Morgunblaðið - 10.04.2021, Blaðsíða 8

8 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. APRÍL 2021
Eltak sérhæfir sig í sölu
og þjónustu á vogum
Bjóðum MESTA úrval
á Íslandi af smáum
og stórum vogum
smíðað en ekki sá
lengsti,“ útskýrir
hann. Báturinn er
6,7 metrar að
breidd, 11,99
metrar að lengd
og 29,5 brúttó-
tonn. Þá er þyngd
bátsins á bilinu 40
til 50 tonn sem er
með því mesta
sem smábátar
vega.
Högni segir hönnun og nýsmíði nú
bera mikil ummerki þess lagaum-
hverfis sem gildir hverju sinni og að
með nýjum lögum og reglum um
mönnun skipa hafi skapast hvati fyrir
útgerðir að eignast báta sem eru inn-
an við 12 metra langir og 30 brúttó-
tonna. „Það er hægt að nálgast þessa
30 brúttótonna tölu með ólíkum
hætti,“ segir hann og bendir á að
ávallt sé leitað árangursríkustu leiða
til að mæta kröfum kaupenda.
Fiskikör í lykilhlutverki
Spurður hvort það sé áskorun að
smíða báta innan þessara skilmála
sem lýst er í lögum og reglum, svarar
Högni: „Já, algjörlega. Sá sem er að
hanna skemmtisnekkju eða eitthvað
slíkt er ekki inni í neinum ramma,
nema ef til vill að kaupandinn vill geta
komið bátnum á kerru, undir brú eða
eitthvað slíkt. Svona fiskveiðistjórn-
unarkerfi, ekki bara á Íslandi, setur
mönnum svo stífan ramma.“
Það eru þó fleiri breytur sem þarf
að taka inn í myndina og má þar
nefna að Hulda er nokkuð hávaxin
fyrir smábát að vera. „Fiskikaravæð-
ingin kom fyrir löngu síðan. Það
fyrsta sem maður hugsar þegar mað-
ur er með autt blað og ætlar að hanna
bát er ramminn, s.s. stærð bátsins og
svo; hvað kem ég mörgum fiskikörum
í lestina? Það er þetta sem vakir fyrir
mönnum þegar fólk er kannski að
hugsa; hvers vegna er verið að smíða
bát sem lítur svona út?“ útskýrir
Högni, en í Huldu er hægt að koma
fyrir 54 markaðskörum í lestinni, það
er að segja 18 kör í þremur hæðum.
„Það er það sem setur manni markið í
hæðina. Svo þarf að vera ákveðin loft-
hæð á millidekkinu þar sem vinnslu-
Gunnlaugur Snær Ólafsson
gso@mbl.is
Þ
að má kannski segja það,“
svarar Högni Bergþórsson,
tækni- og markaðsstjóri
skipasmiðju Trefja, er blaða-
maður spyr hvort Hulda sé stærsti
plastbátur sem Trefjar hafa smíðað.
„Þessi bátur sem við höfum sjósett,
er langbreiðasti bátur sem við höfum
búnaðurinn er, þar er ákveðinn lág-
marksrammi og svo hæð á
mannfólki.“
„Það er verið að búa til vinnutæki
sem er fyrirtækjunum til heilla, sem
veiða sem mestan fisk á sem hag-
kvæmastan máta. Þetta er ekki af-
þreyingartæki ekki frekar en vinnu-
tæki á landi. Þetta eru kannski ekki
fallegustu tækin en það er ástæða
fyrir því að þau líta svona út,“ bætir
hann við.
Stærri bátar en
færri kaupendur
Við hönnunina á gerðinni Cleopötru
40BB var ákveðið að hefja samstarf
við Ráðgarð skiparáðgjöf og kveðst
Högni ánægður með aðkomu þeirra,
en það er ekki algengt að Trefjar
vinni hönnunarvinnu í samstarfi við
aðra. „Við höfðum einfaldlega ekki
tíma,“ segir Högni.
