Hinsegin dagar í Reykjavík - aug 2013, Qupperneq 28

28
„Ég tel að ég hafi verið 19 ára gömul þegar
ég hófst handa. Á unglingsárunum var ég
oft rekin úr skóla fyrir „ósæmilega“ hegðun.
Ég skrifaði ástarbréf og sendi gjarnan
gjafir til annarra stúlkna; stelpur slógust
um athygli mína og ég lenti stundum í
slagsmálum til að fá ákveðnar stelpur til
að veita mér athygli. Það var ekki fyrr en
ég hóf háskólanám að mér varð ljóst að
samkynhneigð væri ólögleg í Úganda. Þá
ákvað ég að berjast fyrir því að breyta
lögunum. Af hverju ætti ég að vera ólögleg í
mínu eigin landi?“
Í viðtölum minnist þú oft á þann
stuðning sem foreldrar þínir veittu þér og að
slíkt sé ekki sjálfgefið í Úganda. Hverjir eru
foreldrar þínir og hvernig studdu þau þig?
„Þau eru fallin frá. Móðir mín var
fyrsti forritarinn í Úganda og faðir minn
var talsmaður Bank of Uganda. Foreldrar
mínir studdu mig frá upphafi og fordæmdu
aldrei kynhneigð mína né lífsstíl minn, en
slíkt er afar sjaldgæft í Úganda, enda hafa
margir vinir mínir verið bannfærðir af eigin
fjölskyldum. Foreldrar mínir sendu mig í
bestu skólana, sama hve oft ég var rekin úr
þeim.
Þegar ég eltist og fór að skemmta mér
var móðir mín ekki áhyggjufull þótt hún
sæist skutla mér á bari þar sem hinsegin fólk
hittist. Hún hýsti einnig heimilislausa vini
mína og sagði þeim að vera óhræddir við að
koma heim til okkar.“
Hver er forsagan að stofnun Freedom
and Roam?
„Ég stofnaði samtökin árið 2003 því
mér fannst vanta pólitískan vettvang þar
sem hægt væri að vinna að því að breyta
ástandinu. Árásir og nauðganir voru orðnar
daglegt brauð. Það gekk þó illa til að byrja
með. Fólk var óttaslegið við tilhugsunina
um að leyndarmál þess kæmist upp og því
þurftum við að finna nafn á samtökin sem
ekki væri of augljóst. Við völdum nafnið
Freedom (frelsi) and Roam (flakka) vegna
þess að við erum að berjast fyrir réttinum til
að geta ferðast örugg um landið okkar.“
Hvernig fara fundir fram við þess háttar
aðstæður?
„Við hittumst á börum eða heima hjá
stjórnarmeðlimum. Þar sem ég hef aldrei
verið í skápnum birtast reglulega fréttir
um mig í slúðurdálkum fréttablaðanna og
þannig leitar fólk mig uppi til að komast í
samband við hinsegin samfélagið í Úganda.
Það er ekki öruggt að auglýsa fundi
opinberlega svo við látum orðið berast
meðal félagsmanna eða nýtum okkur lokaða
hópa á Facebook.“
Lífsreynsla annarra getur fært okkur frið
Það er áberandi í starfi þínu á sviði
mannréttinda að þú leggur mikla áherslu
á að hinsegin fólk eigi að deila lífsreynslu
sinni með öðrum. Hvaða hugmynd er að
baki þeirri baráttuaðferð?
„Þegar ég var að alast upp voru
skilaboðin frá samfélaginu þau að það væru
djöflar innra með mér. Það er hættulegt að
burðast með slíkar hugsanir einn því þá er
eins líklegt að maður skaði sjálfan sig. Þess
vegna nýti ég öll tækifæri sem gefast til að
ávarpa fólk í sjónvarpsviðtölum því ég veit
að það er fólk þarna úti sem mun heyra
mína sögu og það getur bjargað lífi þess.
Fyrir nokkrum árum hringdi 79 ára
gömul kona í mig eftir að hafa séð viðtal við
mig í sjónvarpinu. Hún vildi þakka mér. Hún
sagði að nú gæti hún dáið í friði vegna þess
að ég hefði svarað spurningum sem hún
hefði velt fyrir sér allt sitt líf. Þessi 79 ára
gamla amma hafði alla ævi borið óútskýrðar
tilfinningar innra með sér og vissi ekki
hvaða nafni hún átti að kalla þær. Hún
hafði einungis heyrt að þessar tilfinningar
væru synd og að þær gerðu hana að
slæmri manneskju. Eftir að hafa séð mig
í sjónvarpinu gat hún brosað – hún hafði
fundið frið.
