Morgunblaðið - 29.04.2021, Side 64

ILVA Korputorgi, s: 522 4500 - www.ILVA.is
laugardaga og sunnudaga 12-18
mánudaga - föstudaga 11-18:30
gr o æ . x cm. . r. . r.
SófarTAX FREE
AF ÖLLUM SÓFUM, HÆGINDA-
STÓLUM, SÓFABORÐUM,
MOTTUM, PÚÐUM OG ÁBREIÐUM*
LÝKUR 3. MAÍ
*Gildir ekki um vörur á áður niðursettu verði. Gildir á meðan birgðir
endast. Að sjálfsögðu fær ríkissjóður 24% virðisaukaskatt af þessari sölu.
Verðlækkunin 19,36% er alfarið á kostnað ILVA
20%
AF SUMARVÖRUM
LÝKUR 3. MAÍ
Frí heimsending
Á HÖFUÐBORGARSVÆÐINU FYRIR ÞÁ SEM
VERSLA FYRIR 20.000 EÐA MEIRA
GILDIR TIL OG MEÐ 3. MAÍ
FLOGAN vagn á hjólum. FSC gúmmíviður og grind úr svörtum
galvaníseruðum málmi. 92x52x78 cm. 57.900 kr. NÚ 46.320kr.
Á Kjarvalsstöðum hefur verið sett upp sýningin Eilíf
endurkoma, með verkum eftir Jóhannes S. Kjarval í
samtali við verk samtímalistamanna. Á fimmtudögum
er opið til kvölds á mörgum söfnum og í kvöld kl. 20
verða þrír sýnenda, Egill Sæbjörnsson og félagar Gjörn-
ingaklúbbsins, þær Eirún Sigurðardóttir og Jóní Jóns-
dóttir, með leiðsögn á sýningunni. Fyrr í dag, kl. 17,
verður sýningarstjóri sýningar Ragnars Axelssonar –
RAX í Hafnarhúsinu, Einar Geir Ingvarsson, einnig með
leiðsögn og er aðgangur ókeypis á báða viðburði.
Leiðsögn um sýningarnar Eilíf
endurkoma og með verkum RAX
FIMMTUDAGUR 29. APRÍL 119. DAGUR ÁRSINS 2021
Sími: 569 1100
Ritstjórn: ritstjorn@mbl.is Auglýsingar: augl@mbl.is
Áskrift: askrift@mbl.is mbl.is: netfrett@mbl.is
Í lausasölu 739 kr.
Áskrift 7.982 kr. Helgaráskrift 4.982 kr.
PDF á mbl.is 7.077 kr. iPad-áskrift 7.077 kr.
Valsmenn verða Íslandsmeistarar annað árið í röð eftir
baráttu við Breiðablik, KR og FH, ef spá íþróttadeildar
Morgunblaðsins, mbl.is og K100 gengur eftir. Í blaðinu í
dag er fjallað um þessi fjögur lið sem spáð er fjórum
efstu sætunum og þar með liggur fyrir heildarspáin
fyrir Pepsi Max-deildina en hún hefst annað kvöld með
viðureign Vals og ÍA á Hlíðarenda. »55
Íslandsmeisturunum spáð sigri
ÍÞRÓTTIR MENNING
Steinþór Guðbjartsson
steinthor@mbl.is
Enginn hefur rannsakað ofnæmi á
Íslandi meira og lengur en Davíð
Gíslason ofnæmislæknir. Hann var
fyrsti íslenski sérfræðingurinn í of-
næmissjúkdómum, hóf störf á Vífils-
staðaspítala 1977 og stofnaði þá
göngudeild í ofnæmissjúkdómum.
Hann var einn af stofnendum
Læknasetursins og er þar enn að,
rúmlega áttræður. „Þegar ég byrj-
aði vann ég einn dag á stofu í viku og
þá var yfirleitt ekki mikil bið eftir
viðtali en biðin hefur aldrei verið
eins löng og núna, verið er að bóka
tíma hjá mér í lok september.“
Eins og útskýrt er á malid.is er of-
næmi „óeðlileg svörun líkamans við
ýmsum efnum, t.d. ryki, frjódufti og
dýrahárum“. Sérsvið Davíðs er of-
næmi þar sem fólk myndar mótefni
fyrir einhverju í umhverfinu og
hættir að geta þolað það.
