Bæjarins besta - 19.12.1991, Síða 27

BÆJARINS BESTIA • Fimmtudagur 19. desember 1991
27
„Ég er fæddur í Hælavík á
Hornströndum 22. desem-
ber 1927. Par átti ég heima
til 1937 að við flytjumst í
Rekavík bak Höfn. Pað sem
ég man eftir frá Hælavík er
aðalega það, að mig minnir
að alltaf hafi verið norðaust-
an rok á veturna. Pað var
allt á kafi í snjó allan vetur-
inn. Aftur á móti var oft
gott á sumrin þegar að snjó-
inn leyst en það var svo lítill
partur úr sumrinu sem jörð
var alauð. Pað var ekkert
hægt að komast á aðra bæi
nema gangandi yfir fjöll,
Skálakamb eða Atlaskarð.
Pað var að vísu hægt að
komast fjöruna undir
Ófærubjargi að Búðum í
Hlöðuvík þegar lágsjávað er
og brimlaust. Á sumrin var
hægt að fara Ófæruhillu í
miðju bjarginu en hún var
ófær á veturna vegna svella.
Hillan var nú ekki öllum fær
en menn fóru þetta.
í Hælavík voru torfbæir
og tvær baðstofur undir súð.
Þarna bjuggu tvær fjölskyld-
ur. Niðri var stofukitra og
eldhús. Bústofninn var 30-40
kindur og ein belja og hest-
ur. Svipað var það hjá hinni
fjölskyldunni. Pabbi var
fæddur og uppalinn í Hæla-
vík og bjó á móti Stefaníu
systur sinni og Sigurði
manni hennar. Pau eru for-
eldrar Jakobínu Sigurðar-
dóttur skáldkonu.“
Úldin egg eru
algert lostæti
„Það var farið smávegis á
sjó á sumrin á skektu til þess
að fá í soðið og saltaður fisk-
ur upp á veturinn. Hælavík
er fyrir opnu hafi og erfitt
var að stunda sjó þaðan.
Svo var Hælavíkurbjargið
sem var matarkistan og
bjargaði því að hægt var að
búa þarna. I byrjun apríl
þegar fuglinn kom að var
mikil eftirvænting að fá nýj-
an svartfugl. Þá fóru bænd-
urnir út undir barg og skutu
upp í bjargið. Þeir voru með
gamlar og lélegar byssur.
Það var mikil eftirvænting
hjá okkur heima þegar við
sáum þá koma fyrir Rönd-
ina. Við kíktum eftir því
hvort það sæist nokkuð hvítt
á baki þeirra. Peir báru
fuglakippurnar yfir axlirnar.
Það urðu oft mikil vonbrigði
ef að ekkert hvítt sást.
Svo byrjaði varpið um
miðjan maí og þá var byrjað
að síga eftir eggjum. Guð-
mundur Guðnason á Búð-
um, bróðir pabba, var aðal
fyglingurinn og á festinni
voru þeir Búðamenn og
Hælavíkurmenn. Peir sigu
allt upp í 100 faðma niður í
bjargið. Eitthvað af eggjum
var selt vestur á ísafjörð en
það var ekki mikið. Eggin
voru alltaf eitthvað skemmd
því sigin þá voru ekki eins
og nú. Nú er farið á sama
svæðið annan og þriðja
hvern dag og eggin því alltaf
ný. Þá var farið í fyrra sig og
seinna sig og svo eitthvað
smávegis á milli siga.
Eggin sem geymd voru
úldnuðu og þá fyrst urðu
þau góð. Vel úldin egg þóttu
algert lostæti. Maður þarf
bara að venjast þessu og
mér þykja úldin svartfugls-
egg góð enn í dag. Dálítið af
nýjum eggjum var soðið,
skurnin tekin utan af þeim
,,Eg hlýt að vera
heimsmeistari í þess-
ari grein í skotfimi
— segir Kjartan Sigmundsson sem skaut sjálfan sig í bakið
með haglabyssu á þriggja faðma færi
og þau súrsuð í tunnur til
vetrarins. Svartfuglinn var
súrsaður í tunnur og líka
saltaður til vetrarins. Það
var mikið saltað af fugli því
heimilin voru mannmörg. I
Hælavík voru tuttugu börn
og þau þurftu nú eitthvað."
