Börn og menning - 01.09.2011, Qupperneq 17

Skrímslin bak við tjöldin
17
Þó fyrir að skrímslabækurnar hafi
sópað til sín verðlaunum þá hefur
lítið verið um fræðilega umfjöllun. Er
myndabókin ekki hátt metin?
Barnabækur eru almennt ekki hátt metnar
hér á landi. Ég held að það haldist í hendur
við viðhorf okkar til barna. Islendingar eru
duglegir að eiga börn en ekkert sérlega
duglegir að hugsa vel um þau. Það er hvorki
nógu fínt né áhugavert og samfélagið gerir
ekki ráð fyrir löngum stundum fjölskyldunnar
saman. Þetta á bara að reddast eins og
annað. Þar af leiðir að menning fyrir börn
þykir hvorki fín né áhugaverð nema í
þröngum hópi sérfróðra. Samt hafa allir
verið börn og flestir eiga börn. Ég finn mun
á áhuga og umfjöllun eftir löndum. Nú
hef ég samanburðinn með sömu bækurnar
í nokkrum löndum. Eina landið þar sem
ástandið er verra en á íslandi eru Færeyjar þar
sem er ekki skrífað um neinar bækur.
Dómarnir í Svlþjóð hafa verið allt annað
mál. Yfirleitt fáum við nokkrar greinar,
og tvisvar ef ekki þrisvar hafa bækurnar
verið teknar fyrir í þættinum Gomorron
Sverige í morgunsjónvarpinu. Svíarnir taka
barnabækur alvarlega, en Kalle gagnrýnir
umfjöllunina út í eitt og hefur skrifað í blöðin
að engin umræða sé um barnamenningu í
Svíþjóð. Hann veit ekki hvernig þetta getur
verið!
Svíar eru samt búnir að fara ( gegnum
svipað ferli og (slendingar eru að stefna í
með skólabókasöfnin. Þar var skorið mikið
niður eftir að skólareksturinn var fluttur
til sveitarfélaganna, og auðvitað voru
söfnin sett út ( kuldann. Bækurnar fengu í
besta falli horn ( skólastofunni og enginn
bókasafnskennari var starfandi. Núna er verið
að reyna að hysja upp starfsemina aftur. Það
er ótrúlegt að nú eigi að fara þessa leið hér
á landi þrátt fyrir allar rannsóknirnar sem
sýna fram á gagnsemi skólabókasafna. Mjög
sorglegt.
Nú eru skrímslin á leiðinni upp á svið
hjá Þjóðleikhúsinu í vetur. Hafa þau
tekið vel í það?
Já, þau fá að hreyfa sig. Það er alltaf voða
gott að fá að teygja úr sér. Þau fá ákveðnari
raddir og fá kannski að syngja. Ég var beðin
um að skrifa leikrit um skrímslin og lagði
upp hugmynd sem þótti svo viðamikil að ég
var spurð hvort ég vildi ekki hafa þetta þrjú
leikverk! Það fannst mér nú vel í lagt. En ég
tók athugasemdina nógu alvarlega til þess að
halda mig við þrjár fyrstu bækurnar og það
er efnið sem unnið er með í þessari sýningu.
Þú ert með tvo karlleikara?
Já, þeir eru búnir að fara aðeins yfir efnið.
Ég hlakka geysilega til að sjá skrímslin lifna
við. Það getur enn svo margt breyst á
síðustu metrunum. Mínar hugmyndir voru
fyrst að hafa búningana létta og stílfærða,
en það tekur enginn undir það. Fólk vill bara
skrímslin úr bókunum!
Sem myndlistarmaður að vinna
verk fyrir leikhús, vinnur þú út frá
sjónrænni upplifun á sviðinu eða
texta bókanna sem þú ert að nota?
Ég held að ég grauti þessu saman. Þegar ég
skrifa handrit að leikriti finnst mér að það
sé meira textinn og tilfinningin, þaðan fer
ég svo í það myndræna. Það er einfaldlega
eins og vinnuferlið er: ég byrja ekki á því
að skella upp hálfri leikmynd og skrifa svo
inn ( hana, - góð hugmynd annars! En
auðvitað sé ég fyrir mér sviðið og það sem
til þarf. Mynd í huga kveikir orð. Ég verð líka
fyrir gríðarlegum áhrifum frá ýmsu sjónrænu
þegar ég er að skapa almennt. Þangað
sæki ég innblásturinn. Og yfirleitt sé ég fyrir
mér bækurnar áður en ég skrifa þær. Ég
held að það sé eins í öllum mínum bókum.
Ég þarf að ákvarða hvaða „hitastig" á að
vera í bókinni. Ekki heitt eða kalt heldur á
tilfinningaskalanum, hvernig stemning á að
vera við lesturinn. Það er að skapa einhverjar
tilfinningar, hvort það er eitthvað notalegt
eða hættulegt eða innilegt eða spennandi.
Allt lýsingar á afmörkuðum heimi í myndum
og máli. Sama gildir um leikhúsið, ég sé
fyrir mér sviðið og það sem gerist þar, vinn
ekki bara með orðin. En leikritunin er svo
ekki nema leiðin hálf. Ef ekki koma til góðir
listamenn meðal leikara og leikstjóra verður
lítið úr verkinu. Ég hef verið svo heppin að
vinna með góðu fólki í leikhúsinu, og fæ
alltaf jafn mikið út úr því að fylgjast með
fagfólki að verki.