Hann svarar því játandi en með
fyrirvara er blaðamaður spyr hvort
báturinn merki nýjan kafla í sögu
fyrirtækisins og hvort hann eigi von á
að fleiri innan krókaaflamarkskerf-
isins láti smíða slíka báta. „Það sem
liggur augum uppi er að samþjöpp-
unin hefur orðið mikil í kerfinu. Þess-
ir stóru bátar taka meira til sín og það
eru færri mögulegir kaupendur. En
þessi bátur hentar alveg klárlega
stærri aðilum í kerfinu þar sem af-
kastagetan er mikil. Bátur af þessari
gerð getur auðveldlega veitt um tvö
til þrjú þúsund tonn á ári.“
Þá séu bátar í krókaaflamarkskerf-
inu mun afkastameiri en áður og
bendir Högni á sem dæmi að Ein-
hamar í Grindavík gerir út þrjá báta
sem dugar allri vinnslu fyrirtækisins.
„Það er stór og myndarleg vinnsla
þar sem tugir manna starfa.“
Hver með sinn klefa
Það sem gerir Huldu sérstaka í sam-
anburði við aðra sambærilega báta er
að það eru fjórir aðgreindir klefar um
borð og tvær kojur í hverjum klefa.
Þá munu vera fjórir í áhöfn og verða
tvær áhafnir til skiptis um borð. Með
öðrum orðum fær hver sjómaður sína
eigin koju sem hann deilir ekki með
öðrum, sem þykir eftirsóknarvert í
smábátageiranum að sögn Högna.
„Þetta er byltingarkennd aðstaða fyr-
ir áhöfn. Þetta er bara eins og á
stærri skipum.“
Er þetta aðeins einn þeirra liða sem
gerir það að verkum að aðbúnaður
áhafnarinnar verði framúrskarandi
með tilliti til þess sem almennt geng-
ur og gerist meðal krókaaflamarks-
báta, fullyrðir hann. „Það er þarna
allt til alls. Það er hreinlætisaðstaða,
sturtuklefi, messi og eldunaraðstaða
eins og best getur orðið.“
Þetta er hörkuvinna á þessum bát-
um með beitingavélum. Þess vegna er
gríðarlega mikilvægt að menn fái
góða hvíld og hafi aðstöðu til að nær-
ast almennilega, geti eldað sér al-
mennilegan mat.“
Allt í þágu aflameðferðar
Hann segir stóran skrúfubúnað um
borð og öfluga vél, ekki síst vegna
þess að það sé töluverður búnaður um
borð sem sækir afl til vélarinnar.
Bendir hann meðal annars á vökva-
kerfin og rafmagnskerfi. „Um borð
eru tvær ljósavélar sem framleiða
bæði rafmagn fyrir notkun um borð,
auk aflgjafa fyrir vökvakerfið. Á milli-
dekkinu er línubeitingakerfi með yfir
20 þúsund krókum frá Mustad í Nor-
egi. Síðan er um borð blóðgunar- og
kælibúnaður frá Micro í Hafnarfirði,
sem hjálpar til við að blóðga fiskinn
þannig að honum blæði vel út og svo
er hann kældur áður en hann er sett-
ur á ís í lestinni,“ útskýrir Högni.
Jafnframt er um borð ísvél frá Kæl-
ingu sem forkælir sjó og framleiðir
síðan ísþykkni sem fer betur með af-
urðina.
Um borð í Huldu er allt gert til að
tryggja sem bestu meðferð aflans
segir hann en bætir við að það sé fyrst
hægt að koma öllum þessum búnaði
um borð vegna þess hve stór báturinn
er. Áður en stærri bátarnir komu til
var einfaldlega ekki pláss til að láta
fiskinum blæða meira út áður en hann
fer í kælingu.
Smíðin gengur eins og við var að
búast að sögn hans, en í slíkum verk-
efnum komi ávallt upp einhver atriði
sem þarf að leysa úr. „Þetta hefur allt
sinn gang.“ Prófanir eru þegar hafnar
í Hafnarfjarðarhöfn og gert er ráð
fyrir að báturinn verði afhentur út-
gerð eftir helgi.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Hulda er stærsti alíslenski plastbáturinn
Það voru mikil tíðindi er ný Hulda GK var sjósett á dögunum. Báturinn sem Trefjar hafa smíðað fyrir Blakknes ehf. í Sandgerði er hugs-
anlega stærsti bátur sinnar gerðar sem smíðaður hefur verið á Íslandi. Tegundin ber nafnið Cleopatra 40BB og er sagt hönnunarafrek.
Hulda GK sjósett á dögunum og standa nú prófanir yfir.
Hulda er myndarleg þótt hún sé ekki
hefðbundinn krókaaflamarksbátur.
Aðbúnaður áhafnar og aflameðferð
er hins vegar mun betri.
Högni
Bergþórsson