Fræðaþing landbúnaðarins - 16.02.2007, Síða 562

560 • Fræðaþing landbúnaðarins 4, 2007
Smádýralíf í opnu akurlendi hefur ekki verið rannsakað á íslandi. Hér verður gerð
grein fyrir athugunum á smádýralífi í misgömlum komökrum og það borið saman við
smádýralíf í nærliggjandi túnum.
Efniviður og aðferðir
Arið 2002 hófst á vegum Rannsóknastofnunar landbúnaðarins rannsóknarverkefni
styrkt af Framleiðnisjóði landbúnaðarins og Tæknisjóði Rannís undir heitinu „Bygging
og eðliseiginleikar móajarðvegs og áhrif jarðvinnslu“. Var rannsóknin gerð á þremur
stöðum á landinu: Korpu í Reykjavík (2 og 7 ára akrar), Vindheimum í Skagafirði (2
og 6 ára akrar) og Miðgerði í Eyjafirði (6 og 13 ára akrar). Einn liður verkefnisins
var að mæla áhrif eðliseiginleika jarðvegs og jarðvinnslu á jarðvegslíf og umsetningu
lífrænna efna í jarðvegi. Árið 2002 var dýralífið í misgömlum komökrum borið saman
við dýralífið í nærliggjandi túnspildum með sýnatökum í þremur endurtekningum.
Jarðvegsdýmm var safnað í málmhólka einu sinni að vori (um og eftir miðjan júní) og
einu sinni að hausti (í lok ágúst). Sýnin vom geymd í kæli við +2 °C ffam að flæmingu
á Möðmvöllum. Auk þess vom teknir hnausar vor og haust til talningar á ánamöðkum.
Yfirborðsdýmm var safnað snemmsumars og síðsumars í fallgildmr í 2 vikur og sýnin
geymd í 70% ísóprópanóli við 4 °C fram að talningu. Ekki var gerð tilraun til að greina
dýrin til tegundar en þau einungis flokkuð og fjöldi talinn.
Þá var yfirborðsdýmm safnað í fallgildrur í komakri á Möðravöllum í Hörgárdal frá vori
og fram á haust árið 2005 og 2006 (1 og 2 ára akrar). Dýrafjöldi þar var borinn saman
við talningar á nærliggjandi túni árið 1997.
Niðurstöður og umræður
Hér verður ekki gerð grein fýrir þróun smádýralífsins frá vori og fram á haust né muni
á dýralífi í gömlum og ungum ökmm, einungis verður fjallað um muninn á dýralífinu
i túnum og komökmm og er þá notaður meðaltalsfjölda að vori og hausti og meðaltal
misgamalla komakra. í 1. töflu sést að það af jarðvegsdýrum em það smádýrin mítlar
og mordýr sem em ríkjandi, aðallega ránmítlar, blámor og pottamor. Miklu meira er af
þessum jarðvegsdýmm í túnum en kornökmm og verður það að teljast eðlilegt vegna
þeirrar röskunar sem árleg jarðvinnsla veldur í komökrum.
Yfirborðsdýrum, sem veidd em í fallgildmr má skipta í (1) smáverar, sem lifa sitt á
hvað í jarðveginum eða á yfirborðinu og em aðallega mítlar og mordýr, (2) stórverur
svo sem bjöllur og köngulær, og (3) flugverar sem ferðast um og koma í gróðurlendin en
lenda í fallgildmm. Veiði í fallgildrur er ekki hægt að reikna út í fjölda á fermetra, heldur
er gefið upp hvað veiðst hefur í gildrana á sólarhring.
Veiði smávera á yfirborði sést í 2. töflu. Blámor, stökkmor og kúlumor em ríkjandi.
Talsverður breytileiki er í fjöldanum og engin sterk tilhneiging. Helst virðist flosmítlum
og ránmítlum fjölga við komrækt, en blámori og stökkmori fækka. Svo virðist sem
smádýrum hafi fækkað í komökrum miðað við tún á Korpu og Möðmvöllum en ekki
á Vindheimum og í Miðgerði. Einnig má greina að smádýr em oft færri í ungum
komökmm en þeim sem eldri em.