Börn og menning - 01.04.2014, Blaðsíða 14

m
Brynhildur Björnsdóttir
Hættulegur frumskógur eða áður óþekkt
tækifæri?
- um rannsókn Þorbjarnar Broddasonar, Börn og sjónvarp á íslandi
Talið er að börn séu frá náttúrunnar hendi fljót að tileinka sér nýjar samskiptaaðferðir og kanna möguleika þeirra. En hvaða áhrif hefur það þegar
breytingarnar eru svo miklar og hraðar að fullorðnu fólki, sem á að leiðbeina börnum og hlúa að þroska þeirra, veitist ekki mögulegt að halda I við þær?
Eru börnin okkar ein í hættulegum frumskógi eða eru þau kynslóðin sem fær áður óþekkt tækifæri til að breyta heiminum? Þetta hefur verið rannsakað I
langtímarannsókninni Börn og sjónvarp á íslandi sem Brynhildur Björnsdóttir kynnti sér ásamt því að tala við forsvarsmann rannsóknarinnar, Þorbjörn
Broddason, prófessor við Háskóla íslands.
Át sjónvarpið bókaormana?
Frá fyrstu sjónvarpsútsendingunum til
dagsins í dag
Langtímarannsókninni Börn og sjónvarp á
íslandi var hleypt af stokkunum árið 1968,
en þá var spurningalisti lagður fyrir börn
( efri bekkjum grunnskólans. Upphaflegur
tilgangur rannsóknarinnar var að safna
gögnum um fyrstu daga sjónvarpsútsendinga
á Islandi og gera samanburð á börnum sem
annars vegar höfðu aðgang að sjónvarpi
og hins vegar þeim sem höfðu það ekki,
en sjónvarpsútsendingar náðu ekki til allra
landsmanna fyrst í stað. Árið 1979 var síðan
lögð fyrir önnur könnun sem framhald og í
samhengi við þá fyrstu þótt spurningalistinn
væri ögn breyttur. I dag samanstendur
rannsóknin af alls sjö sjálfstæðum könnunum
og var sú stðasta framkvæmd árið 2009.
Niðurstöður rannsóknarinnar veita ekki
aðeins innsýn í sjónvarpsáhorf íslenskra
barna heldur hefur í gegnum hana einnig
verið hægt að fylgjast með innreið fjölmargra
tækninýjunga á markaðinn, svo sem
myndbandavæðingarinnar, tölvutækninnar
og tölvuleikja, internetsins og einkatölvunnar.
Frá því að síðasta könnunin var framkvæmd
hafa síðan snjallsímar, spjaldtölvur og lesbretti
valdið straumhvörfum í lífi almennings,
jafnt hérlendis sem erlendis. Því er Ijóst að
rannsókn þessari er hvergi nærri lokið.
Örar breytingar
I fyrstu könnuninni árið 1968 kom í Ijós
að sjónvarpseign var frekar algeng á þeim
svæðum þar sem útsendingar náðust.
92% svarenda sem bjuggu á þeim tveimur
svæðum sem náðu útsendingum höfðu
eignast sjónvarpstæki innan átján mánaða
frá þvi að Sjónvarpið hóf útsendingar.
Strax í þessari fyrstu könnun kom líka fram
mynstur sem átti eftir að vera áberandi
í framhaldskönnunum: Sjónvarpseign var