Hér skýtur blaðamaður inn í
, að hann hafi einhvern tím-
an heyrt að ekki hafi verið
talið vel búið við björgin, ef
saltfuglinn frá sumrinu áður
náði ekki saman við nýja
fuglinn á vorin. Pá segir
Kjartan: „Pað náðu nú ekki
alltaf saman í Hælavík því
þar var svo mikill fjöldi.“
KJARTAN SIGMUNDSSON er innfæddur Horn-
strendingur og er fæddur árið 1927 í Hælavík á Horn-
ströndum. Hann ólst upp í Hælavík, Rekavík bak Höfn,
Höfn í Hornvík og á Hornbjargsvita. Fimmtán ára fór hann
að heiman en hefur sótt norður í þjörgin á hverju vori síðan
utan nokkur ár þegar hann dvaldi í Reykjavík. Kona Kjart-
ans er María Hallgrímsdóttir frá Dynjanda í Jökulfjörðum
og eiga þau fjögur börn. Kjartan segist ekki geta skýrt hvað
það sé sem dragi hann á hverju voru til eggja norður í
Hornbjarg og Hælavíkurbjarg og víkina milli bjarganna,
Hornvík. Hann segir að þetta sé eitthvað sem hann ráði
ekki við og vilji ekki ráða við. Þetta sé kannski í bland
tryggð við æskuslóðirnar og þarna sé sérstakur heimur út af
fyrir sig, sem hann geti ekki útskýrt fyrir öðrum. Kjartan
fer á kostum í BB viðtali og segir frá uppvaxtarárunum
norður á Hornströndum, bjargferðum, sjóferðum og ýms-
um ótrúlegum ævintýrum sem hann hefur lent í.
Missti meðvit
und við að lesa
á hestbaki
„Á veturna lékum við
krakkarnir okkur mikið á
skíðum úr tunnustöfum. í
Hælavík voru stórir sleðar
til og við fórum upp í hlíðina
og renndum okkur kannski
tíu krakkar á sama sleðan-
um alveg niður á jafnsléttu.
Það þótti rosalega gaman.
Pað var alltaf nóg að gera
hjá krökkunum. Við börð-
umst í fjörunni með þara-
þönglum og skírðum okkur
eftir fornköppunum og var
bardaginn oft heitur. Á
sumrin var aðalíþróttin að
eltast við silung-
inn.Silungurinn gekk þá
fram um allar ár. Það var
voðalega spennandi að
veiða og taka hann með
höndunum undir steinum.
Svo var spennandi að ganga
rekann á vorin og reyna
finna trollkúlur. Við fengum
eina krónu fyrir hverja alu-
miníum kúlu á haustin á Isa-
firði.
Pað var alltaf lesinn hús-
lestur og sá pabbi um það og
mamma söng sálma. Allir
voru mjög alvarlegir á með-
an. Töluvert var til af bók-
um á heimilinu og mikið var
lesið og reynt að ná í allar
bækur sem hægt var til að
lesa. Ég man sérstaklega
eftir því þegar bækurnar eft-
ir hann Jón Trausta fóru að
koma út að þær þóttu ógur-
lega spennandi, Anna á
Stóruborg og þær. Þegar
búið var að lesa bækur
ræddi fólkið mikið um efni
þeirra og persónur á eftir.
Petta stóð fólkinu svo lif-
andi fyrir hugskotssjónum.
Þegar bækur Jóns Trausta
komu fyrst út var Guð-
mundur Guðnason í Hlöðu-
vík á vertíð fyrir vestan og
hann keypi bækurnar. Þegar
hann kom norður fór hann
ríðandi frá Hesteyri að Búð-
um. Þegar hann kom upp á
Hesteyrarbrúnir byrjaði
hann að lesa í Önnu á Stóru-
borg. Hann missti alveg
meðvitund og vissi ekkert af
sér fyrr en hesturinn var
kominn á sund í Hlöðuvík-
urósnum. Svona var nú
spenningurinn í þessu. Þetta
var eins og vídeóið í dag,
fólkið gleymdi sér alveg.“
Drap 70 mar-
svín með Ijá
„Þegar við fluttumst svo
til Rekavíkur 1937 bjuggum
við með Sigurði Hjálmars-
syni og Stefáni Péturssyni
móðurbróður mínum. Það
má segja að þrír bændur hafi
búið á jörðinni í einu íbúð-
arhúsi. Þar var ákaflega
þröngt og erfitt. Þar voru
15-16 manns í heimili og
húsið var voðalega lítið. Ég
man nú frekar lítið eftir mér
í Rekavík. Við bjuggum þar
í tvö ár. Frá Rekavík flutt-
um við inn að Höfn í Horn-
vík og bjuggum þar í félagi
við Sumarliða Betúelsson í
þrjú ár. Þar var nýtt íbúðar-
hús og bjuggum við í kjallar-
anum fyrst og síðast bjugg-
um við uppi. Húsið stendur
enn og er skipbrotsmanna-
skýli Slysavarnarfélagsins.
Stundum var ég að beita
með Sumarliða og fara með
honum á sjó á skektu. Hann
var dálítið sérkennilegur
hann Sumarliði. Hann bjó
einn í Höfn og var mikill
dugnaðarforkur. Hann safn-
aði peningum og var vel
stæður. Það hafði mjög mik-
il áhrif á hann ef hann tap-
aði einhverju. Einu sinni
fórum við á sjó út á víkina
með lóðir. Þegar við fórum
að draga þá var ekkert eftir
af tíu lóðum nema tvær eða
þrjár. Þeir voru á sjó frá
Horni og Summi hélt að lóð-
irnar hefðu flækst saman við
þeirra lóðir og þeir hefðu
hirt þær. Meðan við rerum í
land gat ég ekki togað orð