Rauði borðinn : fréttabréf alnæmissamtakanna á Íslandi - 01.11.2013, Blaðsíða 21

21
RA
U
Ð
I B
O
R
Ð
IN
N
voru þeir yngstu hlynntari orðinu alnæmi enda kann sá
hópur að verða í mestri hættu að smitast, ef illa fer. Það
er von okkar að hinn heilbrigði meirihluti sýni minni-
hlutanum þá tillitssemi að hætta að nota orðið eyðni og
noti þess í stað orðið alnæmi fyrir AIDS og láti þar með
„orðadeilu“ þessari lokið.“
Bæði orðin alnæmi og eyðni hafa verið notuð síðan þessi
„orðadeila“ átti sér stað fyrir 26 árum. Á vefnum timarit.
is er hægt að nálgast greinar og fréttaumfjöllun helstu
dagblaða og tímarita landsins og einföld rannsókn þar
leiddi í ljós að orðið eyðni hefur aldrei náð sömu út-
breiðslu í prentmiðlum eins og alnæmi. Sem betur fer.
Þegar horft er til baka virðist þessi orðadeila undarleg.
Hvernig stóð á því að sérfræðingar í smitsjúkdómum
sem höfðu góða þekkingu á eðli sjúkdómsins, fengu ekki
að eiga lokaorðið í þessu máli? Vart þarf að taka fram
að þeir einstaklingar sem voru smitaðir af veirunni eða
orðnir veikir af alnæmi á þessu tíma, voru aldrei spurðir
álits. Þeir voru þess í stað dæmdir til að vera haldnir
sjúkdómi sem hét því óskemmtilega heiti eyðni. Burtséð
frá alvarleika þess að ganga með lífsógnandi sjúkdóm,
var þetta skuggalega heiti hans, til að auka á byrðarnar,
einskonar stimpill.
Páll Bergþórsson svaraði á sínum tíma áður nefndri
gagnrýni smitsjúkdómalæknanna og færði rök fyrir því
að eyðni væri mildara orð en alnæmi og ætti að ná yfir
öll stig sjúkdómsins, allt frá smiti veirunnar og fram á
lokastig þegar varnir líkamans væru engar. Auk þess
sagði hann að menn mættu ekki rugla orðinu eyðni við
eyðing, enda sæju málglöggir menn að alls ekki væri um
sama orðið að ræða. Páll sagði að menn mættu hafa í
huga að Grænland væri ekki mjög hlýlegt, þótt nafnið
gæfi það til kynna.
Þrátt fyrir trú Páls á málvitund fólks almennt, hefur
það verið svo í gegnum tíðina, að orðið eyðni hljómar
neikvætt og drungalegt fyrir þá sem eru Hiv-jákvæðir
því samkvæmt málskilningi flestra felur orðið í sér að
sjúklingar eigi sér enga von. Eftir að Hiv-jákvæðir fóru
að lifa heilbrigðu og góðu lífi með tilkomu nýju lyfjanna
fyrir 17 árum, hljómar orðið eyðni afkáralegra í eyrum
en nokkru sinni fyrr. Allt of oft sést það þó í prentmiðl-
um enn þann dag í dag, og er notað í dægurmenning-
unni almennt. Getur verið að fjölmiðlafólk vilji halda í
orðið eyðni, því það er jú enn eitthvað svo „smellið og
ísmeygilegt“ og líklegt til að njóta lýðhylli. En fyrst og
fremst er eyðni leiðindaorð, draugur úr fortíðinni sem
þarf að kveða niður í eitt skipti fyrir öll.
H. J.
Heilbrigðismál 35. árg., tbl. (01.09.1987) Skoðað
10. október 2013 á
http://timarit.is/view_page_init.jsp?issId=324110&
pageId=5047773&lang=is&q=eyðni
Þjóðviljinn 9. tbl. (14.01.1987) Skoðað 10. október 2013 á
http://timarit.is/view_page_init.jsp?issId=225030&
pageId=2907727&lang=is&q=eyðni læknar
900
800
700
600
500
0
100
200
300
400
19
85
19
86
19
87
19
88
19
89
19
90
19
91
19
92
19
93
19
94
19
95
19
96
19
97
19
98
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
Alnæmi Eyðni
Það hefur orðið mikil aukning á hiv-smiti hjá sam-
kynhneigðum körlum í London. Eftir nýjustu tölum
frá heilbrigðisyfirvöldum á Englandi greindust 20%
fleiri hiv-smitaðir árið 2012 en árið áður. Í öllu land-
inu greindust 3.240 nýsmitaðir karlar sem höfðu átt
kynmök við karl, 8% fleiri en 2011. Í London greind-
ust þeir 1.720 árið 2012. Talið er að hluta aukning-
arinnar sé hægt að skýra með því að fleiri hafi látið
prófa sig.
Bresk heilbrigðisyfirvöld telja einnig að aukin vímu-
efnaneysla með kynlífi hafi valdið því að öryggis er
ekki gætt. Starfsmaður á meðferðarstofnun vegna
vímuefna segir að næstum allir skjólstæðingarnir
noti vímuefni til þess að geta notið kynlífs. Margir
setji jafnaðarmerki þarna á milli. Það er vissulega
lítill minnihluti samkynhneigðra sem hefur þessa
afstöðu en hópurinn fer ört stækkandi.
MIkIl AUkNINg á hIv-
sMItI í lONdON