríkið hefði gerst
brotlegt og að
skipun dómara
við framan-
greindan rétt
hefði brotið gegn
mannréttinda-
sáttmálanum.
Tveir dómarar
skiluðu sér-
atkvæði og töldu
ríkið ekki hafa
gerst brotlegt.
Dómurinn
varðaði mál Guðmundar Andra
Ástráðssonar, sem stefnt hafði ver-
ið fyrir Landsrétt. Lögmaður hans,
Vilhjálmur H. Vilhjálmsson, taldi
að seta Arnfríðar Einarsdóttur sem
dómara í Landsrétti hefði verið
brot á lögum mannréttinda-
sáttmálans. Var það rökstutt þann-
ig að Arnfríður hefði verið ein fjög-
urra dómara sem skipaðir voru
þvert á mat svokallaðrar hæfn-
isnefndar.
Hlaut ekki réttláta meðferð
Dómstóllinn taldi að brotið hefði
verið gegn sjöttu grein sáttmálans,
sem fjallar um rétt einstaklinga til
réttlátrar málsmeðferðar fyrir
dómi. Í fyrri dómi dómstólsins var
ekki tekin sérstök afstaða til þess
hvort fyrrnefndur Guðmundur
Andri hefði hlotið réttláta máls-
meðferð fyrir íslenskum dóm-
stólum.
Rök íslenska ríkisins voru á þá
leið að þó einhverjir vankantar hafi
verið á skipan dómara, væri ekki
hægt draga í efa lögmæti skipanar
dómarans í umræddu máli. Guð-
mundur Andri hefði þar af leiðandi
hlotið réttláta málsmeðferð hjá
dómstóli sem skipaður hafði verið
lögum samkvæmt. Meirihluti dóm-
ara MDE taldi aftur á móti rök
ríkisins ekki sannfærandi. Var það
mat réttarins að ríkið hefði neitað
Guðmundi Andra um rétt sinn til
meðferðar hjá löglega skipuðum
dómstóli.
Yfirréttur MDE stað-
festi fyrri dóm sinn
 Sigríður Á. Andersen segir að um pólitískt at sé að ræða
Aðalsalur Myndin er úr aðalsal Mannréttindadómstóls Evrópu.
Sigríður Á.
Andersen
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
„Skuggavarp á dagvinnutíma eitt
og sér er ekki nógu góð aðferð til
að meta aðkomu dagsljóss að bygg-
ingum,“ segir dr. Ásta Logadóttir,
verkfræðingur og lýsingarsérfræð-
ingur. Hún hvetur til þess að skýrt
verði kveðið á um rétt fólks til
dagsbirtu og sólarljóss í bygging-
arreglugerð og
skipulagi.
Ásta var
starfsmaður Ála-
borgarháskóla í
Danmörku og
vann m.a. ásamt
fleirum tillögur
að breytingum á
byggingar-
reglugerð fyrir
danskt ráðu-
neyti. „Verkefnið var að tryggja að
næg dagsbirta kæmist inn í bygg-
ingar án þess að því fylgdi óþarfa
byggingarkostnaður,“ sagði Ásta.
„Þegar ég kom aftur til Íslands sá
ég hvað við vorum aftarlega á mer-
inni í þessum efnum.“
Hún segir að byggingarreglu-
gerð hér kveði á um að flatarmál
glugga skuli vera minnst 10% af
gólffleti. Það eitt og sér er ekki nóg
því svo margt annað hefur áhrif.
Hún segir vandann aukast eftir því
sem byggðin er þéttari og hærri.
„Þá þarf að skoða hvað í umhverf-
inu hindrar aðkomu dagsljóssins;
háar byggingar í nágrenninu, fjar-
lægð í næsta hús, svalir ofan við
glugga eða veggir sem hindra ljós-
ið? Það þarf að skoða aðstæður á
hverjum stað,“ segir Ásta.
Við þéttingu byggðar og þegar
byggt er ofan á hús þarf að gæta
þess að ekki sé verið að taka dags-
birtu og skin sólar frá nágrönnum.
„Það er ekki gott að íbúar missi
kvöldsólina, þótt skuggavarp á dag-
vinnutíma sé í lagi. Kvöldsólin á Ís-
landi er eitt það dýrmætasta sem
við eigum,“ segir Ásta.
Hún kveðst hafa áhyggjur af
hugmyndum að breytingum á aðal-
skipulagi Reykjavíkur 2010-2040
sem nú eru til kynningar. Einkum
snúa áhyggjur hennar að flokki 5-8
hæða húsa og að ekki sé tryggt að
íbúar á neðri hæðum þeirra fái not-
ið sólarljóss og nægrar dagsbirtu.
Íslendingar ættu að taka mið af
hinum Norðurlandaþjóðunum.
