Vinnan - 01.01.1998, Blaðsíða 9

Swazíland fékk sárstaka áminningu á síðasta þingi Alþjóðavinnumálastofnunarinnar, ILO. Ástæðan var ný löggjöf landsins sem brýtur á
rétti launafólks og stríðir gegn einni grundvallarsamþykkt ILO, samþykkt nr.87 um rétt fólks til að skipuleggja sig í félög. Hópur nem-
enda frá norræna Genfarskólanum fjallaði um Swazíland og ræddi meðal annars við Jan Sithole, fulltrúa verkalýðshreyfingar þjóðarinn-
Swazíland er konungdæmi milli
Suður-Afríku og Mósambik og er
í raun einveldi. íbúar eru 900 þúsund
og vinna flestir við sykur- eða sítms-
framleiðslu og skógrækt. Landið var
ensk nýlenda fram til ársins 1968 er
það hlaut sjálfstæði. Þá var fjöl-
flokkakerfi í landinu þótt í raun réði
einn flokkur ríkjum. Þann 12. apríl
1973 var stjórnarskráin numin úr
gildi og er landinu stýrt með tilskip-
unum. Nokkuð friðsamlegt hefur ver-
ið í Swazílandi en þó hafa fjárfestar
haldið sig frá landinu þar sem það er
eina eftirlifandi einveldið í þessum
hluta Afríku.
Swazfland hefur staðfest 31 ILO
samþykkt þar af sex af sjö kjarna-
samþykktum ILO. Landið var tekið
sérstaklega fyrir hjá ILO haustið
1996 og í kjölfarið var send sendi-
nefnd til landsins að kanna ástandið.
Niðurstaðan var: Óviðundandi. Ný
vinnulöggjöf landsins reyndist stang-
Almanak
Þjóðvinafélagsins
er ekki bara almanak.
í þvl er Árbók
islands með fróðleik um f ^
árferði, ALMANAK

atvinnuvegi, þjóövinafélags
íþróttir, stjórnmál, 1998
mannalát og margt fleira. Fæst Árfoók (slands 1996
í bókabúðum um land allt. w
Fáanlegir eru eldri 124. árgangur
árgangar, allt frá 1946. *
Sögufélag,
Fischersundi 3,
sími 551 4620.
SÖC.UFCMC
1902
ast á við ILO samþykkt 87, um rétt
fólks til að stofna félög, og takmarka
mjög réttindi launafólks. Swazíland
var því kallað sérstaklega fyrir á
þingi ILO vorið 1997.
Handtökur og morðtilræði
Einn af fulltrúum verkalýðshreyfing-
arinnar á ILO þinginu 1997 var Jan
Sithole. Jan hefur verið aðalritari al-
þýðusambands Swazflands (SFTU)
síðan 1982, en í SFTU er 21 sam-
band í iðnaði og þjónustu. Jan segir
ástandið hafa verið erfitt fyrir verka-
lýðshreyfinguna síðan 1973. Grund-
vallarmannréttindi séu ekki virt og
sama gildi um sjálfsögð réttindi
verkalýðshreyfingarinnar. Ekki hafi
verið leyfilegt að skipuleggja fundi
án þess að fá fyrst leyfi hjá lögregl-
unni. Verkalýðshreyfingin sé undir
stöðugu eftirliti og fulltrúum hennar
veitt eftirför, þeir séu beittir ofbeldi
og jafnvel fangelsaðir.
Forysta SFTU hefur oftsinnis
setið í fangelsi, síðast í mars 1997.
Lengi var því óvíst hvort Jan Sithole
kæmist á ILO-þingið. Tilraun hefur
verið gerð til að ráða hann af dögum
og auk þess hefur ríkisstjómin reynt
að vísa honum úr landi til Mósambik.
