Bændablaðið - 12.05.2021, Qupperneq 45

45Bændablaðið | Miðvikudagur 12. maí 2021
að hætta framleiðslu. Fyrri kosturinn
er hér ávallt vænlegri.
Stækkun kökunnar
Líkt og áður segir hefur
heildargreiðslumark haldist óbreytt
frá árinu 2018 og hækkaði einungis
um 1 milljón lítra milli 2017 og 2018.
Það verður þó að líta jákvætt á það að
þrátt fyrir fækkun ferðamanna milli
áranna 2018 og 2019 og svo Covid
faraldursins sem hófst hérlendis í
mars 2020 – og við förum vonandi að
sjá fyrir endann á – hefur sala haldið
sér nokkuð vel og ekki talin þörf á
að lækka heildargreiðslumarkið.
Það gefur okkur vonir um að þegar
ferðamannastraumurinn tekur aftur
við sér munum við sjá aukningu
á eftirspurn eftir mjólkurvörum
að nýju og þar með hækkun á
heildargreiðslumarki. Einnig þarf
að huga að nýsköpun sem og nýjum
tækifærum til útflutnings.
Þar er hægt að nefna að í Mjólkur­
póstinum í desember sl. kom fram
að gerður hefur verið samningur við
tvær verslunarkeðjur í Danmörku um
að kaupa skyr beint frá Íslandi sem
og að unnið hefur verið markvisst
að því að koma skyri frá Íslandi á
markað í Þýskalandi og stefnt á að
sala þar í landi hefjist fljótlega. Þá
standa einnig vonir til þess að hægt
verði að nota íslenskt mjólkurduft
til framleiðslu á skyri í Bretlandi í
framtíðinni. Tækifærin eru því víða
og þau ber að grípa.
Margrét Gísladóttir,
framkvæmdastjóri LK
100
105
110
115
120
125
130
135
140
145
150
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
Heildargreiðslumark 2011-2021
SAMFÉLAGSRÝNI
Tímaritið Súlur árið 2021 komið út
Nú í lok aprílmánaðar kom út
hefti ársins af Súlum, sem er
norðlenskt tímarit, gefið út af
Sögufélagi Eyfirðinga á Akureyri.
Þetta er 60. hefti Súlna, og er
nú sem oftar 160 blaðsíður að
lengd. Í ritinu er að jafnaði
birt ýmislegt efni, m.a. viðtöl
og greinar sem einkum tengjast
Eyjafjarðarsvæðinu. Ritið var að
þessu sinni prentað hjá fyrirtæk-
inu Prentmet-Oddi.
Fremst í þessu hefti er viðtal
sem Kristín Aðalsteinsdóttir
tók við Margréti Kristinsdóttur,
hússtjórnarkennara á Akureyri,
um lífshlaup hennar, en hún hefur
frá mörgu að segja. Margrét ólst
upp á Reykjavíkursvæðinu en
fluttist til Akureyrar 1971 og tók
við ábyrgðarstörfum, skólastjórn
og kennslu. Hér giftist hún Gunnari
Sólnes lögfræðingi sem er látinn.
Forsíðumynd heftisins sýnir hús
þeirra.
Kaup og sala Oddeyrar
Lengsta grein heftisins er eftir
Kjartan Ragnars lögfræðing, sem
ræðir um kaup og sölu Oddeyrar á
árunum 1926­27. Hann fer rækilega
yfir þau miklu viðskipti sem þarna
áttu sér stað og gerir athugasemdir
við ýmislegt sem áður hefur verið
ritað um málið.
Þorsteinn E. Arnórsson birtir
yfirlit yfir leikrit og leikþætti,
einkum gamanverk, sem flutt
voru á vegum Starfsmannafélags
verksmiðja SÍS á Akureyri aðallega
á árunum 1940­47 og 1982­87.
Sum leikritin voru flutt oft og fyrir
almenning, jafnvel utan Akureyrar.
