Börn og menning - 01.09.1999, Blaðsíða 24

BÖRN OG aaEN|N|N6
upplýsingar eru hraðsoðnar, myndavélin á stöðugu
flakki og tónlist hljómar undir öllu tali. Þetta virðist
stefnan í efnistökum ungs fólks sem vinnur efni fyrir
jafnaldra sína. Við sjáum þetta nefnilega líka í
dagblöðum og tímaritum, litmyndir á skakk og skjön og
textinn á víð og dreif um síðuna, allt gengur út á að vera
smart. Menningarumhverfi unga fólksins er eins og
tónlistarmyndband en bækurnar kyrrar og jarðbundnar.
Hugsanlega er þetta allt í lagi. Þetta birtingarform
hentar nefnilega sumum. Sjálfsagt eru bækur ekki fyrir
alla. Ef til vill er það alltaf og á öllum tímum sama
hlutfall læsra barna sem les bækur sér til skemmtunar
eftir að hinu eiginlega lestrarnámi er lokið. En hvernig
hópur er það? Líklega ekki mikið æsingafólk því maður
þarf að vera ótrúlega kjur þegar maður les. Að öllum
líkindum er þetta fólk líka alætur á bækur. Það ertilbúið
til að lesa bækur af hvaða tegund sem er en gerir til
þeirra kröfur sem bókmenntaverks. En er þeim boðið
upp á íjölbreytta bókaflóru? Er úrval af nýjum
leikritum og ljóðum ætluðum börnum til aflestrar?
Fjalla bækurnar um alls konar fólk af því að alls konar
fólk er til? Eg er afskaplega hrædd um að algengara sé
að bókunum sé ætlað að keitita víðsýni. Um sé að ræða
nokkurs konar kennslubækur í lífsleikni ætlaðar þeim
hópi barna sem sjaldnast taka sér bók í hönd.
Bækurnar eru sem sé ekki skrifaðar íýrir börnin sem
eru víðsýn og ætla að víkka sjóndeildarhringinn með
lestri góðrar sögu heldur skrifaðar fýrir börn sem ekki
hafa tileinkað sér víðsýni og réttan hugsunarhátt og
þurfa kennslu í hugarfari.
Nemandi minn hafði líklega rétt fyrir sér. Bókin sem
fjallar um dag í lífi hans væri hugsanlega býsna ffóðleg
fyrir munsturbarnið sem les bækur. Þetta barn veit
sjálfsagt að þeir sem drekka of mikið geta leitað sér
hjálpar eins og margir aðrir sem eiga erfitt út af einu eða
öðru. Það þarf ekki að tyggja slíkan ffóðleik ofan í það.
Hugsanlega mega barnabókahöfundar sem skrifa
fyrir læsa lesendur sleppa fram af sér beislinu, sprengja
skólana eins og í Persival Keene, gera uppreisn á
barnaheimilinu, skilja málin eftir óleyst fyrir lesendur
að glíma við. Söguhetjan má alveg eiga i vanda; hún
getur lent í ævintýrum jafnvel þótt vandinn leysist ekki
í lokin.
Kannski væri það einmitt hin mikla nýlunda í
barnabókum ffamtíðarinnar að þær hættu að láta eins og
til séu svör við öllum spurningum og allir hnútar séu
leysanlegir.
I Gerðubergi var lesið upp úr eftirtöldum bókum,
máli mínu til stuðnings.
Bergljót Hreinsdóttir. 1998. Engin venjuleg Valdís.
Reykjavík, Mál og menning. Bls. 6-7.
Guðmundur Olafssoon. 1998. Heljarstökk aftur á
bak. Reykjavík, Vaka-Helgafell. Bls. 116.
Gunnhildur Hrólfsdóttir. 1998. Það sem enginn sér.
Reykjavík, Mál og menning. Bls. 127.
Kristín Helga Gunnarsdóttir. 1998. Bíttu á jaxlinn
Binna mín. Reykjavík, Mál og menning. Bls. 176.
Þórður Helgason. 1998. Tilbúinn undir tréverk.
Reykjavík, Mál og menning. Bls. 6 og 46.
Greinarhöfundur er kennari í Vesturbœjar-
skóla.
x lesa það var
u flr ég lærði að ’bessa oflöngu
rúmstokkofe f ð vjð síðan. Eg g ð stafrófskven föður mins. og
Þvl seffl lærði ég *»”f '*itI að ^ ,g
elskaði þessa lttlo1)0 •
fyrir vitið'* MáltmEi»°rsdom'-
ctt,ð í tilverunm ejw
(jr Samastaðiu
22