Morgunblaðið - 08.05.2021, Page 18

18 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. MAÍ 2021
HÖNNUN
GETUR BREYTT
HEIMINUM
MINI ELECTRIC
100% RAFMAGNAÐUR MINI
FRUMSÝNING
Í DAG FRÁ 12–16
MINI COOPER SE. – 4 ÁRA ÁBYRGÐ!
LANGTÍMALEIGA: 96.890 KR. Á MÁNUÐI
VERÐ: 5.190.000 KR.
Við frumsýnum nýjan, rafmagnaðan MINI Cooper. Það
er ekki bara mótorinn sem er rafmagnaður, útlitið sendir
þægilegan straum um taugakerfið og skilningarvitin. Þú
bæði sérð og finnur MINI.
www.mini.is
BL ehf
Sævarhöfða 2 / 110 Reykjavík
525 8000 / www.bl.is
E
N
N
E
M
M
/
S
ÍA
/
N
M
0
0
5
8
1
5
VIÐTAL
Stefán Gunnar Sveinsson
sgs@mbl.is
„Ég tel að mér sé skylt sem frjálsum
einstaklingi að verja samviskufrelsi
mitt og tjáningarfrelsi,“ segir Arnar
Þór Jónsson, dómari við Héraðsdóm
Reykjavíkur, en greint var frá því á
dögunum að hann hefði sagt sig úr
Dómarafélagi Íslands á síðasta ári.
Arnar Þór hefur vakið athygli fyrir
greinar sem hann hefur skrifað sam-
hliða dómarastörfum sínum en hann
segir að þeim hafi verið svarað með
annaðhvort þögn eða þöggunar-
tilburðum. Arnar Þór hefur því eftir
nokkra íhugun ákveðið að gefa kost á
sér í prófkjöri Sjálfstæðisflokksins í
júní.
Mótandi námsdvöl vestanhafs
Arnar Þór Jónsson fæddist 2. maí
1971 og er því nýorðinn fimmtugur.
Hann segir að hann hafi alist upp á
heimili þar sem öll blöðin voru keypt,
jafnt Þjóðviljinn sem Morgunblaðið,
og hann hafi því ávallt fylgst vel með
umræðunni. Ein helsta reynslan sem
ýtti Arnari á braut lögfræðinnar var
þó dvöl hans sem skiptinemi á
menntaskólaárum í Bandaríkjunum,
en þar kynntist hann m.a. þeirri
hugsun sem liggur að baki vestrænni
stjórnskipun.
„Við lásum mikið um bandarísku
stjórnarskrána og tilurð hennar, við
lásum Kommúnistaávarpið, vorum í
Biblíulestri og lásum Makbeð, Bjólfs-
kviðu o.fl. Þetta var ótrúlega mótandi
tími og ég fékk þar mikinn áhuga á
pólitískum og lagalegum undir-
stöðum samfélagsins,“ segir Arnar
Þór, en miðaldabókmenntir og saga
hafa einnig verið mikil áhugamál
hans, og segir hann þann grunn hafa
nýst sér mjög vel.
Eftir laganám starfaði hann fyrst
sem dómarafulltrúi í Héraðsdómi
Reykjaness og síðan í dómsmála-
ráðuneytinu, áður en hann varð
aðstoðarmaður dómara við Hæsta-
rétt Íslands. „Það var mjög lærdóms-
ríkur tími, ég starfaði þar með fólki
sem ég leit mikið upp til og ber hlý-
hug til,“ segir Arnar Þór, en hann var
fyrst settur héraðsdómari 2004-2005.
Þaðan fór hann í bankakerfið. „Ég sá
það fljótt að það hentaði mér ekki,“
segir Arnar Þór og ákvað hann þá um
haustið 2005 að fara út í lögmennsku.
Sem lögmaður rak hann lengst af lög-
mannsstofu ásamt Ragnari Aðal-
steinssyni og fleirum.
Arnar Þór söðlaði svo um og gerð-
ist fræðimaður og kennari við Há-
skólann í Reykjavík árið 2011. „Þetta
var ekki gáfulegt í fjárhagslegu tilliti,
að fara úr lögmennsku í fræðistörf,
en ég leit svo á að þetta væri tækifæri
sem gæfist einu sinni á ævinni,“ segir
Arnar Þór en hann segir það hafa
verið mjög gefandi starf og í raun
mikil forréttindi að kenna lögfræði á
háskólastigi. Arnar Þór fékk dósents-
mat árið 2018, en sama ár sótti hann
um stöðu í Héraðsdómi Reykjavíkur.