„Það væri skynsamlegt að skoða
hvaða kröfur þeir gera í sínum
byggingarreglugerðum og skipu-
lagsmálum,“ segir Ásta. „Hjá okkur
vantar að tryggja aðkomu dagsljóss
í skipulaginu og að byggingar-
reglugerð tilgreini lágmarkskröfur
til dagsbirtu.“ Hún telur það mistök
að við höfum ekki fylgt fordæmi ná-
grannalanda okkar í þessum efnum
og að hér sé réttur fólks til að njóta
dagsljóss í íbúðum ekki tryggður
eins og þar. „Ég hvet til þess að lýs-
ingarmálin verði skoðuð og þess
gætt að við gerum jafn vel í þeim
efnum og nágrannaþjóðirnar. Við
stöndum þeim langt að baki.“
Ásta segir að það þurfi að vera
meiri tengsl á milli skipulags og
byggingarreglugerðar svo hægt sé
að tryggja lágmarkskröfur um að
dagsljósið komist að gluggum íbúða
og birtan komist inn um gluggana.
Ekki sé hægt að vinna bara með
annað hvort. Dagsljósið og ekki síst
sólarljósið sé mönnum mjög mik-
ilvægt.
Fólk fái notið sól-
arljóssins heima
 Meiri dagsbirtu þörf í regluverkinu
Morgunblaðið/Ómar
Sól og skuggar Há og þétt byggð getur hindrað birtuna í að ná til nágranna
á neðstu hæðum. Lýsingarfræðingur telur að endurskoða þurfi regluverkið.
Ásta
Logadóttir
„Það virðist vera margt athyglisvert í þessum dómi og
rökstuðningi með honum sem ber að skoða nánar,“ seg-
ir Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir dómsmálaráðherra um
dóm MDE í Landsréttarmálinu. Að hennar sögn er nið-
urstaðan vonbrigði. Þá hafi hún vonast til að fyrri úr-
skurði dómstólsins yrði snúið. „Þessi niðurstaða al-
mennt veldur vissulega vonbrigðum, því við höfðum
vænst þess að fyrri dómi yrði snúið við, til samræmis
við okkar málflutning,“ segir Áslaug.
Sjálf kveðst hún munu rýna frekar í dóminn ásamt
sérfræðingum. Þá segir hún að dómurinn haggi ekki
sjálfkrafa úrlausnum eða túlkunum íslenskra dómstóla. Hins vegar verði
niðurstaðan tekin mjög alvarlega.
Niðurstaðan olli vonbrigðum
HÖFÐU VÆNST ÞESS AÐ FYRRI ÚRSKURÐI YRÐI SNÚIÐ
Áslaug Arna
Sigurbjörnsdóttir
Bjarni Benediktsson fjármálaráð-
herra og formaður Sjálfstæðis-
flokksins segir að engin ástæða sé
til að hafa uppi stór orð um svartan
dag í réttarsögunni vegna dóms
MDE frá því í gær. Hann segir
Hæstarétt þegar hafa svarað
stærstu lagalegu álitamálunum að
íslenskum rétti.
„Annars vegar í málum sem
vörðuðu skaðabótaskyldu ríkisins
gagnvart umsækjendum um stöðu
dómara við Landsrétt. Hins vegar
hafði verið dæmt um það, hvort
skipan tiltekinna dómara sem ekki
voru á lista hæfnisnefndar um 15
hæfustu hefði áhrif á niðurstöður
þeirra mála, sem þeir höfðu dæmt,“
segir í færslu Bjarna á Facebook.
Um það atriði segi Hæstiréttur
Íslands í maí
2018: „Er að
þessu öllu virtu
ekki næg ástæða
til að draga á
réttmætan hátt í
efa að ákærði
hafi, þrátt fyrir
annmarka á
málsmeðferð
dómsmálaráð-
herra, fengið
notið í Landsrétti réttlátrar með-
ferðar máls síns fyrir óháðum og
óhlutdrægum dómendum.“
Bjarni segi Hæstarétt, æðsta
dómstól Íslands, hafa komist að
skýrri niðurstöðu um þetta álita-
mál, fyrirfram hafi verið ljóst að
það myndi ekki breytast með dómi
MDE. Þannig segir Bjarni niður-
stöður MDE ekki bindandi og
ganga ekki framar íslenskum lög-
um.
„Í dóminum er komið aðeins inn á
þetta atriði og bent á að ríki skuli,
eftir atvikum, gera ráðstafanir til
að bæta úr ágöllum í samræmi við
niðurstöður dómsins. Í þessu tilviki
sýnist mér, í þessu samhengi, ekki
þurfa að gera neinar sérstakar ráð-
stafanir, m.a. vegna þess að þessi
lög, þetta fyrirkomulag við skipan
Landsréttar, var einskiptis-
atburður. Þó er sjálfsagt að dóms-
málaráðuneytið leggi á þetta mat
og bregðist við ef ástæða þykir til.
Það breytir ekki hinu að ekkert fær
haggað niðurstöðu Hæstaréttar
sem rakin er að framan.“
Haggar ekki niðurstöðunni
 Bjarni Benediktsson segir að Hæstiréttur hafi þegar
svarað stærstu lagalegu álitamálum um Landsréttarmálið
Bjarni
Benediktsson