Búskapur talinn verndandi
Tvær fræðigreinar um hey-
sjúkdóma á Íslandi, annars vegar
eftir Davíð, Einar G. Pétursson og
Tryggva Ásmundsson, og hins vegar
eftir Davíð, Tryggva og Þórarin
Gíslason, hafa birst í Læknablaðinu
á líðandi ári. Þótt sjúkdómar tengdir
heyryki hafi þekkst lengi hófust
rannsóknir á þeim ekki fyrr en 1981
og þá að frumkvæði bændasamtak-
anna. Í rannsókninni fundust 19 teg-
undir af mítlum í heyinu og í ljós
kom að flest ofnæmi á meðal bænda
og fjölskyldna þeirra var vegna
þeirra. „Heysjúkdómar eru þó flókn-
ari en þetta,“ leggur Davíð áherslu
á. Sennilega hafi ofnæmi fyrir hey-
mítlum verið sjaldgæft fyrr en á síð-
ustu öld, en heysótt með mæði, hósta
og hitaköstum, berkjubólga og
lungnaþemba verið algengustu ein-
kennin á öldum áður og valdið miklu
heilsutjóni. Grasfrjó, hár hunda og
katta hafi haft minna vægi í sveit-
unum en á Reykjavíkursvæðinu. „Á
seinni árum höfum við áttað okkur á
því að ef einstaklingur er mikið út-
settur sem barn til dæmis fyrir
hundum fær hann síður ofnæmi fyrir
hundum,“ segir Davíð. „Kettir valda
miklu meiri einkennum en hundar.“
Hann bætir við að hjá fólki á aldr-
inum 20 til 40 ára séu sennilega um
8% með ofnæmi fyrir hundum, um
12% fyrir köttum og um 20% fyrir
gróðri. Þessar tölur séu þó ekki ná-
kvæmar. Ofnæmi sé minna til sveita
en í bæjum og borgum, jafnt hér-
lendis sem erlendis, og búskapur sé
talinn vera verndandi.
Góð staða miðað við önnur lönd
Ofnæmi jókst á Íslandi upp úr
1960 og 10-15 árum fyrr á megin-
landi Evrópu, að sögn Davíðs. Það
hafi haldið áfram að aukast mjög
mikið fram yfir aldamótin 2000 en
ekki sé vitað hvort aukningin hafi
haldið áfram undanfarin ár. Ástæð-
ur ofnæmis séu fyrst og fremst
stærra húsnæði, meira hreinlæti og
fámennari fjölskyldur. „Um 40%
meiri hætta er á að einbirni fái of-
næmi en fimmta eða sjötta barn í
fjölskyldu,“ segir hann. Eins sé ekki
heppilegt að börn fái sýklalyf mjög
ung með tilliti til ofnæmis og fæðu-
ofnæmi hafi aukist mjög mikið.
Davíð vekur athygli á að í saman-
burði við önnur lönd hafi Ísland
komið vel út úr rannsóknum eins og
til dæmis Evrópurannsóknunum
Lungu og heilsa, þar sem Þórarinn
Gíslason hafi farið fyrir íslenska
hlutanum, og EuroPrevall, stórri al-
þjóðlegri rannsókn á fæðuofnæmi,
þar sem Davíð, Sigurveig Þ. Sigurð-
ardóttir og Michael Clausen sáu um
íslenska hluta rannsóknarinnar. Of-
næmi sé með algengustu sjúkdóm-
um, einkum hjá börnum og ungu
fólki. „Líklega eru vel yfir 30% íbúa
með ofnæmi, en í þessum rann-
sóknum hefur ofnæmi verið minnst á
Íslandi og mest í enskumælandi
löndum,“ segir hann.
„Lífið er varðað tilviljunum,“ seg-
ir Davíð um sérhæfingu sína. „Ég
var starfandi við Centrallasarettet í
Eskilstuna í Svíþjóð og var að ljúka
námi í almennum lyflækningum. Ég
var farinn að velta fyrir mér undir-
grein í lyflækningum, enda væri það
eina leiðin til að geta fengið starf á
Landspítalanum eftir heimkomuna.
Ég var á vakt fyrri hluta nætur og
þegar hlé varð á móttöku bráðveikra
sjúklinga gekk ég inn í skrifstofu
yfirlæknisins í leit að áhugaverðu
lesefni. Þá varð fyrir mér lítil bók
um astma. Hún var skrifuð af fjórum
læknum á Allergologiska kliniken,
Sahlgrenska sjúkrahúsinu í Gauta-
borg. Ég vissi að enginn læknir á Ís-
landi hafði sérþekkingu á ofnæmis-
sjúkdómum og skrifaði yfir-
lækninum næsta dag og fékk stöðu
við deildina.“
Aldrei lengri bið eftir
tíma hjá ofnæmislækni
- Davíð Gíslason man tímana tvenna og getur ekki hætt
Morgunblaðið/Eggert
Að störfum Davíð Gíslason er önnum kafinn í Læknasetrinu Mjódd.