Bæjarins besta - 19.12.1991, Page 28

28
BÆJARINS BESIA • Fimmtudagur 19. desember 1991
upp úr honum. Því meir sem
hann hugsaði um lóðatapið
og þetta varð erfiðara fyrir
hann, þá reri hann alltaf
meira og meira. Ég reri á
hitt borðið og hafði ekkert
við honum svo ég hætti bara
að róa. Petta endaði með
því að við vorum komnir yfir
undir Hafnarós þegar hann
áttaði sig.
Ég man að þegar ég átti
heima í Rekavík gekk mar-
svínavaða á land í Höfn hjá
Sumarliða. Þá drap hann
sjötíu marsvín í fjörunni
einn, með ljá. Hann þurfti
náttúrlega að stúta þessu
sem eðlilegt var. Sumarliði
kom beint úr slátruninni út í
Rekavík. Þegar við sáum
hann héldum við að hann
hefði lent í stríði við sjóræn-
ingja því hann var svo blóð-
ugur. Marsvínin voru öll
skorin niður og spikið sent
út að Heklu í síldarbræðsl-
una. Menn átu svo kjötið út
um allar sveitir og þótti
prýðismatur."
Bretarnir
kenndu mérað
reykja
„Eftir að hafa verið í þrjú
ár í Höfn flytjum við í Látra-
vík og pabbi varð vitavörður
við Hornbjargsvita. Þá var
ég fjórtán ára gamall. 1 byrj-
un stríðsáranna þegar Bretar
hertóku ísland kom tundur-
spillir í Látravík. Þetta var í
byrjun maí. Bretarnir settu
mikið af farangri og drasli
upp í fjöruna við lending-
una. Þetta var ódæmi af
varningi. Þeir voru búnir að
kom áður og mæla upp hús-
ið svo við höfðum grun um
að þeir ætluðu að setja þar
upp radíóvita. Síðan brim-
aði og þeir fóru út í tundur-
spillinn og komust ekki í
land aftur. Það urðu þrír
menn eftir í landi og fylgdi
ég þeim út á Möl sem er
austast undir Hornbjargi og
þar var hægt að lenda eftir
þeim. Þetta voru 18 - 19 ára
strákar. Ég fylgdi þeim út á
Möl. Á leiðinni var gil sem
klaki var í og stökk einn
Bretinn út á klakann og
hrapaði niður í fjöru. Hann
slasaðist til ólífis og átti að
flytja hann til Akureyrar en
hann dó á leiðinni. Mér er
þetta svo minnisstætt því
þetta var eitthvað svo
hörmulegt. Draslið í fjör-
unni flæddi allt og brimið
fór vaxandi. Við reyndum
að bjarga þessu svolítið ofar
í fjöruna. Þarna voru heilu
kassarnir af súkkulaði og
brjóstsykri og þú getur
ímyndað þér hvort ekki hafi
verið smakkað á þessu. Eitt-
hvað varð nú ónýtt af þessu.
Svo komu þeir aftur
nokkru seinna og byggðu
bragga og settu upp radíó-
vita. Þeir þurftu að hafa yf-
irsýn yfir hafið vegna skipa-
lestanna sem fóru til
Múrmarsk í Rússlandi frá
Bandaríkjunum. Þær sigldu
grunnt fyrir Hornið og rad-
íóvitinn var staðsetningar-
tæki fyrir skipin. Þarna voru
svo hafðir hermenn til þess
að stjórna tækjunum og
verja vitann. Samskiptin við
þá voru góð því Bretarnir
voru prýðismenn. Það gekk
nú svona upp og ofan að
skilja þá og varð oft hálfgert
bras. Þegar þeir voru að
byggja braggana voru karl-
arnir að spyrja þá hvort þeir
ættu viskí. Þá sögðu Bret-
arnir: „No Wiskey, no Wi-
skey." Þá urðu karlarnir svo
kátir því það var nóg til.
Ég var fimmtán ára og
þeir gáfu mér að reykja.
Þeim þótti svo góð svart-
fuglsegg og náði í egg fyrir
þá í bjargið. Þeir borguðu
mér alltaf fyrir þau með sí-
garettum og þær reykti ég út
í lautum. Mér þótti þetta
ekki gott en þótti það mikið
í munni, sko. Ég reykti í 35
ár og lungun í mér eru ónýt
út af reykingum. Þetta var
upphafið að því. Ég væri
náttúrlega löngu dauður
hefði ég ekki hætt að reykja.
Það eru tólf ár síðan ég hætti
því.
Frá vitanum fór ég svo suð-
ur til Reykjavíkur og slæpt-
ist þar í ein 12 -15 ár. Ég var
á togurum og vann við
blikksmíði í Reykjavík.