„Ég leit svo á að ég væri að snúa heim
eftir viðveru í lögmennsku og fræði-
störfum,“ segir Arnar Þór.
Tjáningarfrelsið minna
Þegar þangað var komið segist
Arnar Þór hafa viljað halda áfram að
skrifa og taka þátt í lögfræðilegri um-
ræðu. Dómarar geta ekki síður en
aðrir hvatt til íhugunar og vandaðra
vinnubragða þegar kemur að laga-
setningu og lagaframkvæmd. „Ég hef
sagt að meðan við viljum ekki að mál
okkar séu dæmd af tölvum eða gervi-
greind, meðan við viljum að dómarar
séu af holdi og blóði, þá hljóti það að
fylgja með að dómarar séu þátttak-
endur í mannlegu samfélagi og séu í
tengslum við það sem er að gerast.
Þeir mega ekki loka sig af í fílabeins-
turni.
Mín tjáning hefur að mestu leyti
snúið að almennum undirstöðum lýð-
ræðislegs og frjáls samfélags. Ég tel
að það séu merki á lofti um að verið sé
að grafa undan þeim stoðum nú á tím-
um. Ég lít því á greinar mínar sem
fræðslu og innlegg í almenna um-
ræðu, því lögfræði er snar þáttur í
menningu okkar.“
Hann segist ekki telja að sú tjáning
sín hafi verið pólitísks eðlis, heldur
hafi hann einfaldlega bent á ákveðinn
ramma sem hann vilji verja, ramma
frjálslynds lýðræðis í klassískum
skilningi. „Áhyggjur mínar snúa að
því að það sé verið að þrengja þann
ramma með stjórnlyndum sjónar-
miðum, sem á sama tíma þrengja að
borgaralegum réttindum, tjáningar-
frelsi og samviskufrelsi.“
Sneitt að fullveldinu
Arnar Þór segir að hann hafi ekki
talið sig geta skorast undan því að tjá
sig um þriðja orkupakka ESB. „Ég
tel reyndar að það mál sé, hvernig
sem á það er litið, hvort sem það er
lagalega, stjórnskipulega eða lýðræð-
islega, mjög sérstaks eðlis. Ég taldi
og tel ennþá að það hefði verið
ábyrgðarlaust af mér að sitja hjá og
taka ekki þátt í umræðunni.“
Hann rifjar upp að kveikjan að því
hafi verið ýmiss konar afflutningur
um orkupakkann, innleiðingu hans og
réttaráhrif, sem og fullyrðingar um
að hann stæðist þau skilyrði um full-
veldisframsal, sem lögð höfðu verið til
grundvallar aðildinni að EES á sínum
tíma.
Arnar Þór segir að sér virðist sem
hagsmunagæsla Íslands hafi verið í
molum þegar kom að orkupakkamál-
inu. „Það var enginn í markinu þegar
málið fór fyrir sameiginlegu EES-
nefndina og boltinn lak inn.“ Íslend-
ingar verði að standa vaktina betur.
„Þá virðist mér að stjórnmálamenn-
irnir hafi talið sig hafa þyngri skyld-
um að gegna gagnvart erlendum koll-
egum sínum og mögulega erlendum
stofnunum en kjósendum sínum.“
Arnar Þór segir þetta mál hafa
vakið sig til umhugsunar um stöðuna.
„Hagsmunagæsla Íslands gagnvart
ESB var augljóslega ekki í lagi, og
því meira sem ég hef skoðað þetta
sýnist mér blasa við að framsal á ís-
lensku ríkisvaldi hafi gengið allt of
langt,“ segir Arnar Þór. Hann segir
ákveðna þöggun ríkja um það ástand.
