Börn og menning - 01.09.2005, Qupperneq 24

22
Börn og menning
bókmenntir
Úlfhildur Dagsdóttir
Galdrar, stelpur og myndasögur:
Galdrastelpu-fyrirbærið
Einu sinni var ... gert ráð fyrir því að
stelpur jafnt sem strákar læsu myndasögur.
í Bandaríkjunum og Bretlandi var stór hluti
myndasagna ætlaður stelpum og ungum
konum, en segja má að blómatími þeirrar
útgáfu hafi verið á fyrstu áratugunum
eftir stríð. Einhverra hluta vegna misstu
útgefendur áhuga á að sinna þessum hópi
og einbeittu sér að myndasögum sem voru
ætlaðar strákum með ofurhetjusögur í
fararbroddi. Þótt konur hafi að einhverju
leyti komið aftur inn sem höfundar og
lesendur með neðanjarðarmyndasögunni
á síðari hluta sjöunda áratugarins og fyrri
hluta þess áttunda, þá var það ekki fyrr
en með tilkomu japönsku myndasögunnar,
manga, sem hið augljósa varð Ijóst á ný:
myndasögur höfða fullt eins mikið til
stelpna og stráka.
Galdrastelpur, W.I.T.C.H., er tilraun
vesturlanda, nánar tiltekið Disney, til að
koma sér fyrir á þessum nýja markaði sem
opnaðist með tilkomu þýðinga á manga,
en almennt séð eru Galdrastelpu-sögurnar
ætlaðaryngri unglingum, eða aldurshópnum
9-12 ára, þó að fljótlega hafi komið á daginn
að lesendur spanna breiðari hóp, allt frá 7-
14 ára. Segja má að Galdrastelpurnar séu
því ætlaðar stelpum sem síðan færa sig yfir í
manga, ef miðað er við að hluti þess efnis sé
hugsaður fyrir stelpur frá 12 ára aldri - þótt
Ijóst sé að margar byrji mun fyrr að njóta
þess sem japanska myndasagan hefur uppá
að bjóða.
í stuttu máli sagt tókst þessi tilraun Disney
afar vel, sögurnar hafa notið feikilegra
vinsælda í Evrópu og allt lítur út fyrir að
Galdrastelpurnar muni einnig sigra Ameríku.
Hér á landi hafa vinsældirnar verið gífurlegar,
um 5000 áskrifendur eru að blöðunum og
bækur og annað sem tengist þeim selst
einnig í stóru upplagi. Vinsældirnar eru það
miklar að nú íhugar Edda útgáfa að gefa
út manga á íslensku til að fylgja þeim eftir
og bjóða lesendum Galdrastelpnanna uppá
áframhaldandi myndasögugleði.
Vatn, eldur, jörð, vatn
Upphaflega var W.I.T.C.H. gefið út af ítalska
Disney og var að sögn til að byrja með
skapað af Elisabettu Gnone. Þó er erfitt
að treysta heimildum um einhvern einn
„höfund" sagnanna, því þær eru fyrst og
fremst fyrirtækjaframleiðsla og skrifaðar og
teiknaðar af hópi fólks. Þegar Ijóst varð
að ítalskar stelpur tóku Galdrastelpunum
fagnandi var farið að selja fyrirbærið til fleiri
landa í Evrópu og voru Norðurlöndin meðal
þeirra fyrstu. Og nú ersumsé byrjað að kynna
sögurnar fyrir bandarískum lesendum, með
teiknimyndaseríufyrirsjónvarpogskáldsögum
með myndum og að lokum myndasögunum
sjálfum. Þegar Ameríka er komin í spilið má
gera ráð fyrir að Galdrastelpurnar verði að
enn einu dæminu um risa-iðnað Disney-
varnings, með tilheyrandi dóta-æði.
Sögurnar segja frá fimm stúlkum sem
uppgötva að þær búa yfir óvenjulegum
hæfileikum. Stúlkurnar eru Will, 14 ára
rauðhaus, Irma, 13 ára, brúneygð og af
mexíkóskum ættum, Taranee, 13 ára, svört og
gleraugnaglámur, Cornelia, 14 ára blondína
og Hay Lin, 13 ára af kínverskum ættum. Og
það er amma Hay Lin sem afhjúpar ástæðuna
bakvið hina óvenjulegu hæfileika; stúlkurnar
hafa verið valdar verndarar múrsins sem
greinir að hið góða og hið illa, en eins og gefur
að skilja reyna fulltrúar hins illa allt sem þeir
geta til að ná hinu góða á sitt vald - og svo
auðvitað mannheimum. Kraftar stúlknanna
skiptast niður á frumefnin, Irma stjórnar vatni,
Taranee eldinum, Cornelia jörðinni og Hay Lin
ræður loftinu. Will er leiðtoginn og sú sem er
öflugust, en hún fær til varðveislu kraftmikinn
verndargrip, Hjarta Kandrakars, en í honum
sameinast leyndardómar frumefnanna
allra. Stelpurnar eru því í raun ekki nornir í
hefðbundnustu skilgreiningu þess hugtaks
(kústskaft og álíka), en galdranafnið er dregið