Börn og menning - 01.09.2008, Blaðsíða 13

Dramadrottningar með beygluð og brotin hjörtu
Draumaprinsarnir í skvísu-
sögunum eru heldur ekki alltaf jafn fullkomnir
og sjálfsöruggir og í ástarsögunum þó að
þeir séu að sönnu karlmannlegir og flottir
gæjar. Þeir fá að vera mannlegri, jafnvel
klaufalegri og fyndnari og ríma þannig
betur við skvísurnar sjálfar og andann í
bókunum. I skvísusögunum er Ifka miklu
opinskárra og nútímalegra viðhorf til kynlífs
en í hefðbundnu ástarsögunum. Skvísan má
sofa hjá þeim sem hún vill og njóta þess án
þess að glata við það möguleikum sínum á
að ná í draumaprinsinn og það er ákveðið
uppbrot á reglum ástarsagnanna.
Ástarsögur þykja yfirleitt ekki
metnaðarfullar bókmenntir, hvorki frumlegar
néfagurfræðilegar. Þæreru gjarnan flokkaðar
sem afþreyingarbókmenntir og hluti af
lágmenningunni. Skvísubókmenntirnar,
sem eins og áður segir, eru undirflokkur
hefðbundinnaástarsagnaeinsogviðþekkjum
þær til dæmis eftir Barböru Cartland, falla
því nánast sjálfkrafa í afþreyingarflokkinn
og þess vegna lágmenninguna. En
skvísubækurnar eru auðvitað misjafnar.
Skopstæling og endursköpun Fielding á
Hroka og hleypidómum Jane Austen skipar
til dæmis Dagbók Bridget Jones skör hærra
en flestum öðrum skvísubókum sem á eftir
komu og hún er enda talin marka upphaf
skvísubókmenntanna. Það má því segja að
hún dansi á línunni mitt á milli hámenningar
og lágmenningar.
íslensku unglingabækurnar um skvísurnar,
eða dramadrottningarnar eins og ég kýs að
kalla þær hér í samræmi við titil tveggja
þeirra, eru sex. Fyrst skal telja bækurnar
tvær um Emblu, Ég er ekki dramadrottning
(2006) og Einu sinni var dramdrottning
i riki sinu (2007) eftir Sif Sigmarsdóttur.
Þá eru þrjár bækur um Júlíu eftir Bryndísi
Jónu Magnúsdóttur, Erég bara flatbrjósta
nunna? (2005), Kossar, knús og málið
er dautt (2006) og Beygluð og brotin
hjörtu (2007). Að síðustu er svo bók
þeirra Mörtu Maríu Jónasdóttur og Þóru
Sigurðardóttur um Klöru, Ef þú bara
vissir... (2007).
Titlarnir á bókunum um drama-
drottningarnar sem hér eru til umfjöllunar
gefa eins og sjá má til kynna að fjallað
sé um efnið á írónískan hátt. Það er
líka vissulega tilfellið og er undirstrikað
í auglýsingatextanum um bækurnar. Þótt
nokkuralvara sé undirliggjandi í umfjölluninni
ristir hún yfirleitt ekki mjög djúpt.
Bækurnar um Emblu og Júlíu sýna flestar
aðalpersónurnar í miklu uppnámi í forgrunni
kápunnar og strákana sem skuggamyndir
á bakvið. Kápa bókarinnar Ef þú bara vissir
... er svo skvísuskærbleik og titillinn vekur
vonir um að eftir einhverju krassandi sé að
slægjast. Bókin kom í skærbleikri öskju og
henni fylgdí óútfyllt dagbók fyrir leyndarmál
lesenda.
Dramadrottningarnar, og í sumum
tilvikum foreldrar þeirra einnig, eru
oft sýndar í skoplegu Ijósi í pínlegum
aðstæðum eins og persónur skvísubókanna.
Meginvíðfangsefnin eru einnig þau sömu,
samskipti aðalpersónanna við hitt kynið
með tilheyrandi tilfinningaróti, óöryggi og
áhyggjum af útliti. Það gefur samt augaleið
að það er talsverður munur á lífsreyndum
konum á þrítugsaldri og unglingsstelpum sem
eru að stíga sín fyrstu skref í f ullorðinsheimum
og í samskiptum við hitt kynið. Kynhvötin er
samt vöknuð hjá unglingunum í bókunum
um dramadrottningarnar enda eru þær
orðnar 14 ára og sumar eldri. Spurningin
um það hvenær þær eigi að byrja að stunda
kynlíf er því til umfjöllunar í bókunum, en í
mismiklum mæli. Sambandiðvið vinkonurnar
er líka mjög fyrirferðarmikið rétt eins og í
skvísubókunum.
Efni og efnistök bókanna um
dramadrottningarnar kallast þannig
á við skvísubækurnar og þær eru
einskonar unglingaútgáfa af þeim. Þær
eru líka undir sterkum áhrifum vinsælla
sjónvarpsþátta og kvikmynda sem sækja
fyrirmyndir til skvísubókanna og eru hluti
að skvísumenningunni. Þar má nefna
áðurnefnda Dagbók Bridget Jones og jafnvel
sjónvarpsþættina Sex and the City þar sem
vinkonusamfélaginu og miðbæjarskvísunni
er lyft í hæstu hæðir innan um helstu
vörumerki tískunnar í einni mestu tískuborg
heimsins, New York. Afþreyingin er í fyrirrúmi
f bókunum um dramadrottningarnar og
markmiðið virðist fyrst og fremst vera að
skemmta lesendum.
Vinkonur og víti til varnaðar
Vinkonur dramadrottninganna skipta þær
mjög miklu máli. í vinkvennahópnum fer
fram mikið nám um lífið og tilveruna.
Vinkonurnar eru tvær til þrjár í flestum
tilvikum. Lögð er áhersla á að hafa þær
ólíkar, með mismunandi eiginleika. Það er
gott fyrir aðalpersónuna að eiga vinkonu
með munninn fyrir neðan nefið og sem
lætur ekki vaða yfir sig né vinkonurnar.
Svo er líka gott að það sé málamiðlari í
hópnum og ein með báða fætur á jörðinni,
traust og ráðagóð. Eins og í skvísusögunum
sækja vinkonurnar styrk og góð ráð hver til
annarrar. Þær læra til dæmis að snyrta sig og
hvernig á að klæða sig við hæfi. Þær reiða sig
hver á aðra og ræða mikilvæg og viðkvæm
mál, til dæmis strákamál og kynlíf. Þær reyna
að vara hver aðra við viðsjárverðum gripum,
en því er misvel tekið. Stundum slettist upp
á vinskapinn þess vegna, en slíkt er alltaf
leiðrétt og vinkonurnar standa saman þegar
á þarf að halda. Júlía er til dæmis mjög
þakklát fyrir að eiga góðar vinkonur og gerir
sér góða grein fyrir því að strákar koma og
fara í lífi þeirra en vinkonurnar ætlar hún að
eiga að eilífu.