Þess vegna trúi ég á áhrifamátt
frásagna. Þær eru öflugt tæki og færa fólk
nær hvert öðru.“
Dómstólaleiðin
Þú hefur einnig ásamt samtökunum þínum
fært baráttuna inn á vettvang dómstólanna.
Hvers vegna hefurðu kosið þá leið?
„Fyrir því eru tvær ástæður. Í fyrsta
lagi erum við að kenna samfélagi hinsegin
fólks í Úganda að vera óhrætt við að
fara dómstólaleiðina. Það treystir ekki
dómstólunum auk þess sem það óttast að
málaferlin muni fletta ofan af kynhneigð
þess. Við í Freedom and Roam segjum að
það saki ekki að reyna að leita réttar síns.
Í öðru lagi erum við að undirbúa það að
samkynhneigð verði lögleg. Til þess að
hæstiréttur taki málstað okkar fyrir þurfum
við að vinna dómsmál á lægri dómsstigum.
Að svo stöddu höfum við unnið tvö mál
gegn ríkinu og bíðum eftir niðurstöðu úr því
þriðja.
Við höfum einnig sótt mál gegn
Bandaríkjamönnum sem hafa komið til
Úganda gagngert í þeim tilgangi að predika
hatur gegn hinsegin fólki.
Hnattvæðing á hatri
Þetta er varhugaverð þróun, er það ekki?
Hnattvæðing á hatri þar sem vellauðug
samtök senda fjármagn og stuðning þvert
á landamæri til að vinna gegn réttindum
hinsegin fólks. Hvaða fólk er þetta?
„Þessir hópar hafa starfað innan
Úganda síðan 2001. Þetta eru bandarískir
evangelistar, bókstafstrúaðir öfgamenn
sem misnota sér aðstöðu fátækra landa til
að selja hugmyndafræði sína í krafti valda,
áhrifa og peninga. Og þeir hafa náð miklum
árangri. Ég hef hitt sumt af þessu fólki,
meðal annars á þriggja daga ráðstefnu gegn
samkynhneigð sem ég tók þátt í! Þetta fólk
tók í höndina á mér, faðmaði mig og sagði
við mig: Kasha, við elskum þig. Okkur líkar
ekki það sem þú gerir en við hötum þig
ekki.“
Erlend mótmæli geta skaðað
Á seinustu árum höfum við séð
alþjóðasamfélagið beita úganska ríkið
miklum þrýstingi um að virða mannréttindi.
Hefur það skilað árangri?
„Alþjóðlegur stuðningur hefur skilað
töluverðu. Alþjóðasamfélagið hefur staðið
sig vel í að sýna okkur ást og samstöðu
og fyrir það er ég mjög þakklát. Slíkur
stuðningur veitir okkur styrk og minnir
okkur á að við erum ekki ein á báti og að við
eigum vini. Úganda er ekki ríki í tómarúmi
og ég trúi því að frumvarpið, sem hefði
lögleitt dauðarefsingu við samkynhneigðri
hegðun, hefði verið samþykkt ef ekki hefði
komið til alþjóðlegrar íhlutunar.
Hins vegar stöndum við núna
andspænis mögulegu bakslagi vegna þess
að þingmenn og ráðherrar eru byrjaðir
að bregðast illa við erlendum afskiptum.
Þess vegna höfum við beðið alþjóðlega
stuðningsmenn okkar að skipta um aðferð
og aðhafast með meiri leynd.“
Það kom upp umræða á Íslandi
fyrir skömmu þess efnis hvort skerða
ætti þróunaraðstoð til Úganda vegna
frumvarpsins um dauðarefsingu. Þú hefur
talað skýrt gegn þess háttar aðgerðum.
Hvers vegna?
„Vegna þess að það eru hópar í Úganda
sem myndu grípa slíkt tækifæri til að hella
olíu á eldinn. Við viljum til dæmis ekki að
fólk stundi mótmæli fyrir framan úganska
sendiráðið í heimalandi sínu. Áður fyrr gat
það hjálpað en núna enda slíkar aðgerðir í
fréttunum í Úganda sem eykur enn frekar
hatrið á okkur. Við viljum frekar að erlend
ríki beiti þrýstingi eftir öðrum leiðum svo