Vinnan - 01.10.1946, Blaðsíða 16

helzt til mikið eftir mannvirðingum og ríkidæmi.
Þá kenndu menn lélegri verkstjóri hvað hval-
skurðurinn gengi treglega. Aftur sökuðu þeir,
er að skurðinum unnu, aðkomumenn fyrir að
tefja verkið með óþörfu þrasi. Mest bitnuðu að-
finnslurnar á Stefáni, sýndist þá stundum mjóu
muna, að ekki kæmi til handalögmáls í snörpustu
hryðjunum. Eftir á var mikið gert að því að halda
uppi sögum um að hann hafði dregið sér vel í
bú sitt af hvalnum, má vera að þar hafi miklu um
orkað bragur, er kveðinn var þar um og fór víða
um byggðir.
Davíð Kristjánsson hét bóndi í Eyjafirði, góður
hagyrðingur. Hann þóttist afskiptur við hvalinn
og vildi hefna þess nokkuð. Vorið eftir voru þeir
staddir í búð á Oddeyri, Stefán og Davíð, ásamt
mörgum öðrum. Þrumaði þá Davíð brag þennan
yfir Sefáni, sem kallaður var Hvalbragur. Koma
hér þrjár vísur úr lionum, eins og þær hafa geymzt
í minni manna. Má vera að þær hafi verið fleiri
í fyrstu:
Ef að ég ráða ætti hval
óspart ég skyldi til mín draga,
með yfirhylming hreppsins laga
mín allt það vinna magtin skal.
Grafa þó sumt í gamlan snjó —
gera það hundar oft sem stela,
og liafa þó samt á eftir nóg,
ef að þeir bara kunna að fela.
Boð þau í auðmýkt bera skal
bara til stóru höfðingjanna
og enda fleiri ríkismanna
þeir, hvort þeir þegið geti hval.
Hylli þeirra ég hafa vil;
hana kaupi með spiki og rengi
Þess ég ei heldur þegna dyl,
að þrífst ég á henni vel og lengi.
Fátæka læt ég fara hreint
frá mér tómhenda, glorhungraða,
og met það ekki mikinn skaða,
þeir hafa áður erfitt reynt.
Sjálfur í auðmýkt signi ég mig
svo yfir stóru hvalþjósinni,
það verður hver að sjá um sig,
sem á að ráða lífsbjörginni.
Stefán: ,,Hö, hö, hö, ég trúi ég geti nú ekki
rekið við.“
Davíð: „Þú hefur þá ekki étið hval í morgun,
en þá étur þú hann, er þú kemur heim, og þá get-
urðu rekið við.“
Nú fór Einar í Nesi að færast í aukana, spáðu
menn ekki góðu þar um, því þar var ekki við
lamb að leika. Fyrir máli Jónatans stóð Skafti Jó-
sepsson lögfræðingur, er bjó þá á Akureyri.
Daginn áður en réttarhald yrði á Svalbarði.
komu þeir á Þórisstaði, Einar í Nesi og Benedikt
Sveinsson sýslumaður. Vildu þeir hafa tal af Jóna-
tan. Guðrún dóttir hans hafði tekið því fjarri, þar
eð hann væri veikur og rúmliggjandi. En hann
mun hafa helzt til mikið glatt sig í Bakkusi um
þær mundir, en ekki sterkur fyrir hjarta, en það
ásamt áhyggjum af hvalmálinu orsakað veikindi
hans. — Ekki létu þeir hana aftra sér frá að ganga
inn að honum í rúminu.
Ræddu þeir við hann hvalmálið og er talið, að
þeir hafi ekki fegrað fyrir honum hans mál. Áð-
ur en þeir fóru, fengu þeir hann til að undir-
skrifa skjal, þar sem hann afsalar öllum rétti sín-
um til hvalsins, til Einars í Nesi.
Er þeir voru farnir, fór Jónatan að efast um að
hann hefði gert rétt að undirrita þetta. Sendi
hann í Garðsvík eftir Helga Laxdal. Sagði hann
honum, hvað gerzt hafði. Bar Helgi þetta undir
Stefán í Tungu, kom þeim saman um að ná þyrfti
til Skafta snemma daginn eftir, ef hann kynni ráð
móti þessu, áður en réttarhald hæfist.
Kom nú Skafti út í Svalbarð og þótti þá illa
komið málinu, sagði að nú væru góð ráð dýr. Brá
hann sér út í skemmu, lagði þar tunnubotn á reið-
ingabunka, og hafði það fyrir skrifborð. Á því
skrifaði hann skjal, þar sem skrifað stendur að
Jónatan fái honum í hendur alla meðferð hval-
málsins, fyrir sína hönd. Bréfið dagsetur hann
degi fyrr en þeir Einar og sýslumaður voru á Þór-
isstöðum. Var síðan sendur hraðboði ut á Þóris-
staði að Jónatan undirskrifaði plaggið. Var því
öllu lokið áður en réttur var settur.
Er sýslumaður hafði sett réttarhaldið, lagði Ein-
ar fram afsal Jónatans. Kvað þá sýslumaður ekki
þurfa frekar um það að ræða og vildi slíta rétti.
Mótmælti þá Skafti því harðlega, kvaðst einnig
hafa gögn fram að færa í málinu og las upp sitt
bréf.
Þó fleira segi ekki af réttarhöldunum, má ætla
að annað hafi farið eftir þessu. Mál þetta var ald-
rei leyst með dómi; var álitið að þeir hefðu kæft
það með góðu samkomulagi, án formlegs dóms-
úrskurðar.
Ekki vita menn til þess, að þeir sem höfðu með
höndum söluna á hvalnum, gerðu nokkrum skil
á verði hans. Enda ekki ljóst, hver réttur viðtak-
andi var, þar sem enginn dómsúrskurður mun
hafa komið þar um svo vitað sé. Engin hreppsbók
282
VINNAN