Morgunblaðið - 02.12.2020, Blaðsíða 14

14 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 2. DESEMBER 2020
Nú hillir undir að
hægt verði að ná tökum
á Covid-faraldrinum.
Bólusetning er fyrir-
huguð á nýju ári, en
ljóst er að áhrifin eiga
eftir að vara talsvert
lengur. Efnahagslegu
áhrifin hverfa ekki með
bóluefninu, atvinnu-
leysið fer ekki strax og
rekstrarvandi fyrir-
tækjanna heldur áfram. Öll þekkjum
við fólk í kringum okkur sem glímir
við kvíða, óöryggi, vanmátt og van-
þekkingu á tegundum úrræða sem
bjóðast eða réttindum sínum. Af því
tilefni lögðum við fulltrúar Sjálfstæð-
isflokks í borgarstjórn Reykjavik
fram nokkrar tillögur um viðspyrnu
gegn þessu alvarlega ástandi. Þeim
var öllum hafnað af meirihlutanum.
Tillögurnar snerust um að verja störf
og örva atvinnulíf, auk þess að veita
aukna og fjölbreyttari ráðgjöf til
þeirra sem eru í tímabundnum vanda
vegna faraldursins. Öllu þessu var
hafnað. Það töldum við vera til marks
um að meirihlutinn í borgarstjórn
skilaði auðu í þeirri viðspyrnu sem
við teljum nauðsynlega.
Eins og vanalega svaraði meiri-
hlutinn fyrir sig með því að gera lítið
úr tillögum okkar, taldi þær óraun-
hæfar, ómarkvissar, falla ekki undir
hlutverk borgarinnar eða of kostn-
aðarsamar miðað við ávinning. Ann-
að væri þegar í fullri
vinnslu og engu við það
að bæta. Það er auðvit-
að fjarri lagi. Á lok-
uðum fundum innan
borgarkerfisins þorir
fólk að horfast í augu
við slíkar staðreyndir,
þótt út á við sé látið eins
og allt sé í góðu standi.
Ómarkviss
en ágætur hugur
Á einum slíkum lok-
uðum fundi var nýlega
lögð fram skýrsla, þar sem farið var
yfir aðgerðir borgarinnar í efnahags-
málum vegna Covid-19. Þær aðgerðir
eru taldar upp í þremur liðum. Fyrsti
liður er „borgarvakt sem ætlað er að
safna tölulegum gögnum um þróun
aðstæðna hjá borgarbúum til að vera
grunnur að frekari tillögum um að-
gerðir“. Annar liður er „markvissar
vinnumarkaðsaðgerðir sem viðbrögð
gegn atvinnuleysi sem þróa á tím-
anlega eins og tilefni verður til“. Og
þriðji og síðasti liðurinn í efnahags-
aðgerðum borgaryfirvalda gegn Cov-
id er „jafnréttismat allra aðgerða
Reykjavíkurborgar“.
Þessir þrír liðir, þótt nokkuð óljós-
ir séu, lýsa góðum hug. En við sem
þekkjum framtaksleysi meirihlutans
vitum að þarna er, enn og aftur,
meira verið að tala en gera. Almenn-
ingur og fyrirtæki í borginni bíða eft-
ir að þessi gagnasöfnun og við-
bragðaþróun skili einhverju
áþreifanlegra, skýrara, skjótvirkara
og gagnlegra í baráttunni við erfiðar
aðstæður í Covid-faraldrinum. Vinna
við „jafnréttismat allra aðgerða“
gengur hægt, það þekki ég sem
fulltrúi minnihlutans í stýrihópi um
kynjaða fjárhags- og starfsáætlun,
sem er ætlað að halda utan um það
starf.
Ekki alltaf satt og rétt
Vonandi er það rétt sem meirihlut-
inn hefur hingað til haldið fram að
fjárhagsstaða borgarinnar sé sterk
og rekstur hennar góður. Þá ætti að
vera hægt að setja meiri kraft í að
safna gögnum og þróa viðbrögð og
þannig stytta í að koma aðgerðum til
viðspyrnu í framkvæmd. Ég er samt
ekki viss um að svo verði. Það er ekki
alltaf hægt að treysta því að það sem
meirihlutinn segir sé satt og rétt. Það
er hins vegar jákvætt að ríkið og
flestar stofnanir þess hafa tekið á
þessu ástandi með öðrum hætti, þar
er minna talað og meira gert. Nýjar
aðgerðir ríkisstjórnarinnar til við-
spyrnu hafa vandlega verið kynntar
og eru öllum ljósar.
Skilað auðu í viðspyrnu
Eftir Örn
Þórðarson »En við sem þekkjum
framtaksleysi meiri-
hlutans vitum að þarna
er, enn og aftur, meira
verið að tala en gera.
Örn Þórðarson
Höfundur er borgarfulltrúi og
fyrrverandi sveitarstjóri.