Atvinnurekendur á sama
máli og verkalýðshreyfingin
Fram kom hjá Jan að árið 1993
skipulagði SFTU fjölda funda víðs
vegar um landið með það að mark-
miði að undirstrika kröfur um bætt
réttindi félagsmanna sem og bætt vel-
ferðarkerfi. Út úr þessari fundaher-
ferð kom rit sem nefnt var kröfumar
27. Þetta voru kröfur um réttindi
launafólks, félagsleg réttindi og efna-
hagsumbætur, ásamt pólitískum kröf-
um. Kröfumar 27 voru afhentar ríkis-
stjóminni í október 1993. Þegar ekk-
ert gerðist var farið í allsherjarverk-
fall 21. og 22. febrúar 1994. Það var
upphaf lýðræðishreyfingar sem fleiri
og fleiri félagasamtök, stúdentar,
Jan Sitholefrá Alþýðusamhandi
Swazílands.
kirkjan o.fl. hafa lagt lið.
Að sögn Jans hefur SFTU skipu-
lagt fjölda aðgerða og verkfalla og
ríkisstjómin hefur gefið mörg loforð
-og svikið þau. Skipuð var þríhliða-
nefnd til að fara yfir kröfurnar 27
sem kom með tillögur um aðgerðir
sem ekki heldurmegnuðu að hreyfa
við stjóminni. I janúar og febrúar á
sl. ári stóð yfir langt allsherjarverkfall
sem stutt var af verkalýðshreyfing-
unni í nágrannaríkjunum. Ríkis-
stjómin hefur þó enn ekki viljað setj-
ast að samningaborði með hreyfing-
unni. Eina sem ríkisstjórnin hefur
gert er að auka eftirlitið með verka-
lýðshreyfingunni og með nýju vinnu-
löggjöfinni er hefðbundin starfsemi
verkalýðsfélaga orðin glæpsamleg.
Nemendur Genfarskólans ræddu
einnig við fulltrúa atvinnurekenda í
Swazflandi sem ekki vildi láta nafns
síns getið. Hann sagðist taka undir
með verkalýðshreyfingunni um kröf-
ur um lýðræði og almenn réttindi,
meðal annars möguleika á samning-
um á vinnumarkaði. Hann sagðist
einnig líta á verkföll og aðgerðir
hreyfingarinnar sem nauðsynlegan
þátt í þessari baráttu, þó svo að fyrir-
tækin töpuðu á þeim til skamms tíma
litið.
ILO áminnip ríkisstjórnina
Málsmeðferð ILO er á þann hátt að
fulltrúar ríkisstjómarinnar kynna sína
hlið málsins en síðan fá báðir aðilar
vinnumarkaðarins tækifæri til að gefa
sitt álit. Fulltrúi ríkisstjómarinnar við-
urkenndi að nýja löggjöfin væri
„óheppileg" en sagði að taka ætti
hana til endurskoðunar. Hann sagði
öll vandamálin stafa af þessari löggjöf
en minntist hvorki á stjómkerfi lands-
ins né að vandamálin hefðu mörg
hver verið lengi til staðar.
Fulltrúar vinnumarkaðarins töluðu
lítt hlýlega um ríkisstjórnina og
nefndi fulltrúi launafólks fjölda mála
sem vörðuðu brot á ILO samþykkt nr.
87 og brot á almennum mann-
réttindum. Meðal annars var skýrt frá
fangelsun allrar stjómar SFTU, hót-
unum við trúnaðarmenn og fjölskyld-
ur þeirra, morðtilræðum, bent var á að
skjöl verkalýðsfélaga hafi verið gerð
upptæk, og loks að SFTU og öll að-
ildarfélög þess hafi verið leyst upp sl.
vor að því er sagt var vegna slakra
reikningsskila.
Bæði fulltrúar atvinnurekenda og
launafólks lögðu fram fjölda krafna
sem þeir töldu ríkisstjómina verða að
uppfylla, meðal annars að upplausn
verkalýðsfélaganna yrði dregin til
baka, að umræddri vinnulöggjöf yrði
breytt og löguð að ILO samþykktun-
um og mannréttindayfirlýsingu SÞ.
Einnig var farið fram á að send yrði
eftirlitsnefnd til Swazflands.