„Ég tel að Ísland standi frammi fyrir
mestu stjórnskipunarkrísu og lýð-
ræðiskreppu sem nokkurt vestrænt
lýðræðisríki hefur glímt við frá stríðs-
lokum. Við erum komin í samstarf
þar sem okkur er veittur aðgangur að
ákveðnum markaði gegn þeim skipt-
um að erlendir aðilar setji okkur lög
og taki ákvarðanir fyrir almenning og
fyrirtæki hér í sívaxandi mæli. Og
þegar það er svo komið, að erlendir
aðilar eru jafnvel farnir að seilast í
ítök yfir náttúruauðlindum okkar,
verða Íslendingar að fara að vakna af
þyrnirósarsvefni og taka til ýtrustu
varna,“ segir Arnar Þór. „Við núver-
andi ástand verður ekki unað.“
Jákvæð viðbrögð
frá almenningi
Arnar Þór segir að ekki hafi staðið
á jákvæðum viðbrögðum frá almenn-
ingi, svo að segja þvert á alla flokka,
við skrif sín. Öðru máli hafi hins veg-
ar gegnt um kollega sína, en þar gæti
töluverðrar feimni við að tjá sig. Arn-
ar Þór segir dómara að öllu jöfnu vilja
forðast að standa í ágreiningi. Hann
hafi því hvorki upplifað mikla and-
stöðu né stuðning frá kollegum sínum
vegna skrifa sinna.
Eftir nokkra umræðu um skrif
Arnars Þórs, þá ákvað hann að segja
sig úr Dómarafélagi Íslands á vor-
mánuðum síðasta árs, en sú ákvörðun
átti sér nokkurn aðdraganda. Arnar
Þór nefnir þar meðal annars lokaðan
félagsfund í október 2019, sem hann
vildi að væri haldinn fyrir opnum
tjöldum, en þar var tjáning dómara
rædd. Arnar Þór segir að þar hafi
spjótum verið beint að sér.
„Ég tel að við sem dómarar höfum
borgaralegar og lýðræðislegar skyld-
ur gagnvart lögunum og réttarríkinu.
Ef einhverjir aðrir innan þessa félags
vilja segja mér hvaða skoðanir ég eigi
að hafa á lýðræðislegri rót laganna,
og hvernig við best verjum réttar-
ríkið eða á túlkun á hlutverki dómara,
þá andmæli ég því að það sé til ein-
hver ein samræmd leið eða lína.“
Fengið mikla hvatningu
Arnar Þór segir því aðspurður að
hann hafi íhugað í nokkurn tíma hver
sín næstu skref ættu að vera. „Hvar
er kröftum mínum best varið? Ég
verð að spyrja mig, því að okkur er
öllum skammtaður takmarkaður tími
hér á jörð, og því hef ég verið að
íhuga þetta síðustu daga og vikur,“
segir Arnar Þór um þá ákvörðun sína
að gefa kost á sér í prófkjöri Sjálf-
stæðisflokksins.
„Ég hef fengið hvatningu til þess
frá mörgum, og ekki síst minni góðu
eiginkonu,“ segir Arnar Þór. Hann
hyggst bjóða sig fram í prófkjöri
Sjálfstæðisflokksins í Suðvestur-
kjördæmi ef slíkt verður haldið. Arn-
ar Þór leggur það alfarið í hendur
kjósenda í hvaða sæti þeir vilja setja
hann, en að markmið hans sé þó
skýrt; að komast inn á þing. „Ég tel
mig eiga þar erindi og geta gert þar
gagn og þá er það kjósenda að ákveða
hvort þeir vilji veita mér brautar-
gengi.“
Arnar Þór segir að staða Íslands
bæði inn á við og út á við sé sér mjög
hugleikin, og að hann vilji halda uppi
sterkum vörnum fyrir hið klassíska
frjálslyndi og þá stjórnskipun sem
hér hafi verið byggt á.
Þá sé menntakerfið sér hugleikið.
„Við Íslendingar berum ein ábyrgð á
framtíð okkar. Við eigum gríðarlegra
hagsmuna að gæta í að kalla ungt fólk
til starfa þar sem hæfileikar þess nýt-
ast sem best, og til þess þarf að gera
talsverðar umbætur í mennta-
málum.“ Hann segir að drengir eigi
undir högg að sækja í grunnskóla-
kerfinu, og að mikið áhyggjuefni sé
þegar stór hluti grunnskólanemenda
útskrifist illa læs.
„Íslensk lög eiga að vera sett með
íslenska hagsmuni að leiðarljósi. Þá
vil ég verja tjáningarfrelsið og leiða
umræðu um mikilvægi þess að við
nýtum styrkleika okkar, treystum
hvert öðru og byggjum þannig upp
gott samfélag.“
„Ég kýs að fylgja hjartanu“
- Arnar Þór Jónsson gefur kost á sér í prófkjöri Sjálfstæðisflokksins í Suðvesturkjördæmi
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Í framboð Arnar Þór Jónsson héraðsdómari segir mikilvægt að standa vörð um tjáningarfrelsið.