Enn einu sinni mis-
munar ríkisstjórn Ís-
lands sama fólkinu í
landinu. Það eru um
32 þúsund einstak-
lingar, sem fá greitt
úr almannatrygg-
ingum vegna aldurs.
Þessi hópur á ekki að
fá neina desember-
uppbót, þótt allir aðr-
ir samfélagshópar fái
hana. Það er ekki aðeins þessi
mismunun heldur flytja ráðherrar
fram rök í ræðu og riti, vafalaust
með hjálp sérfræðinga og embætt-
ismanna, um að vel hafi verið gert
við þennan hóp og tilnefna þá
gjarnan hækkun á bótum, án þess
að nefna fjölgun bótaþega og fleiri
dæmi, sem eru í besta falli kvarts-
annleikur:
1. Íslenska ríkið greiðir minnst
allra ríkja innan OECD úr al-
mannatryggingum til þessa fólks.
Í skýrslum er því haldið fram að
Ísland sé í miðjum hópi þessara
landa, en þá er tekið mið af
greiðslum lífeyrissjóða til fólksins,
greiðslum sem það á og hefur
sjálft lagt til með
sparnaði. Þessar
greiðslur sem ríkið
sparar sér með skerð-
ingum á greiðslum al-
mannatrygginga námu
árið 2018 um 34 millj-
örðum. Hálfur ógn-
vekjandi sannleikur.
2. Við fjölgun skatt-
þrepa fyrir ári var því
haldið fram að það
væri gert til þess að
bæta kjör hinna lægst
launuðu og útskýrt með rökum í
ræðum og með myndum. Ekki var
sagt frá því að í tillögunum var
gert ráð fyrir lækkun á skattleys-
ismörkum sem tók að mestu út
þessi bættu kjör. Líklega kvart-
sannleikur.
3. Ráðherrar hafa rætt um ný-
gerðar breytingar á almanna-
tryggingum í þágu eldra fólks,
sem mátti skilja að næðu til þess-
ara 32 þúsund einstaklinga.
Reyndin var sú, að þetta náði til
um 800 manns, einkum þeirra sem
komu frá öðrum löndum. Miklu
minna en kvartsannleikur.
4. Hækkun launa á þessu ári er
reiknuð með óskiljanlegum hætti
3,6% í væntanlegum fjárlögum út
frá hækkun einhverrar vísitölu ár-
ið 2019. Þessa hækkun á að greiða
mánaðarlega til eldra fólks frá al-
mannatryggingum frá 1. janúar
2021! Launin hækkuðu árið 2019
um a.m.k. 7% og laun hafa hækkað
þetta ár um a.m.k. 10%, þannig að
þessi hópur ber í þessari viðmiðun
hækkun tveggja ára á móti 17%
hækkun almenns launafólks af
hærri launum. Þessi launagliðnun
hefur árlega átt sér stað í mörg
ár. Þvílík meðferð og mismunun á
launþegum almannatrygginga.
5. Í boðuðum fjárlögum fyrir ár-
ið 2021 er sagt að bætur/laun al-
mannatrygginga hækki til þessa
fólks eins og annarra hópa um
2,5% að viðbættri áðurnefndri
3,6% hækkun eða um 6,1% samtals
og verði þá kr. 341.300 á mánuði.
Það er nákvæmlega kvartsann-
leikur, því aðeins þeir sem búa
einir, eða um fjórðungur þessa
fólks, um 10 þúsund manns, fá
þessa hækkun með heimilisupp-
bótinni, sem þarna er talin með,
kr. 64.889 á mánuði.
6. Hjón og sambúðarfólk sem er
um ¾ hluti þessa fólks, um 22 þús-
und manns, fá grunnbætur að upp-
hæð kr. 256.789 á mánuði, sem
með hækkuninni verður þá kr.
272.453. á mánuði en ekki kr.
341.300.
Öll þessi málsmeðferð ber vott
um ranglæti, sem í tilvísun til laga
og með málflutningi ríkisstjórnar
verður lygi um bætta stöðu þessa
fólks, sem minnst ber úr býtum.
Kosningaloforð um bætur voru
svikin. Það býr að auki við 45%
skerðingu á lögbundnum
greiðslum almannatrygginga
gagnvart fjármagnstekjum og þar
með lífeyrissjóðstekjum og til við-
bótar hindrun í að vinna sér til
bjargar frá fátækt umfram 100
þúsund kr. á mánuði, því þá nema
skerðingar með skatti um 80% af
þeim launum.
Kvartsannleikur
gagnvart eldra
fólki með lygi
Eftir Halldór
Gunnarsson
Halldór Gunnarsson
» Öll þessi máls-
meðferð ber vott um
ranglæti með málflutn-
ingi ríkisstjórnar og
verður lygi um stöðu
þessa fólks, sem minnst
ber úr býtum.
Höfundur er formaður kjararáðs
Félags eldri borgara í Rangárvalla-
sýslu.
Kringlan 4-12 | s. 577-7040 | www.loccitane.is
Gefðu
dekurgj
öf
um jóli
n