Margir þingfulltrúar tóku til máls
og lýstu stuðningi við aðila vinnu-
markaðarins í Swazflandi en fáir full-
trúar ríkisstjóma kusu að tjá sig.
Að umræðum loknum fór fulltrúi
verkalýðshreyfingarinnar fram á að
áminningarnar til ríkisstjórnar
Swazflands yrðu gerðar að sérstakri
efnisgrein, sem jafngildir alvarlegustu
athugasemdum frá ILO, og studdi at-
vinnurekendafulltrúinn það. ILO
nefndin féllst á þetta sem virtist koma
ríkisstjóm Swazflands á óvart að mati
Genfarskólanemendanna.
Meiri ábyrgð -
betri niðurstöður
Yfirmenn í 6.000 fyrirtækjum í
Danmörku, Frakklandi, Bret-
landi, írlandi, Ítalíu, Hollandi,
Portúgal, Svíþjóð og Þýskalandi
voru spurðir að því að hve miklu
leyti starfsmönnum þeirra hefði
verið fafln aukin ábyrgð á skipu-
lagningu vinnunnar. Rannsóknin
sem gerð var af sjóði ESB fyrir
bætt lífs- og vinnuskilyrði, sýnir að
þegar starfsmenn eru með í
ákvarðanatökunni verða niður-
stöðurnar betri fyrir fyrirtækin. Alls
54% aðspurðra töldu að kostnað-
ur hefði lækkað og 94% töldu
gæðin hafa aukist. Áfram ríkir þó
það ástand að í fáum evrópskum
fyrirtækjum hafa starfsmenn raun-
veruleg áhrif á vinnu sína. í 20%
af þeim fyrirtækjum sem könnuð
voru höfðu starfsmennirnir engin
áhrif. (Svíþjóð hefur starfsfóikið
mest að segja um skipulag vinnu
sinnar.
Atvinnuástandið
í Evrópu
Alls eru 18 milljónir manna nú
án atvinnu í ríkjum Evrópu-
sambandsins. Hlutfallið er lægst í
Lúxemborg þar sem 3,7% atvinn-
leysi ríkir, en hæst í Suður-Evrópu
þarsem 19,9% atvinnuleysi
mælist á Spáni og um 20% í
Grikklandi (nákvæmar tölur vantar
þaðan).
Á Norðurlöndunum (þeim sem
eru í ESB) er hlutfall atvinnulausra
sem hér segir: Danmörk 5,8%,
Svíþjóð 9,8% og Finnland 13%.
Aðrar ESB þjóðir eru Austurríki
með 4,5% atvinnuleysi, Belgía
9,5%, Bretland 7,2%, Frakkland
12,6%, Holland 5,4%, írland 10%,
Ítalía 12,1%, Portúgal 6,1% og
Þýskaland 10%.
Atvinnuleysi meðal ungs fólks í
ESB-löndunum (undir 26 ára aldri)
er víðast mjög mikið. Það er mest
á Spáni 36,3% og Ítalíu 32,9%. í
Belgíu, Frakklandi, Svíþjóð og
Finnlandi eru milli 20 og 30% ungs
fólks án atvinnu. Aðeins í Austur-
ríki (5,9%), Hollandi (9,2%) og
Damörku (7,5%) er atvinnuleysi
meðal ungs fólks lægra en 10%.
Þeir sem hafa verið atvinnu-
lausir til langs tíma (lengur en eitt
ár) eru frá því að vera um 18% af
skráðum atvinnuleysingjum í Sví-
þjóð og upp í að vera um 75% á
Ítalíu. í Grikklandi, Portúgal, Spáni,
írlandi og Belgíu hefur einnig yfir
helmingur atvinnulausra verið at-
vinnulaus um langt skeið.
Eigum fyrirliggjandi
handlyftivagna á
frábæru verði.
Verð frá
kr. 37.842.- með vsk.
Á tvöföldum hjólum,
2500 kg. lyftigeta.
UMBOÐS- OG HEILDVERSLUN
SUNDABORG 1. RVK • SÍMI568 3300 • FAX 568 3305
Vinnan
9