Börn og menning - 01.10.2002, Blaðsíða 24

22
Börn og menning
Þegar Sunna segir foreldrum sínum og
fjölskyldu loksins frá þessu standa þau hins
vegar með henni og að því leyti er sagan
raunsæ lýsing á lífi flestra íslenskra unglinga,
sem betur fer. Hún er hvött til dáða og lætur
óléttuna ekki stöðva sig í því að hefja nám í
framhaldsskóla og syngja þar með kórnum.
Hún kynnist nýjum krökkum og kemst að því
að sumir strákar eru hrifnir af henni þó að
hún sé ólétt. Líkaminn og óánægja með
hann eru ákveðin leiðarstef í bókinni en
Sunna breytist úr því að vera grönn 15 ára
stelpa í ólétta konu. Þessi óánægja er ítrekuð
þegar hún sér Bigga barnsföður sinn með
annarri stelpu: „Við hliðina á honum gengur
stelpa. Ljóshærð, hávaxin, mjó. Ógeðslega
mjó. [...] Svakalega var hún mjó." (120-121)
40 vikur nær að vera spennandi saga þó að
hún sé „bara" lýsing á meðgöngu einnar
unglingsstúlku. Það er vegna þess að ekkert
er dregið undan, væmni er hvergi sjáanleg
og tilfinningalegar andstæður eru skýrt
dregnar fram. Og þó að allt fari vel að lokum
og barnið komi heilt í heiminn er Sunna ekki
á bleiku skýi. Ljóst er að hún og Biggi taka
ekki saman þó að hann sýni barninu áhuga.
Hún gerir sér líka grein fyrir að fólk hefur
mismunandi viðhorf til ungra mæðra og að
hún á eftir að finna fyrir þeim. Þessi hressi-
legi frásagnarstíll gerir söguna áhugaverða
og spennandi.
Hugarheimur þessarar ungu móður er
annar en tíðkaðist í skáldsögum um svípuð
efni fyrir tveimur áratugum eða svo. Eftir að
Biggi sýnir ekki áhuga á áframhaldandi sam-
bandi veltir Sunna sér lítið upp úr því. Að
vera í sambandí með Bígga er ekki nauðsyn-
leg undírstaða þess að eiga barn og vera fjöl-
skylda. Breytt fjölskyldumynstur endurspegl-
ast í breyttum hugarheimi unglings sem eigi
að síður tilheyrir hefðbundinni kjarnafjöl-
skyldu. Fimmtán ára krakkar eru ekki endi-
lega á föstu þó að þeir eignist börn.
Sunna er kunnugleg unglingsstúlka sem
lesandi á auðvelt með að skilja og samsama
sig með. Tengsl hennar við aðra eru einnig
raunveruleg; systur hennar fara iðulega í
taugarnar á henni og hún og mamma henn-
ar eiga sínu slæmu daga. Aðrar persónur eru
að sama skapi trúverðugar en þeim er öllum
lýst í gegnum Sunnu. Mamma hennar og
pabbi eru þannig sannfærandi persónur og
sama má segja um ömmu hennar í bænum
þó að amma og afi fyrir norðan séu nánast
eíns og úr annarri sögu, ávallt með kakó og
pönnukökur við höndina.
Vafalítið eru 40 vikur ein besta bók um
þessi efni sem komið hefur út lengi og er lík-
lega betri en margar kynfræðslu- og stelpna-
fræðslubækur til að vekja umræðu og áhuga
á þessum málefnum án þess að fordæma
eða upphefja. Hér er horft á heiminn án for-
dóma og lesandi getur ekki annað en hrifist
með á meðgöngunni.
Spurn eftir tilgangi
Velgengni þessara tveggja bóka sýnir að enn
er spurn eftir bókum með skýran tilgang.
Þær geta verið allt eins skemmtilegar og
fyndnar sögur eða fantasíur vegna þess að
lífið er í eðli sínu það sem menn hafa mestan
áhuga á, hvort sem það eru spaugilegar hlið-
ar eða erfiðari viðfangsefni. Maðurinn vill
lesa um það sem hann getur skilið og sam-
samað sig með og báðar þær sögur sem hér
hafa verið til umfjöllunar fjalla um slík efni.
Ég veít ekki hvort allir lesendur þessara bóka
verða betri menn á eftir - en ábyggilega
sumir og þá er tilganginum náð.
Höfundur er við nám í íslenskum
bókmenntum
Frásagnir, þjóðfélag og menning
Ráðstefna um barnabókmenntir í Þjóðarbókhlöðunni
Það var dr. Sigrún Klara Hannesdóttir, landsbókavörður, sem átti veg og vanda af því að bjóða hingað til lands tveimur þekktum fræðikonum
á sviði barnabókmennta og fá þær til að halda erindi á ráðstefnu í Þjóðarbókhlöðunni 13. september sl.
Dr. Maureen Nimon er prófessor við University of South Australia. Sérsvið hennar er saga barnabókmennta og þjóðfélagslegt hlutverk
þeirra. Dr. Nimon hefur kennt bókasafnskennurum um árabil og skrifað fjölda greina og bóka um barnabókmenntir. Nefndi hún fyrirlestur
sinn „Fantasy as Narrative for Virtual Communities" eða „Fantasían sem frásagnarmáti vefsamfélaga". Dr. Nimon heldur því fram að ríkjandi
vinsældir fantasía eins og Hringadróttinssögu og Harry Potter megi að einhverju leyti skýra með breytingum á því hvernig tæknin hefur áhrif
á líf okkar. Sýndi hún með dæmum úr áströlskum barnabókum hvernig grafið hefur verið undan hefðbundinni sögu Ástralíu sem breskrar ný-
lendu eins og hún hefur hingað til verið kennd í barnaskólum þar í landi.
Dr. Jean Webb er lektor við University College Worcester á Englandi og kennir barnabókmenntir. Hún hefur flutt fyrirlestra og kennt víða
um heim, meðal annars nemendum ( bókasafnsfræði við Háskóla íslands. Fyrirlestur hennar bar heitið „Master narratives and contemporary
English culture" eða „Hefðbundinn frásagnarmáti og ensk nútímamenning" en f honum beindi hún sjónum að þremur rithöfundum sem hafa
skapað fantasíuheima í verkum sínum, Michael Morpurgo, Kevin Crossley-Holland og Philip Pullman.
Það heyrir til tíðinda þegar haldnar eru ráðstefnur sem þessar á sviði barnabókmennta hér á landi því það er vægast sagt fátítt að við fáum
tækifæri til að hlusta á erlenda fræðimenn í barnabókmenntum miðla rannsóknum sínum í eigin persónu. Vonandi verður þess ekki langt að
bíða að við fáum aftur svona góða gesti í heimsókn.