Ágrip af sögu skátastarfs
á Akureyri
Einnig er hér ágrip af sögu skáta­
starfs á Akureyri í heila öld, sem
Tryggvi Marinósson ritar, en þetta
starf hefur verið fjölbreytt og um­
fangsmikið.
Í heftinu er líka stuttur þáttur eftir
Benedikt Sæmundsson um bruna
sem varð í Árskógarskóla 1947. Þá á
Jón Hjaltason dulræna frásögn sem
nefnist Myndin af Jóhönnu.
Björn Teitsson hefur ritstýrt níu
síðustu árgöngum Súlna að þess­
um meðtöldum, en lætur nú af
starfi ritstjóra. Við því starfi tekur
Jón Hjaltason, netfang: jonhjalta@
simnet.is. Í ritnefnd eru auk Jóns og
Björns þær Ása Marinósdóttir og
Kristín Aðalsteinsdóttir. Þetta fólk
tekur við efni til birtingar, og eru
sérlega vel þegnir minningaþættir
eða stuttar frásagnir.
Sími Sögufélagsins/símsvari er
462 4024. Áskriftarverð þessa heft­
is Súlna er óbreytt, kr. 4500. Við
áskriftarbeiðnum tekur Guðmundur
P. Steindórsson, netfang: gudps@
simnet.is. Ritið fæst einnig í lausa­
sölu í Pennanum á Akureyri. Þetta
kemur fram í tilkynningu. /MÞÞ
Á forsíðu Bændablaðsins þann
29. apríl sl. og einnig á bls.
20-21 birtist frétt um búfjáreign
landsmanna og þróun hennar
síðustu ár, áratugi og jafnvel aldir,
allt frá árinu 1703. Umfjöllunin
og þá einkum samanburður
talna frá ýmsum tímum vakti
ýmsar spurningar. Að okkar
dómi eru sumar ályktanirnar
varhugaverðar í ljósi vankanta
á þeim gögnum sem byggt er
á. Hagtölur verði hvorki betri
né réttari þótt þær komi nú
frá Mælaborði landbúnaðarins
frekar en úr forðagæsluskýrslum
Búnaðarfélags Íslands um fjölda
ára og Bændasamtaka Íslands
um skeið.
Opinberar skýrslur og
ályktanir um breytingar milli
ára eru gallaðar
Eins og réttilega kemur fram í um­
fjöllun blaðsins hafa hross verið
vantalin frá árinu 2010 þegar
hætt var þeirri eftirfylgni sem
einkenndi störf forðagæslumanna
sem störfuðu á vegum sveitarfé­
laganna í landinu. Það skipulag
reyndist halda einkar vel utan um
búfjárhald í landinu. Eftirfylgni
var þá á höndum Bændasamtaka
Íslands, um árabil einkum á
höndum Ólafs R. Dýrmundssonar
en báðir greinarhöfundar störfuðu
þar að þessum málaflokki. Eitt af
því sem beitt var við slíka eftir­
fylgni var að athuga hvort skýr­
slur bærust frá öllum sem haldið
höfðu búfé næstliðið ár eða þá
eftir atvikum að fullvissa sig um
að engar skepnur væru lengur
haldnar á vegum viðkomandi.
Engu líkara er en að uppgjöf sé
komin á að halda réttar skýrslur
um fjölda lifandi hrossa, þrátt
fyrir einstaklingsmerkingakerfi
sem haldið er utan um í skýrslu­
haldskerfinu Worldfeng.
Tölur um fjölda alifugla
skýrast af breytingum á
skráningu
Gjalda verður varhug við túlk­
unum blaðsins á tölum um fjölda
alifugla. Í upphafi þess tímabils
sem er til umfjöllunar, eða árið
1981 þegar alifuglar eru taldir
416.799, voru allir fuglar taldir
með. Hér er þá átt við varphænsni,
foreldrafugla í kjúklingafram­
leiðslu og svo kjúklinga í eldi.