Sundum kom ég vestur til
þess að fara í bjarg á vorin
en það var ekki alltaf. Síðan
ég kom vestur alkominn hef
ég farið í bjargið á hverju
vori. Eftir að ég fór frá
Látravík hef ég ekki verið
heimilisfastur á Horn-
ströndum.
1957 kom ég svo vestur á
nýjum bát sem við keyptum
og rerum á honum frá
Grunnavík. Hann hét
Heklutindur og var keyptur
• Hreyknir veiðimenn á Horni. Frá vinstri: Trausti Sig-
mundsson, Kjartan Sigmundsson og Oli Olsen.
• í rústum Hælavíkurbjargsins. Kjartan er annar frá hægri.
og fjóra, fimm niðri í bjarg-
til Grunnavíkur og var ég
ekki með í kaupunum fyrst
en gekk inn í þau fljótlega. í
Grunnavík kynntist ég konu
minni Maríu Hallgrímsdótt-
ur. Hún er dóttir Hallgríms
Jónssonar sem bjó á Dynj-
anda og í Sætúni í Grunna-
vík. Hallgrímur keypti af
okkur fiskinn og verkaði
hann í salt í eitt ár og eftir
það lönduðum við í Hnífs-
dal. Þá var Sigurjón Hall-
grímsson, bróðir Maríu,
kominn með annan bát,
Dynjanda. Hann reri á
Dynjanda og ég á Heklut-
indi. Við leigðum okkur hús
út í Króki og rerum frá Isa-
firði eftir að Hallgrímur
hætti að verka fisk. Þar
höfðum við verbúð fyrir
báða bátana og héldum
ráðskonu. Við vorum aðal-
lega á færum og netum.
Árið 1962 fór svo
Grunnavík í eyði og allir
fluttu burt. Eftir það hef ég
verið hér og við María leigð-
um fyrst hjá Óla heitnum
Ólsen. Þá vorum við komin
með eitt barn.“
Eggja-Grímur
„Eftir að ég keypti
Heklutind þá er farið á
hverju vori norður í Hæla-
víkurbjarg til eggja. Það
voru margir með í þessum
eggjaferðum í gegnum tíð-
ina. Eggja-Grímur fór alltaf
með okkur. Grímur var
frægur maður og var frá
Bolungavík á Ströndum.
Hann bjó lengi á Höfða-
strönd í Jökulfjörðum og á
Nesi í Grunnavík. Hann var
síðustu ár sín á Isafirði.
Hann hafði alla sína ævi ver-
ið norður á bjargi á hverju
vori. Hann mátti ekki heyra
minnst á að farið væri norð-
ur án hans þótt hann væri
orðinn gamall og íótfúinn.
Þetta var skemmtilegur
maður og alltaf kátur.
Einu sinni var ég að taka
egg niður úr Gránefjum í
Hælavíkurbjargi. Eggin
voru tekin niður í tunnu eft-
ir vír sem strengdur var milli
báts og bjargs. Tunnan rann
upp og niður vírinn í blökk
og var hæðarmunurinn um
80 faðmar. Við vorum bara
tveir í bátnum, ég og Grím-
ur. Ég hífði tunnuna á línu-
spili upp og niður og var
alltaf að senda Grím aftur í
stýrishús til þess að gefa vél-
inni inn svo spilið snerist
hraðar. Ég var eitthvað tó-
bakslítill og átti pakka aftur
í. Alltaf þegar Grímur fór
þangað fékk hann sér sígar-
ettu úr pakkanum því hann
var mikið gefinn fyrir tóbak.
Ég átti svo lítið að ég var
nýskur á þetta svo ég varð
alltaf að hlaupa aftur í líka
til að taka af honum sígar-
etturnar. Þá komu til okkar
varðskipsmenn að fá hjá
okkur egg. Grímur var nú
alltaf svolítið séður og sagði
við þá að þeir gætu nú hjálp-
að okkur við að draga af.
Þeir gerðu það fyrir okkur.
Þá segir Grímur við einn
þeirra: „Þú ert nú ágætur
greyið, já, já. Áttu ekki sí-
garettu?“ Jú, jú, Grímur
fékk hjá þeim sígarettu.“
í bjarginu
„Það þurfti mikinn mann-
skap í Gránefin og þurfti
svona 8-9 manns í þá leið-
angra. Það þurfti tvo í bát
inu. Þá bjuggum við í eyði-
býlunum á Horni. Við fór-
um á bátnum yfir í
Hvannadal og gengum upp
bjargbrúnina og gengið fyrir
Tind, sem kallað var. Síðan
farið yfir svokallað Stokka-
gil niður í Festarskörð. Það-
an var sigið niður 55 faðma
sig niður á Festarnef og
gengið út Festarskarðahillu
út í Gránef. Það er um tutt-
ugu mínútna gangur. Það
þarf að fara yfir mörg og
hættuleg gil á leiðinni. Þeg-
ar komið er út í Gránef
verður að fara á handvað 60
faðma niður til þess að kom-
ast á aðalsvæðið. Þarna eru
hjallar og sléttur og alveg
ódæmi af fugli og eggjum.