Síðar var farið að telja aðeins
fyrstu tvo hópana. Það að fjalla
um þetta sem fækkun í stofninum
er vitaskuld fjarri sanni. Þessu til
staðfestingar er gleggst að bera sig
saman við tölur um framleiðslu
alifuglakjöts og eggja.
Rannsaka þarf betur
breytingar á fjölda sauðfjár
Varðandi fjölda sauðfjár þá koma
tölur nú um verulega fækkun sauð­
fjár eða um nálega 15.000 talsins,
nokkuð á óvart. Erfitt er að gera
sér grein fyrir í hverju fækkunin
liggur, þ.e. hvað aðilar og hvar á
landinu fé hefur fækkað. Stórum
hjörðum var fargað haustið 2020
í aðgerðum til útrýmingar riðu
en sá niðurskurður skýrir engan
vegin alla fækkunina. Því er
spurningin hvernig þessi fækkun
passar saman við upplýsingar um
slátrun síðasta haust. Samkvæmt
yfirliti sem atvinnuvega­ og ný­
sköpunarráðuneytið sendi út þann
30. janúar sl. var 5,5% samdráttur
í framleiðslu kjöts af fullorðnu
árið 2020 miðað við árið 2019.
Þetta kemur engan veginn heim
og saman við verulega fækkun
sauðfjár þótt vitað sé að sauðfé
sem fargað er vegna aðgerða gegn
riðu, sé eytt og því ekki hluti af
framleiðslutölum.
Bæta þarf skráningu
á búfjáreign
Höfundar þessa greinarkorns vilja
ítreka mikilvægi skipulagðrar
söfnunar hagtalna um landbúnað,
þar á meðal um búfjáreign. Slíkar
tölur eru mikilvægar t.d. til að
gera framleiðsluspár, áætlanir
um afkomu landbúnaðarins og svo
framvegis. Það er engum hagur í
birtingu rangra talna og umfjöllun
um þær getur verið villandi. Þetta
biðjum við Bændablaðið að hafa í
huga. Það sem mestu máli skiptir
þó eru alvarlegir vankantar á
opinberri söfnun upplýsinga um
búfjáreign landsmanna undanfar­
inn áratug. Eigi þessar hagtölur
að vera trúverðugar og nýtilegar
verður að skrá búfjártölurnar ár
hvert með markvissari og ná­
kvæmari hætti en nú er gert.
Erna Bjarnadóttir,
kvika04@gmail.com
Ólafur R. Dýrmundsson,
oldyrm@gmail.com
Höfundar eru fyrrverandi
starfsmenn Bændasamtaka
Íslands
Erna Bjarnadóttir.
Ólafur R. Dýrmundsson.
Hagtölur um búfjáreign
þurfa að vera nákvæmari
SAGA&MENNING
Forsíðumynd nýjasta heftis af Súlum sýnir hús Margrétar Kristinsdóttur og
Gunnars Sólnes við Aðalstræti á Akureyri, en ítarlegt viðtal er við Margréti
í heftinu.
Björn Teitsson.
H
eim
ild: Prentm
iðlakönnun G
allup. K
önnunartím
i okt. - des. 2020.
BÆNDABLAÐIÐ ER GEFIÐ ÚT Í 32 ÞÚSUND EINTÖKUM Á TVEGGJA VIKNA FRESTI
36,2% fólks á
landsbyggðinni
les Bændablaðið
Hvar auglýsir þú?
36,2%
Lestur Bændablaðsins
á landsbyggðinni
Lestur Bændablaðsins
á höfuðborgarsvæðinu
17,8% 24,3%
Lestur landsmanna á
Bændablaðinu
Sími: 563 0300 / Netfang: bbl@bondi.is / bbl.is
Lestur Bændablaðsins
Hafðu samband
Lely Center Ísland
Reykjavík: Krókháls 5f – Sími 414 0000 – www.LCI.is
Akureyri: Óðinsnes 2 – Sími 464 8600
HAUGHRÆRUR