Þetta er sennilega stærsta
varp í heimi. Því gæti ég trú-
að. Ef það er mögulegt er
allt svæðið sem tekið er fyrir
hreinsað af eggjum og þau
borin saman á einn stað og
þaðan er þeim fírað niður í
bátinn. Ut úr þessu geta
komið 15 - 20 þúsund egg.
Þetta var helvíti mikil vinna.
Ég man að einu sinni fíruð-
um við niður 20 þúsund
eggjum í einu. Þó ekki væri
lendandi undir bjarginu var
yfirleitt farið út í Gránef og
eggin borin saman og
geymd þar. Síðan var farið
og fírað niður næst þegar
færi gafst.
Eitt sinn vorum við að fíra
eggjum úr Gránefjum niður
í Bryndísina. Þá var Óli
heitinn Ólsen með og hann
átti hana þá. Þá slitnaði
niðristaðan sem við hífðum
tunnuna á og hún skúrraði
niður allan vírinn og lenti á
stýrishúsinu. Hún fór inn
um dyrnar og mélaði allt í
sundur. Eggjaskurn og
rauða fór allt ofan í vélar-
rúm. Það var ekkert eftir af
tunnunni nema flísar á stærð
við eldspýtur.
í Gránefjunum var alltaf
niðurfall. I Vallargilinu var
það verst. Það er svo blautt
og langt að hlaupa yfir það.
Við hlupum yfir það einn í
einu til öryggis og oft var
grjóthríðin fyrir aftan mann.
Þetta reddaðist nú allt sam-
an.
Nú er löngu aflagt að fara
í Gránefin. Bæði er það
vegna þess að mikinn mann-
skap þarf og- svo er komið
nóg af eggjum á markaðinn
frá Langanesi þar sem mjög
auðvelt er að taka egg. Þar
nota menn jeppa á festina
og bílfært er á bjargbrúnina.
Eggin voru seld til Reykja-
víkur og nú er sá markaður
mettaður og meira en það.
Það sem við eru að fara í
egg núorðið er bara til gam-
ans og að fá sér í soðið. Nú
förum við bara tveir saman
og förum neðanfrá úr fjör-
unni upp í Hornbjargið. Ég
fer þó stundum í Svaða-
skarðið og gjána á Miðdaln-
um á Hornbjargi og fer þá á
handvað niður. Það er
miklu þægilegra og minni
vinna að fara upp í bjargið
úr fjörunni.
Þegar Kjartan er spurður
hvort hann hafi oft verið
hætt kominn í bjargi, svarar
hann: „Það hefur ýmislegt
komið fyrir. Aðalhættan er
grjóthrunið þegar steinar
lenda nálægt manni. Ég man
eftir einu atviki í Horn-
bjargi. Þá vorum við í
Gjánni efst í skriðu niður
undir sjó. Grjót sem fellur
þangað kemur alveg ofan
frá brún og er loft alla leið.
Þá smellur steinn rétt við
hliðina á mér og boraði sig
svoleiðis niður í jarðveginn
að hann hvarf. Þetta var
svona höfuðstór steinn og
mér brá helvíti við þetta. Ég
hugsaði með mér að hefði
þetta nú komið í hausinn á
mér að þá hefði verið gott
að hafa haus eins og Egill
Skallagrímsson. Maður má
ekkert vera að því að vera
hræddur í bjarginu. Maður
hefur alltaf nóg að hugsa í
bjarginu og hefur ekki tíma
til að hugsa um svoleiðis
hluti. Það eru alltaf niður-
föll, það vita allir. Maður er
orðinn svo vanur þessu að
maður kann að taka þessu.
Þetta er allt í vitundinni ein-
hvern veginn.“
Skaut sjálfan
sig í bakið
Einu sinni vorum við
Trausti heitinn bróðir að
fara upp í Kirfið undir
Hvannadal að skjóta fu|l.
Við vorum á Heklutindi. Ég
var að labba þarna um fjör-
una og var mjög sleipt á
klöppinni. Ég hélt á byss-
unni og var búinn að draga
hana upp og mikill veiðihug-
ur í mér. Ég var á gangi og
lyfti byssunni til þess að